Javni dug i dalje rizičan za stabilnost finansijskog sistema

Neadekvatna međunarodna konkurentnost glavni je uzrok sistemskih ranjivosti, a nivo javnog duga i dalje predstavlja rizik za stabilnost finansijskog sistema, ocijenio je Savjet Centralne banke na današnjoj sjednici.

Savjet je razmatrao Izvještaj o stabilnosti finansijskog sistema u 2017. godini, i konstatovao da se nivo sistemskih rizika, koji utiču na stabilnost finansijskog sistema, može ocijeniti kao umjeren, uz prisustvo finansijskih izazova na individualnom nivou, saopšteno je iz CBCG.

Istaknuto je da je bankarski sektor trenutno najstabilniji segment privrednog sistema, što se u značajnoj mjeri ogleda u stabilnosti indikatora poslovanja i kvaliteta aktive, kao i tendenciji depozita koji su tokom 2017. godine porasli na 3,27 milijardi eura (što je istorijski najviši nivo) i čine ubjedljivo najveći dio pasive banaka (78,1 odsto).

"Ukupna likvidna sredstva banaka su tokom 2017. porasla 13,9 odsto, na 1,06 milijardi eura. Njihovo učešće u odnosu na aktivu i depozite je takođe poraslo, na 25,3 i 32,7 odsto, i dalje je na visokom nivou. Ta likvidna sredstva, u kontekstu strukturnih ograničenja rasta crnogorske ekonomije, trenutno su najbolja sigurnosna rezerva banaka od rizika pogoršanja kvaliteta aktive i/ili odliva depozita“, navodi se u Izvještaju.

Konstatovano je da nivo loših kredita, iako u značajnom padu, i dalje vodeći sistemski izazov bankarskog sektora. Učešće loših kredita, iako u 2017. godini smanjeno sa 10,3 na 7,3 odsto i dalje je relativno visoko, što negativno utiče na sklonost banaka prema riziku, odnosno na nivo kreditne aktivnosti i uslove kreditiranja.

Razmatran je i izvještaj o stabilnosti cijena za 2017. i konstatovano je da su prethodnu godinu obilježile pozitivne godišnje stope inflacije, što je, u prvom redu, posljedica rasta cijena nafte na svjetskom tržištu, kao i viših cijena pojedinih prehrambenih proizvoda. U decembru je godišnja inflacija mjerena potrošačkim cijenama iznosila 1,9 odsto, dok je inflacija mjerena harmonizovanim indeksom potrošačkih cijena (HICP) iznosila 2,9 odsto. Prosječan rast potrošačkih cijena u 2017. godini iznosio je 2,4 odsto.

"Uporedna analiza pokazuje da su prisutna slična kretanja kada su region i eurozona u pitanju. Godišnja inflacija u svim zemljama regiona bila je pozitivna, i to u Srbiji (3%), Makedoniji (2,4%), Sloveniji (1,9%), Albaniji (1,8%), Hrvatskoj (1,3%) i Bosni i Hercegovini (1,2%). U eurozoni godišnja stopa inflacije u decembru 2017. godine iznosila je 1,4% i bila je za 0,3 p.p. veća od godišnje stope iz decembra 2016. godine", navedeno je u saopštenju.

Anketa Centralne banke je pokazala da većina banaka i privrednika očekuje da će u 2018. godini inflacija biti u rasponu od 1,5% do 3%. Prema ekspertskoj procjeni Centralne banke, inflacija na kraju 2018. godine će biti u rasponu od 1,9% do 3,9%.

U Izvještaju o poslovanju mikrokreditnih finansijskih institucija (MFI) u prvom kvartalu 2018. godine istaknuto je da ovaj sektor karakteriše stabilnost, rast ključnih bilansnih pozicija aktive, kredita i potraživanja i kapitala i poboljšanje gotovo svih pokazatelja kvaliteta aktive. Finansijski rezultat sektora MFI, koga čini 7 društava, je na nivou sistema pozitivan. U prvom kvartalu tekuće godine je, u odnosu na decembar 2017. godine, zabilježen rast ukupne bilanse sume za 2,66 odsto, rast ukupnih kredita i potraživanja za 3,83 odsto i rast restrukturiranih kredita i potraživanja 12,22 odsto. Sa druge strane, MFI sektor bilježi blagi pad kamatnih stopa.

Savjet je danas razmatrao i usvojio i Okvir za vođenje makroprudencione politike. Ovim dokumentom se definiše mandat CBCG za vođenje makroprudencione politike, kao i njeni osnovni i prelazni ciljevi, potencijalni indikatori, te instrumenti za dostizanje postavljenih ciljeva. Usvajanjem ovog dokumenta se, kako je saopšteno, dodatno usmjerava djelovanje CBCG u slučaju materijalizacije sistemskih rizika koji mogu ugroziti finansijsku stabilnost u Crnoj Gori.

Savjet je razmatrao i usvojio izvještaje o poslovanju i sprovođenju politike Centralne banke za februar, mart i april 2018. godine, u kojima je konstatovano da su aktivnosti Centralne banke tokom ovog perioda realizovane u skladu sa planiranim obavezama utvrđenim Programom rada Centralne banke u 2018. godini. Ocjenjeno je da su i u 2018. godini nastavljeni pozitivni trendovi iz prethodne godine, zahvaljujući čemu je finansijski sistem, koga dominantno čine banke, značajno unaprijeđen.

U Godišnjem izvještaju o radu Centralne banke Crne Gore u 2017. godini konstatovano je da je crnogorska ekonomija ostvarila rast u 2017. u odnosu na 2016. godinu. Prema preliminarnim podacima Monstata, godišnji realni rast BDP-a na osnovu kvartalnih procjena iznosio je 4,4 odsto.

U dijelu Godišnjeg izvještaja koji se odnosi na ostvarivanje politike CBCG, ocijenjeno je da su aktivnosti ove institucije u 2017. godini bile usmjerene na očuvanje stabilnosti finansijskog sistema kroz podsticanje i održavanje zdravog bankarskog sistema i sigurnog i efikasnog platnog prometa. Shodno tome, bankarski sistem je tokom 2017. godine bio kontinuirano kontrolisan od supervizije CBCG, a istovremeno su sprovedene značajne aktivnosti na planu usklađivanja domaće regulative sa EU propisima. Savjet je ocijenio da se poslovanje Centralne banke zasnivalo na visokim standardima transparentnosti i principima društvene odgovornosti.

Kada je riječ o finansijskom poslovanju CBCG, ostvarena je neto dobit u 2017. godini od 2,73 miliona eura.

Usvoje predlog odluke o kreditnom registru

Na današnjoj sjednici Savjeta usvojen je i Predlog odluke o Kreditnom registru, čiji je glavni cilj unapređenje ovog servisa CBCG.

"Stupanjem na snagu Odluke, od januara 2019, stvoriće se uslovi za značajno unapređenje sadržaja, dostupnosti i kvaliteta podataka Kreditnog registra. Takođe će, od januara naredne godine, lizing, faktoring i kompanije za otkup potraživanja, biti obveznici izvještavanja za potrebe Kreditnog registra, čime se značajno uvećava postojeća baza podataka o zaduženosti pravnih lica u finansijskom sektoru. Zaključeno je da će predstojeća unapređenja doprinijeti boljoj i pouzdanijoj procjeni rizika pojedinačnih dužnika koju vrše banke", naveli su iz CBCG.

Savjet je usvojio i Godišnji izvještaj o radu Fonda za zaštitu depozita za 2017. godinu i razmotrio i druga tekuća pitanja iz domena svoje nadležnosti.

( Biljana Matijašević )