Javni dug skače i zbog novih pravila
Primjena ESA 2010 metodologije može povećati dug Crne Gore uključivanjem obaveza državnih preduzeća u sektor opšte države
Potpuna primjena nove metodologije Eurostata (ESA 2010-European System of Accounts 2010) koja se odnosi na obračun javnog duga može uticati na povećanje javnog duga Crne Gore jer se u taj obračun uključuju i dugovi državnih preduzeća koja po evropskim pravilima spadaju u opšti sektor države.
Ovo je zvanično “Vijestima” potvrđeno iz Eurostata čija je generalna direktorka Marijana Koceva ovog mjeseca bila u zvaničnoj posjeti Crnoj Gori.
Sa Kocevom su sastanke imali premijer Milojko Spajić, ministar finansija Novica Vuković, guvernerka Centralne banke Irena Radović i direktor Monstata Miroslav Pejović.
Crna Gora mora da ispuni obaveza iz Poglavlja 18 - Statistika, koje su ključne za zatvaranje brojnih drugih pregovaračkih poglavlja, među kojima Poglavlja 17 (Ekonomska i monertarna unija) i Poglavlje 33 (Finansijske i budžetske odredbe)
“Međutim, kako bi ispunila završne kriterijume za poglavlje o Statistici u procesu pristupanja EU, Crna Gora mora postići usklađenost sa ključnim ESA 2010 tabelama. Poglavlja se obično privremeno zatvaraju oko dvije godine prije pristupanja, a da bi poglavlje moglo biti privremeno zatvoreno, rad na njemu bi trebalo da bude završen najmanje šest meseci prije zatvaranja. Puna implementacija ESA 2010 može dovesti do povećanja duga Crne Gore, jer bi usklađivanje sa definicijama moglo zahtijevati reklasifikaciju određenih državnih preduzeća iz sektora nefinansijskih ili finansijskih korporacija u sektor opšte države. S druge strane, ako reklasifikovano preduzeće posjeduje državne hartije od vrijednosti, moglo bi doći do efekta konsolidacije, što bi potencijalno smanjilo ukupni dug vlade”, pojasnili su iz Eurostata.
Kako su naveli deficit i dug Vlade prvenstveno su pod uticajem jedinica klasifikovanih u sektor opšte države i prema ESA 2010 gubici i obaveze prema kriterijumima iz Mastrihta za državna preduzeća klasifikovana u sektor opšte države uključeni su u deficit i dug vlade.
“Deficiti i dugovi državnih preduzeća u sektorima nefinansijskih i finansijskih korporacija nijesu uključeni, osim ako je izvesno da će država otplatiti dug takvih preduzeća. U tom slučaju, dug mora biti uključen u dug opšte države”, naveli su iz Eurostata.
“Vijesti” su CBCG pitale na šta se tačno odnosi ESA 2010 metodologija, kakav je njen uticaj na obračun javnog duga države i da li ona predviđa da se u javni dug uključe i dugovi državnih preduzeća i pod kojim uslovima.
Iz CBCG je odgovoreno da je za odgovore na pitanja zadužen Monstat iz koga nije precizirano da li ova metodologija Eurostata predviđa da se u javni dug uključe i dugovi državnih preduzeća i pod kojim uslovima.
Iz Monstata je istaknuto da je proces implementacije ESA 2010 metodologije u statistici državnih finansija u toku.
“Nova verzija metodologije ESA 2010 - Evropski sistem nacionalnih i regionalnih računa (Regulation (EU) No 549/2013 of the European Parliament and of the Council, of 21 May 2013, on the European system of national and regional accounts in the European Union) počela se primjenjivati od 2014. godine i postala obavezujuća u kompilaciji nacionalnih računa. U cilju harmonizacije sa standardima EU i proizvodnje međunarodno uporedivih podataka, Uprava za statistiku je 2015. godine implementirala ESA 2010 metodologiju u kompilaciji sistema nacionalnih računa, tj. obračunu bruto domaćeg proizvoda. Dakle, Uprava za statistiku je 2015. godine objavila rezultate obračuna bruto domaćeg proizvoda (BDP) za 2014. god. i revidiranu seriju podataka za period 2010-2013. god. u skladu sa ESA 2010 metodologijom”, kazali su iz Monstata, dodajući da su na njihovom sajtu dostupni rezultati obačunatog BDP-a u skladu sa ESA 2010 metodologijom za vremensku seriju 2006 - 2023. godina”, naveli su iz Monstata.
