Rumunija: Ustavni sud poništio predsjedničke izbore usred optužbi za rusko miješanje

Ustavni sud Rumunije je odlučio da se predsjednički izbori, čiji je drugi krug trebalo da bude održan ovog vikenda, ponište i da se održe novi.

Sud je odluku donio 6. decembra, rekavši da vlada sada mora da odluči kada će održati nove izbore.

Pobjeda u prvom krugu kandidata krajnje desnice Kalina Georgeskua naklonjenog Rusiji izazvala je šok na Zapadu, usred dokaza o masovnoj sajber-kampanji koju je orkestrirala Moskva u njegovu korist na TikToku, a koja je uglavnom prošla ispod radara rumunskih vlasti.

Georgesku je trebalo da se suoči s proevropskom centrističkom kandidatkinjom Elenom Laskoni u drugom krugu, koji je bio zakazan za 8. decembar.

Glasanje je već počelo u inostranstvu u drugom krugu izbora za predsjednika Rumunije, koji se smatra referendumom o budućem kursu ove članice NATO-a i Evropske unije (EU). Sve usred optužbi za rusko miješanje u izbore, koje je izvelo hiljade Rumuna na ulice u znak podrške ostanku te zemlje u evroatlantskoj zajednici.

Georgesku se pojavio kao favorit za pobjedu u drugom krugu, ali je ipak Laskoni bila u prednosti prema istraživanju javnog mnijenja, a nakon što je rumunski Vrhovni savjet nacionalne odbrane (CSAT) 4. decembra skinuo tajnost dokumenata u kojima se otkriva da je zemlja bila meta "agresivne hibridne ruske akcije" koja je dovela do šokantne pobjede kandidata krajnje desnice.

Laskoni, bivša TV voditeljka i aktuelna gradonačelnica malog grada Kampulunga, imala je dva posto prednosti u odnosu na Georgeskua u anketi AtlasIntela objavljenoj 5. decembra kojoj se pripisuje margina greške od oko jedan posto.

Georgeskuovo prvo mjesto izazvalo je strahove i proteste, posebno među mlađim Rumunima, zbog budućnosti demokratije u zemlji.

Oko 3.000 ljudi marširalo je 5. decembra u Bukureštu tražeći od Rumunije da zadrži svoj proevropski put prije nego što su se okupili na Univerzitetskom trgu u glavnom gradu uzvikujući "Sloboda" i "Evropa".

Aktivisti, uključujući pjesnikinju Anu Blandijanu, istaknuti glumci i drugi Rumuni govorili su na skupu, koji je sponzorirala grupa Romania Spera (Rumunija se nada).

Blandijana, koju su rumunske komunističke vlasti zabranile, rekla je da glasanje predstavlja više od običnih izbora. Glasanje je pravi referendum: "'Da' -- za Evropu ili 'ne' za prošlost iz koje sam izašla prije 35 godina," rekla je okupljenima.

Rumunska pozorišna i filmska legenda Viktor Rebengiuk takođe je pozvao okupljene da glasaju za Laskoni.

"Pozivam vas da odaberete Laskoni, bliži je zaobilazni put kroz Kampulung nego kroz Moskvu", rekao je 91-godišnji glumac i građanski aktivista uglavnom mladoj publici.

Serban Pavlu, glumac poznat po ulogama u rumunskim i zapadnim igranim filmovima i televizijskim serijama, takođe je pozvao birače da izaberu proevropskog kandidata.

"Ne možemo se, 30 godina nakon revolucije, plašiti da će Rusi doći na nas", rekao je Pavlu, osvrćući se na događaje iz decembra 1989. godine, kada su se državom proširili građanski nemiri i rezultirali pogubljenjem komunističkog diktatora Nikolaea Čaušeskua i njegove supruge Elene na Božić.

Glumica Oana Pelea rekla je okupljenima da postoji samo jedan put za Rumune: put ka slobodi "kako ne bismo na kraju proveli odmor (u Rusiji) u Sankt Peterburgu."

Profesor istorije Marsel Bartic otvorio je skup rekavši ljudima da koriste svoj glas i govore protiv fašizma, za koji je rekao da ga Rumunija ne želi.

"Ovdje smo da podsjetimo naše sunarodnike da Rumunija kaže ne ekstremistima, fašizmu. Želimo Evropu, evropske vrijednosti i ne plašimo se to reći", rekao je Bartic.

U saopštenju grupe Romania Spera na Fejsbuku navodi se da je zemlja u odlučujućem trenutku decenijama nakon što je revolucija otvorila put zemlji ka slobodi i demokratiji.

Organizacija je saopštila da je zemlja bila na "teškom putu... sa mnogim razočarenjima" od 1989. godine, ali je ipak ostvarila pravo da putuje, nastani se, studira i radi u zemljama Evrope i članstvo u NATO-u.

"Ljudsko dostojanstvo, osnovne slobode, jednakost među osobama, solidarnost, prava građana i pravda su vrijednosti koje nas sve mogu ujediniti", poručili su iz te organizacije.

U znak podrške, moldavska predsjednica Maja Sandu otputovala je 5. decembra u Rumuniju kako bi se sastala sa Laskoni. Moldavija je bila dio Rumunije do Drugog svjetskog rata i dvije zemlje dijele zajednički jezik, kulturu i istoriju.

Prozapadno orijentisana Sandu reizabrana je za predsjednicu 3. novembra, pobijedivši kandidata naklonjenog Moskvi Aleksandra Stojanogla, uprkos navodima o široko rasprostranjenoj kampanji u njegovu korist koju je orkestrirala i finansirala Rusija.

"Mi, Moldavci, oduvijek smo gledali na Rumuniju sa divljenjem. Za nas je Rumunija uvijek bila model koji treba slijediti...zbog toga i mi želimo da budemo dio Evropske unije, ali nam je potrebna vaša pomoć", rekla je Sandu rumunskoj kandidatkinji za predsjednicu Eleni Laskoni.

Moldavija je ranije ove godine otvorila pregovore o pridruživanju sa Evropskom unijom.

( Radio Slobodna Evropa, Ne.V. )