Stradioti – Mletačka konjica koja je obilježila srednjevjekovnu Evropu
U galeriji i drugim prostorima kompleksa Buća-Luković postavljene su izložbe „Stradioti - vojnici, lokalitet, ostrvo”, “Gvozdeno doba Crne Gore - doba Ilira” i „Arehološka nalazišta na području opštine Tivat“
Kompleks srednjevjekovnog ljetnjikovca Buća-Luković u Tivtu još jednom je bio sjajna pozornica za tri reprezentativne izložbe kojima je tivatski Centar u četvrtak veče obilježio međunarodnu manifestaciju „Noć muzeja“.
U galeriji i drugim prostorima kompleksa postavljene su izložbe „Stradioti - vojnici, lokalitet, ostrvo”, “Gvozdeno doba Crne Gore - doba Ilira” i „Arehološka nalazišta na području opštine Tivat“.
Posebno interesantna bile je za naše prostore neoubolajena tzv. scenska izložba o stradiotima – mletačkim vojnicima mahom grčkog, albanskog i slovenskog porijekla koji su dugo vremena imali svoj logor na najvećem ostrvu Tivatskog zaliva, koje je po njima i dobilo svoje zvanično ime, iako je javnosti danas taj otok poznatiji pod imenom Sveti Marko.
Uporište stradiota – mletačke lake konjice, podignuto je na ovom ostrvu u 15.vijeku, ovdje su postojale njihove utvrđene kule i drugi razni objekti, te drveni most koji je logor na ostrvu povezivao preko tjesnaca Ralo, sa obližnjom Prevlakom.
Stradioti tokom 15. i 16 vijeka najčešće čuvaju obalu koju često pljačkaju pirati, a često intervenišu i među stanovništvom nezadovoljnim mletačkom upravom. O njihovom značaju govori i podatak da je do 1539. godine postojao poseban „providur stradiota“.
Potreba za njima smanjivala se u Boki tokom 16. vijeka, a materijalni položaj stradiota bio je sve teži. Često su stoga oni upadali u seoske kuće i pljačkali ih. Vlasti su organizovale preseljenje stradiota i njihovih porodica pa je, sa osam galija, u Istru prevezeno 700 ljudi.
Ipak, još 1576 .godine u Kotoru je 136 stradiota i tri kapetana. Iz bezbjedonosnih i političkih razloga njihov logor ponovo postaje otok u Tivatskom zalivu gdje se popravljaju kuće za stanovanje i stari most od hrastovine.
Stradioti u evropske vojske donose mješavinu vizantijskih, slavenskih, albanskih i osmanlijskih ratnih vještina, a njihov stil borbe i taktika bitno mijenjaju odnos prema konjici toga vremena. Zato su bili veona traženi u Napuljskom kraljevstvu, Španiji, Francuskoj i Engleskoj, a u službu austrijske carice Marije Tereziji su stupili još sredinom 18. vijeka.
Mada sa manjim snagama, stradioti reorganizovani ostaju u Mletačkoj Republici sve do njenog kraja 1797. godine. Autori zanimljive izložbe o ovim vojnicima i njihovom dugotrajnom bivstvovanju na ostrvu Stradioti kod Tivta su Neven Staničić, Maja Marović, mr. Marija Mihaliček i Igor Lazarević.
“Iako se čitav jedan lokalitet ovdje zove po njima jer su toliko dugo ovdje boravili, čitava Evropa zna neuporedivo vipe o stradiotima nego mi u Tivtu. Vrijeme je da skinemo zavjesu sa tih zaista zanimljivih i nesvakidašnjih ljudi,” kazao je direktor CZK Tivat Neven Staničić.
On je ukazao je na izuzetno bogatu i slojevitu prošlost ovog kraja, posebno apostrofirajući značaj činjenice da je Opština napravila Elaborat o opravdanosti osnivanja nove JU “Muzej i galerija”.
Skorim osnivanjem lokalnog Muzeja u pravom smislu te riječi, prema Staničića, Tivat će napokon dobiti prave instrumente da može adekvatno istraživati, štititi i valorizovati svoje veoma bogato kulturno-istorijsko nasljeđe.
Galerija
( Siniša Luković )