Modernizacija željezničke trase Golubovci Bar na čekanju: Prvo elaborat, pa radovi na pruzi

Rekonstrukcija 39 kilometara pruge od Golubovaca do Bara neće početi dok Željeznička infrastruktura (ŽICG) za taj projekat ne uradi Elaborat procjene uticaja na životnu sredinu za koji ima rok od dvije godine da ga dostavi Agenciji za zaštitu životne sredine.

Izradu Elaborata su zahtijevali i iz Nacionalnih parkova (NPCG), jer pruga dijelom ide kroz NP “Skadarsko jezero” i ekološku mrežu “Natura 2000”, odnosno staništa zaštićenih biljnih i životinjskih vrsta. Osim toga, trasa prolazi i u blizini barskog poluostrva Ratac.

To su “Vijestima” zvanično kazali iz Agencije, koja je krajem septembra donijela odluku da ŽICG mora da izradi Elaborat za ovaj projekat. Dokument se radi za cijelu dionicu od 39 kilometara, a ne samo za dio koji prolazi uz jezero.

“Natura 2000” je međunarodna ekološka mreža na teritoriji Evropske unije, a Crna Gora u procesu pristupanja tom savezu mora da uspostavi ova zaštićena područja.

Projekat je dio proširenja koridora glavne trans-evropske mreže između susjednih zemalja, kako bi se Luka Bar bolje povezala sa tim koridorima i Srbijom, jer pruga trenutno ne zadovoljava uslove kao što su instalacije, brzina od 100 kilometara na čas i prijem teretnih vozova dužih od 750 metara...

Vlada je u septembru prošle godine zatražila od Evropske komisije (EK) bespovratnih 112,6 miliona eura za rekonstrukciju pruge sa ciljem koridorskog razvoja od Bara preko granice sa Srbijom, do Beograda i dalje mreže trans-evropskih koridora.

Iz ŽICG su početkom godine “Vijestima” kazali da se početak rekonstrukcije pruge ne može očekivati prije 2025. godine, te da će Crnoj Gori za taj posao biti dostupno 224 miliona, od čega polovinu čine donacije EK, a ostatak krediti kod Evropske investicione banke (EIB) i Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD).

“Vijesti” odgovore o statusu ovog projekta očekuju od ŽICG.

Elaborat tražili i Nacionalni parkovi

“Donijeto je rješenje da je za projekat rekonstrukcije željezničke pruge Beograd - Bar, dionica Golubovci - Bar, potrebna izrada Elaborata jer projekat prolazi kroz zaštićeno prirodno dobro “Nacionalni park “Skadarsko jezero”, dok je u okolini lokacije projekta najbliže zaštićeno područja prirode Spomenik prirode Ratac sa Žukotrlicom, od kojeg je najbliža tačka lokacije predmetnog projekta (dio trase pruge na Žukotrlici) udaljena oko 60 metara. Takođe za vrijeme trajanja javnog uvida na adresu Agencije stiglo je mišljenje Nacionalnih parkova Crne Gore kojim su dali predlog da je potrebna izrada elaborata jer rekonstrukcija obuhvata područje NP “Skadarsko jezero” i ekološku mrežu “Natura 2000”, kao i stanište zakonom zaštićenih biljnih i životinjskih vrsta”, kazali su iz Agencije.

Istakli su da se Elaborat mora uraditi u skladu sa pravilnikom o bližoj sadržini elaborata iz 2019. godine, kojim bi se prepoznali svi mogući uticaji rekonstrukcije pruge na životnu sredinu i definisale mjere za sprečavanje, smanjenje i eventualno otklanjanje tih uticaja, uz praćenje stanja.

Upitani zašto isti Elaborat nije zatražen za obnovu gornjeg stroja pruge, koji ŽICG planira od Podgorice do mjesta Bioče u dužini 15,2 kilometra, iz Agencije su kazali da ta dionica ne prolazi kroz region zaštićenih prirodnih dobara te da je u pitanju manji projekat. Ova odluka je donijeta sredinom novembra.

