Intimno, osjetljivo i humano slikarstvo

Slike Toma Pavićevića nisu sentimentalni, već ubjedljiv plastički zapis o humanom uprkos neprijatnoj, obespokojavajućoj stvarnosnoj zbilji. Slikar ne želi da joj se suprotstavi, ni da je ignorisanjem odbaci, da prenebregne njenu prisutnost. Približava joj se oprezno, objašnjava je sa emotivne distance čovjeka koji poznaje i razumije, ovim riječima istoričarka umjetnosti Petrica Duletić nadahnuto tumači novu likovnu priču poznatog crnogorskog umjetnika predstavljenu u podgoričkoj Modernoj galeriji.

Pored novih, na izložbi su, koju je organizovala JU Muzeji i galerije Podgorice, predstavljeni i radovi iz ranijih stvaralačkih faza Pavićevića (od 1980. pa do danas) i kako sam umjetnik kaže riječ je o jednom likovnom presjeku dok retrospektivu najavljuje za narednu godinu. Kada je riječ o ranijim radovima, centralno mjesto na izložbi posvećeno je diptihu “Ratnici” (1983/84). Istoričar umjetnosti Petar Ćuković, koji je govorio na otvaranju izložbe “Vertikale”, osvrnuo se na Pavićevićev diptih, za koji kaže da ga je nedavno “otkrio” u umjetnikovom ateljeu.

“'Ratnici' dolaze iz davnina. Nije naime teško uočiti kako je ovaj impresivni diptih nastao u tijesnoj vezi sa fresko-slikarstvom u našim, južnoslovenskim, pravoslavnim hramovima. Tačnije, Tomovi 'Ratnici' slikani su po uzoru na prizore Svetih ratnika, koji iz donjih zona freskopisa u hramovima 'brane' one gornje. Pred unutrašnjim očima umjetnika, onim očima kojima upravljaju slike zasnovane na stalno živom pamćenju, svjetluca svečana povorka nebeskozemaljske vojske: Arhanđeo Mihailo, nebeski pobjedonosac i silni zemaljski borci za odbranu vjere: Dimitrije, Georgije, Artemije, Merkurije, Prokopije, Nestor, Nikita, Teodor Tiron… No Tomova veza sa ovom 'vojskom' je u najmanju ruku delikatna, nimalo doslovna”, približava diptih “Ratnici” istoričar umjetnosti Petar Ćuković. On ističe da se ove dvije slike, zapravo jedan jedinstven rad, nalaze u najužem krugu najboljih slika naslikanih u crnogorskoj umjetnosti za posljednjih nešto više od tri decenije.

U središtu Pavićevićevih opservacija i dalje su posljedice ratnih razaranja (prisjetimo se izuzetne izložbe u Umjetničkom paviljonu iz 2011): osakaćeni i obješeni vojnici, leševi u kovčezima, “nevine duše nad kojima lebdi smrt i prolaznost”. (P.D.) Specifičnim umjetničkim postupkom, Pavićević “traga za najdubljim sadržajima spoznaje o čovjeku” (P.D.). I ovoga puta to radi specifičnim koloritom (svaka boja/nijansa kod ovog umjetnika traži kompleksno tumačenje) i jakim konturama, kroz crtež i sliku, koje su za Pavićevića “nersakidivo jedinstvo”, kroz kolaž i snažnu misao.

“U našim umovima postoje skrivena područja koja leže s one strane praga svijesti. Kao slikar tišine, koji je tragao za najdubljim sadržajima spoznaje o životu čovjeka, govori kako su događaji na rubu sjećanja emocionalna potka slike. Svi događaji u subjektivnoj projekciji izgubili su dimenziju vremena. Za Toma Pavićevića, slika bi trebalo postići prividno periferni akcenat koji je sačuvala podsvijest istovremeno u aktuelno ili trajno”, prokomentarisla je Petrica Duletić dodajući da je Pavićević stvorio intimno , osjetljivo humano slikarstvo, koje je likovna kritika odavno prepoznala kao izuzetno rješnje savremenog figurativnog izraza.

Likovni jezik Tomislava Pavićevića ne trpi “interpunkciju”. Njegove stvaralačka istraživanja odvodila su ga u različite faze, ali kao da je ona centralna uvijek bila posvećena beznađu i strahu nad užasom smrti.

( Jelena Pavićević )