Investirati u mir, ne u oružje

Da bi suzbio nasilje i teror, svijetu treba nova mirovna politika. Dio toga treba biti i ograničenje američkih ratova dronovima. Upotreba ovih mašina za ubijanje pospješuje političke iluzije

Služiti miru u svetu“ - ova obaveza je već 68 godina zapisana u preambuli njemačkog Temeljenog zakona, našeg ustava. Ono što su tada formulisali ustavni oci, neposredno posle Drugog svjetskog rata i u susret nadolazećem Hladnom ratu, danas dobija novo značenje.

Jer, širom svijeta su 2016. godine izdaci za naoružanje opet porasli. U svim djelovima svijeta - a osobito u regionima opterećenim konfliktima i napetošću, poput Bliskog istoka, Korejskog poluostrva i Južne Azije - izdavajaju se gigantske sume za oružje i ratnu opremu: po navodima švedskog Instituta za mir SIPRI, samo prošle godine na naoružanje je potrošeno skoro 1,700 milijardi dolara.

Svjedoci smo nove globalne spirale naoružavanja. Istovremeno je svima jasno: strukuralni uzroci konflikata i izazova poput siromaštva i suše, izbjeglištva i progona, epidemija i gladi nećemo moći prevazići uz pomoć još više vojnika i naoružanja nego samo kroz još više privrednog, socijalnog i političkog razvoja pogođenih regiona. Svijetu ne treba više oružja nego više pravednosti i razvojnih šansi.

Stoga je krajnje vrijeme da naš Temeljni zakon shvatimo ozbiljno.

Služiti svjetkom miru fundamentalno se danas razlikuje od situacije za vrijeme Hladnog rata. Tada su jedan naspram drugog bila dva do zuba atomski naoružana bloka koja su, pri svim svojim suštinskim razlikama, svojatala istu logiku: na svaki napad će odmah uslijediti kontraudar, koji finalno može da dovede do atomskog rata uz uništenje cjelokupnog čovječanstva.

Danas je svijet puno komplikovaniji. Danas ne postoje samo dva bloka. Takođe više ne važi logika „ravnoteže straha“. Ni ubice „Islamske države“ ni sjevernokorejski diktator ili globalno umreženi cyber-teroristi ne mogu biti suzbijeni logikom nukleranog zastrašivanja.

Nama je potrebna nova mirovna politika, koja za sobom ostavlja logiku naoružanja Hladnog rata a istovremeno daje i odgovor na prijetnje od strane internacionalnog terorizma.

Na međudržavnom nivou moramo konsekventno ulagati u kooperaciju i izjednačenje interesa, u kontrolu naoružanja i finalno u razoružanje. Ograničavanje iranskog atomskog programa je pokazalo koji napredak može ostvariti jedna konsekventna internacionalna mirovna diplomatija. Povjerenje, iako, otvoreno rečeno, krhko izgrađeno tokom iranskih pregovora, ne smije biti prokockano.

Samo ako poraste povjerenje između država međunarodna zajednica se može zajednički izboriti protiv ne-državnog terora. A ne-državni teror je, bez ikakve sumnje, trenutno najveća prijetnja za sve nas.

Ko hoće da se jasno bori protiv terora, taj mora minimalizovati rizik da oružje, koje može poslužiti teroristima, u terorističke ruke i padne. Neodvojivi dio jedne nove mirovne politike je, stoga, i dalje smanjenje izvoza naoružanja i opreme u krizne regione: SPD je progurala najtransparentniju i najrestriktivniju izvoznu politiku za oružje koja je ikad postojala u istoriji SR Njemačke. Ja želim da konsekvetno produžim tu politiku kroz temeljnu zabranu izvoza malokalibarskog naoružanja u treće države van EU, NATO i slične zemlje.

Cilj mora biti zajednička evropska linija. Jer od mašinki i minobacača iz dana u dan padaju nove žrtve po cijelom svijetu, iako to javnost skoro pa i da ne primjećuje.