“Razlozi su uzimanje u obzir činjenicu, da je riječ o rekonstrukciji dijela željezničke pruge koji ne prolazi kroz zaštićeno prirodno dobro, a uz to i značaj projekta za samu infrastrukturu i stanovništvo Crne Gore. Uz navedene razloge, dokumentacija koja je podnesena uz zahtjev za odlučivanje o potrebi izrade elaborata je urađena u skladu sa Zakonom o procjeni uticaja na životnu sredinu i sadrži sve relevantne podatke koji opisuju radove, te i podatke koji se odnose na mjere za sprečavanje, smanjenje ili otklanjanje štetnih uticaja projekta na životnu sredinu. Upoređujući sa prethodno pomenutim projektom, u ovom konkretnom se radi o manjem projektu u smislu veličine radova”, naveli su iz Agencije.

Osim ove dvije trase, ŽICG je Agenciji predala još dva projekta rekonstrukcije pruge, kako bi se utvrdilo da li je za njih potrebna izrada Elaborata. Krajem septembra je odlučeno da za rehabilitaciju gornjeg stroja pruge od Podgorice do Golubovaca na potezu od 9,5 kilometara neće biti potrebe za izradom Elaborata.

ŽICG je krajem novembra podnijela isti zahtjev radi odlučivanja o rekonstrukciji 10,7 kilometara pruge, između podgoričkih mjesta Trebješica i Lutovo. Odluka u Elaboratu za ovaj projekat još nije donijeta.

Nema obnove mostova i tunela

U dokumentaciji koju je ŽICG uz zahtjev dostavila Agenciji sredinom septembra piše da projektom nema rekonstrukcije mostova i tunela na ovoj trasi, te da će se graditi nove željezničke platfome, nadstrešnice, pružni prelazi sa rampama, mijenjati radijusi krivina, signalizacija...

Najbliže zaštićeno kulturno dobro ovom projektu je, kako piše, barski manastir Ratac koji se nalazi oko 610 metara od pruge, dok na trasi nema zaštićenih prirodnih i kulturnih dobara.

“Na samoj lokaciji projekta nema zaštićenih kulturnih dobara, ali se u njegovoj neposrednoj okolini nalaze sljedeća nepokretna kulturna dobra zaštićena crnogorskim propisima naselje Vranjina (profana arhitektura, ambijentalne vrijednosti), tvrđava Lesendro (XVI-XIX vijek, sakralne vrijednosti), naselje Virpazar (profana urbana arhitektura, ambijentalne vrijednosti), Litine blizu ulaza u tunel Sozina (ostaci crkve Sv. Petra) i manastir Bogorodica Ratačka (Xi-XV vijek)...”, ističe se u dokumentima.

Ključno je, kako se navodi, smanjiti uticaj na životnu sredinu u blizini Skadarskog jezera zbog čega je izabrana varijanta radova po kojoj će se raditi na kruni i padini nasipa, odnosno betonski potporni zidovi i oni na šipovima, kako se gradilište ne bi širilo.

Piše i da se tokom radova očekuje standardno gradilišno zagađenje od mašina, buke, emisija štetnih čestica, dok će željeznica nakon rekonstrukcije zagađivati kroz veći promet, emisiju isparenja sa pragova pruge, ispuštanje sanitarnih voda tokom kretanja voza, podizanja prašine, buke, potencijalno opasnih situacija zbog transporta opasnih materija...

Ministarka saobraćaja Maja Vukićević je u emisiji “Boje jutra” prije mjesec kazala da bi rekonstrukcija pruge možda trebala da počne naredne godine. Ona je istakla da je glavni projekat završen, da se trenutno radi na Elaboratu i da u slučaju dobijanja pozitivnog mišljenja Agencije - projekat mora brzo da se nastavi i raspišu tenderi.

Pruga stara, brzine manje

Dionica željezničke pruge između Bara i Golubovaca je puštena u rad krajem novembra 1959. godine, napaja se strujom i koristi se za putnički i teretni saobraćaj.

U dokumentaciji se navodi da je prema tadašnjem projektu, maksimalna projektovana brzina bila 100 kilometara na čas, ali i da se zbog trenutnog stanja pruge ta brzina ne može postići.

Zato je današnja najveća brzina vozova na ovoj dionici od 70 do 80 kilometara na čas.

( Mirko Kotlaš )