Vanrednim stanjem protiv političkih protivnika
Dramatičan potez predsjednika Južne Koreje, koji je juče poslao vojsku u zgradu parlamenta, šokirao i zatekao stanovnike te zemlje i međunarodne saveznike
Predsjednik Južne Koreje Jun Suk Jeol juče je proglasio vanredno stanje, u potezu koji je zapanjio Južnokorejce i podstakao vojsku da uđe u parlament, dok su poslanici i demonstranti brzo izrazili protivljenje ovom najozbiljnijem izazovu demokratiji u toj zemlji od 1980-ih godina.
Predsjednik parlamenta poništio je proglašenje vanrednog stanja, a poslanici su glasali da ga odbace, prenio je Rojters.
Potezu Juna, za koji je on kazao da je usmjeren protiv njegovih političkih protivnika, snažno se usprotivio čak i lider njegove Partije narodne moći, Han Dong-hun, koji je bio prisutan prilikom glasanja u parlamentu i koji je imao sukobe sa Junom u vezi sa načinom na koji se odnosio prema nedavnim skandalima. Iz Partije narodne moći pozvali su Juna da ukine vanredno stanje.
Prema zakonu Južne Koreje predsjednik mora da se pridržava glasanja u parlamenta kojim se blokira vanredno stanje, ali nije preciziran vremenski okvir. Ministarstvo odbrane je saopštilo da će nastaviti da održava vanredno stanje dok predsjednik ne izda drugačiju naredbu, prenijeli su korejski mediji.
Lider opozicije Li Dže-mjong, koji je tijesno izgubio od Juna na predsedničkim izborima 2022. godine, nazvao je proglašenje vanrednog stanja “nezakonitim i neustavnim. “Ovo je u suštini državni udar”, navodi se u saopštenju opozicije Demokratske partije.
Ranije juče na televiziji su prikazani snimci vojnika sa šlemovima, očigledno zaduženih za uvođenje vanrednog stanja, kako pokušavaju da uđu u zgradu parlamenta, dok su pomoćnici u parlamentu pokušavali da ih odvrate koristeći aparate za gašenje požara.
Jun je ranije juče kazao da su opozicione stranke zarobile parlamentarni proces. Obećao je da će iskorijeniti “sramne pro-sjevernokorejske anti-državne snage” i rekao da nije imao drugog izbora osim da uvede vanredno stanje kako bi sačuvao ustavni poredak.
“Eliminisaću anti-državne snage što je brže moguće i normalizovati zemlju”, rekao je, tražeći od naroda da vjeruje u njega i da istrpi “neke neprijatnosti”.
Prema Ustavu Južne Koreje, predsednik, koji je ujedno i vrhovni komandant oružanih snaga, može da proglasi vanredno stanje “u vrijeme rata, oružanog sukoba ili slične nacionalne vanredne situacije”.
Nekoliko trenutaka nakon što je Jun dao izjavu uživo na televiziji, ljudi su počeli da se okupljaju ispred zgrade parlamenta, a neki su vikali: “Poništite vanredno stanje!” “Uhapsite Juna Suk Jeola!”, uzvikivali su drugi.
Demonstrant Im Jin So, 66, rekao je da je zamolio svoju djecu da ostanu kod kuće zbog brige za njihovu bezbjednost, ali je došao da protestuje ispred parlamenta nakon što je vidio vijesti.
“Toliko sam ljut, potpuno sam zbunjen”, rekao je. “Došao sam da zaštitim demokratiju. Tokom diktatura nismo mogli da ustanemo, ali sada možemo.”
Vojska je saopštila da će aktivnosti parlamenta i političkih stranaka, koje bi mogle izazvati “društvenu konfuziju”, biti zabranjene, kao i da će mediji i izdavači biti pod kontrolom komande vanrednog stanja.
Jun nije naveo nikakvu konkretnu prijetnju od strane nuklearno naoružane Sjeverne Koreje, već se fokusirao na svoje domaće političke protivnike. Ovo je prvi put od 1980. godine da je u Južnoj Koreji proglašeno vanredno stanje.
Južna Koreja je u svojoj ranoj istoriji imala niz autoritarnih lidera, ali se od 1980-ih godina smatra demokratijom.
Junov prethodnik, Mun Dže-in iz Demokratske partije, na mreži X (nekadašnjem Tviteru) objavio je da je demokratija zemlje u krizi. “Nadam se da će Nacionalna skupština brzo djelovati kako bi zaštitila našu demokratiju od sloma”, napisao je u objavi.
“Molim ljude da se udruže kako bi zaštitili i spasili demokratiju i pomogli Nacionalnoj skupštini da normalno funkcioniše”.
Sjedinjene Države nijesu bile unaprijed obaviještene o proglašenju vanrednog stanja u Južnoj Koreji, izjavio je portparol Bijele kuće i dodao da su SAD su u kontaktu sa južnokorejskom vladom i da pažljivo prate situaciju.
Kurt Kembel, zamjenik državnog sekretara SAD, kazao je da su SAD “ozbiljno zabrinute” zbog događaja u Južnoj Koreji. Dodao je da je savezništvo SAD sa ovom azijskom zemljom “čvrsto”.
Oko 28.500 američkih vojnika je stacionirano u Južnoj Koreji kako bi je čuvali od prijetnje koju predstavlja Sjeverne Koreje.
Jun, kojem je posljednjih mjeseci značajno opala popularnost, suočava se sa teškoćama u pokušaju da progura svoju agendu u parlamentu koji je pod kontrolom opozicione Demokratske partije.
Junova stranka je u pat-poziciji sa liberalnom opozicijom u vezi sa budžetskim zakonom za narednu godinu. Opozicija je takođe pokušavala da progura usvajanje predloga za smjenu tri visoka tužioca, uključujući šefa Tužilaštva Seulskog centralnog okruga, što su konzervativci nazvali osvetom zbog njihovih krivičnih istraga protiv Lija, koji se prema anketama smatra favoritom za naredne predsjedničke izbore 2027. godine.
Jun je, takođe, odbacivao pozive za nezavisne istrage o skandalima u kojima su učestvovali njegova supruga i visoki zvaničnici, što je izazvalo oštre osude njegovih političkih rivala.
Junov potez je prvo proglašenje vanrednog stanja od demokratizacije zemlje 1987. godine. Posljednje vanredno stanje u zemlji bilo je u oktobru 1979. godine.
( N.B. )