Dronovi ne slabe internacionalni terorizam

Istovremeno, Njemačka mora da se založi da se iznađe jedan učinkoviti instrument kontrole naoružanja za sve više raširenu upotrebu borbenih dronova. Neprihvatljivo je da se dronovi sve više koriste kao oružje za ubijanja, pri čemu svako malo i civili gube živote. Jasno je da ova nova forma vođenja rata ne slabi internacionalni terorizam - svejedno da li naređenja izdaje Barak Obama ili jedan Donald Tramp. Opasna je politička iluzija vjerovati da se ciljanim, navodno „hirurškim“, ubijanjima može izgraditi mir.

I u budućnosti će njemački Bundesver učestvovati u međunarodno-pravno legitimnim operacijama u inostranstvu. Našim vojnicima je zato potrebna najbolja moguća oprema. Debata o navodnom „dvoprocentnom cilju“ NATO-a pokazuje jednu vrlo opasnu tendenciju: takav scenario bi značio skoro pa duplo povećanje njemačkog budžeta za odbranu, na gigants kih 70 milijardi eura godišnje. Da li su oci ustava 1949. imali sliku jedne ovakve Njemačke pred očima? Ujedinjena, čvrsto integrisana u Evropu, okružena prijateljima i partnerima - ali naoružana do zuba?

Umjesto toga mi u Evropi moramo napokon da ostvarimo napredak u zajedničkoj bezbjednosnoj i odbrambenoj politici EU. Zajedno sa našim partnerima u EU, koji slijede isti cilj, želimo da se sporazumijemo da osnujemo jednu Evropsku odbrambenu uniju. Izlazak iz EU Velike Britanije, koja je permanentno sprečavala napredak na ovom polju, sada nudi nove šanse.

Moj cilj je stvaranje vojne strukture u Evropi koja bi rat strukturalno učinila nemogućim, a istovremeno mudrom politikom vodila ka uštedi: eksperti polaze od toga da je konsekventnom kooperacijom i podjelom obaveza evropskih oružanih snaga kao i zajedničkim nabavkama moguća ušteda do 30% u odbrambenim budžetima Evrope. To bi bio istorijski doprinos razoružanju u Evropi.

Više oružja ne stvara više bezbjednosti

I iz našeg istorijskog iskustva znamo: više oružja ne stvara više bezbjednosti. Umjesto toga moramo više nego ikad da investiramo u mir. Više nego ikad u centru naših nastojanja mora biti preventivna, sveobuhvatna mirovna i razvojna politika: ona ne smije biti sužena na militarno, nego mora prije svega širom svijeta biti utemeljena na internacionalnoj kooperaciji, civilnoj borbi protiv uzroka konflikata i pravednoj izgradnji globalizacije. To je naš zadatak kao ustavnih patriota.

Evropska unija mora da napusti tribine za publiku i da napokon preuzme aktivnu ulogu na sceni međunarodne mirovne politike. To je neugodno i sigurno će voditi mnogostranim diskusijama. Ali da bude jasno: nema razumne alternative aktivnijoj ulozi Evrope. Jer, puno ostalih aktera svjetske političke scene - pa i oni, koji su naši saveznici - imaju vrlo malo ili nimalo interesa za jednu takvu novu, mirovnu politiku.

Evropska unija je započeta kao mirovni projekat i učinila je ratove među svojim članicama nezamislivim. Ne smijemo se opuštati na lovorikama ove uspješne priče. Danas je bezbjednost zamisliva samo globalno - to međunarodni terorizam pokazuje svakog dana. Stoga se Evropa ne sme duže ograničavati na samu sebe.

Evropska unija mora postati globalna mirovna sila. Taj cilj neće ostvariti sa više oružja. Nego samo sa više samopouzdanja, više hrabrosti i kristalno jasnim ispovedanjem sopstvenih vrijednosti.

Autor je predsjednik SPD Nemačke (Spiegel)

Prevod: Mirko VULETIĆ

( Martin Šulc )