U novi obračun javnog duga bi prema ESA 2010 mogli ući garancije koje država daje za kredite državnim preduzećima i koje su ocijenjene kao rizične, zatim subvencije koje država daje nekim državnim preduzećima koja pružaju uslege od javnog interesa, lokalna komunalna preduzeća koje pružaju usluge poput vodosnabdijevanja, odvoza otpada... Preduzeća koja su sistemski važna, ali posluju tržišno i bez oslanjanja na državnu pomoć, ostaju izvan sektora opše države.
Na sastanku premijera Milojka Spajića i generalne direktorice EUROSTAT-a Marijane Koceveje istaknuto da Crnu Goru čeka još dosta posla na putu ka ispunjavanju obaveza iz poglavlja 18 – statistika, koje je neophodno da bi se zatvorila i brojna druga pregovaračka poglavlja.
“Postavili smo vrlo ambiciozan plan, ali plan, koji možemo ispuniti i zatvoriti sva poglavlja do kraja 2026. Zato je neophodno da, koliko je već danas, počne da se pravi Akcioni plan za poglavlje 18 u saradnji sa EUROSTAT-om, kako bi imali jasan put ka zatvaranju poglavlja 18. Moramo biti efikasni, jer od toga zavise i poglavlja 17 i 33, a siguran sam da sjajan tim u Monstatu, uz ekspertsku podršku evropskih partnera i Vlade, može odgovoriti na sve izazove” poručio je, kako je saopšteno iz Vlade, tokom sastanka premijer Spajić.
Predsjednik Vlade je istakao, da postoji rješenje kojim će se pojačati povjerenje država članica EU u reforme, koje Crna Gora sprovodi na polju statistike. Cilj je, apostrofirao je Spajić, pružiti transparentne i pouzdane podataka o stanju javnih finansija, kako bi Crna Gora dostigla EU standarde na tom polju.
U tom kontekstu je dogovorena dugoročna ekspertska podrška Evropske komisije, koju će obezbijediti EUROSTAT.
“Veliki posao je pred nama, ali ga je moguće završiti u kratkom vremenskom periodu, ukoliko budemo imali pravu organizaciju i punu posvećenost svih strana”, istakla je generalna direktorica Eurostata.
Neto javni dug države prema računici Ministarstva finnasija koja je navedena u predlogu budžeta za 2025.godinuu naredne tri godine će porasti u nominalnom znosu sa sadašnjih 4,2 milijarde na 5,5 milijardi eura.
Postavili smo vrlo ambiciozan plan kojim možemo ispuniti i zatvoriti sva poglavlja do kraja 2026. Zato je neophodno da, koliko je već danas, počne da se pravi Akcioni plan za poglavlje 18 u saradnji sa Eurostatom, kako bi imali jasan put ka zatvaranju poglavlja 18, poručio Spajić
Monstat preuzima posao Ministarstva finansija
Vlada je juče utvrdila izmjene i dopune Zakona o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike.
“U skladu sa međunarodno propisanom metodologijom, predloženim propisom postiže se transfer nadležnosti statistike državnih finansija sa Ministarstva finansija na Upravu za statistiku, čime se stvaraju uslovi za zatvaranje završnih mjerila Poglavlja 18 – Statistika. U dosadašnjem periodu, za statistiku državnih finansija, prema ESA 2010 metodologiji, kao i izvještavanje o prekomjernom javnom dugu i deficitu bilo je zaduženo Ministarstvo finansija. Preporuka eksperata sa poslednje misije u februaru 2020. godine, održane u sklopu projekta “Unapređenje kadrovskih kapaciteta Monstata”, usmjerena je prema tome da proizvodnja statistike državnih finansija i izvještavanje o prekomjernom javnom dugu i deficitu treba biti postavljeno kao integrisani i trajni proces, koji će biti u nadležnosti organa nadležnog za statistiku”, saopšteno je iz Vlade.
Pojašnjeno je da predloženim izmjenama Uprava za statistiku bi došla do konzistentnog, pouzdanog i uporedivog kvantitativnog opisa državnih finansija. Takođe, izmjenama i dopunama Zakona redefinisaće se sastav Savjeta statističkog sistema, u skladu sa novom organizacijom državne uprave.
( Marija Mirjačić, Goran Kapor )