Revanšizam ne izlazi iz mode
Iako je od tada proteklo dosta vode, u Crnoj Gori nije došlo do značajanijih promjena, uprkos epitetu lidera evropskih integracija na Balkanu koji joj je dodijelio Brisel. Sada Evropska komisija i Evropska unija uporno žmure na nepoštovanje njihovog eksplicitnog zahtjeva za depolitizacijom i profesionalizacijom javne uprave i jačanjem administrtivnih kapaciteta Crne Gore
Razrješenja funkcionera Socijaldemokratske partije (SDP), od kojih je posljednje ono direktora Agencije za zaštitu životne sredine Ervina Spahića, samo je nastavak prakse političkog revanšizma koju je uspostavila Demokratska partija socijalista (DPS) nakon rascjepa 1997. a koji na lokalnom nivou sprovodi i opozicija čija su predizborna usta puna obećanja o depolitizaciji javne uprave.
Prema tvrdnjama Socijalističke narodne partije (SNP) iz 1998. smijenjeno je ili ostalo bez posla oko 5.000 kadrova ili ljudi bliskih toj tada novoosnovanoj partiji Momira Bulatovića, od najviših nivoa vlasti do uobičajanih administrativnih poslova, da bi na njihove pozicije DPS postavio sebi lojalne kadrove.
Osim ponuda da pređu u DPS kako bi zadržali funkciju ili radno mjesto, prema tvrdnjama aktivnih sudionika tog burnog perioda, učvršivanje vlasti obilježili su i podmukli potezi kako bi bez kore hjeba ostali i najbliži srodnici funkcionera SNP-a. Primjera radi, tada je supruga visokog funkcionera SNP-a, pravnica u republičkom Ministarstvu unutrašnjih poslova sa dvadesetogodišnjim iskustvom, dobila rješenje o premještaju na radno mjesto u Rožajama.
Iako je od tada proteklo dosta vode, u Crnoj Gori nije došlo do značajanijih promjena, uprkos epitetu lidera evropskih integracija na Balkanu koji joj je dodijelio Brisel. Sada Evropska komisija i Evropska unija uporno žmure na nepoštovanje njihovog eksplicitnog zahtjeva za depolitizacijom i profesionalizacijom javne uprave i jačanjem administrtivnih kapaciteta Crne Gore. Sve je ostalo mrtvo slovo na papiru, uzalud novi zakoni, javni konkursi, osnivanje Uprave za kadrove, testiranje kandidata…
Pravnik, i bivši ministar iz redova opozicije u Vladi izbornog povjerenja Boris Marić podsjeća da je reforma javne uprave jedan od tri stuba na kojima počivaju EU integracije Crne Gore.
“Od 2003. reforma javne uprave ne daje rezultate iz proste činjenice što politička elita na vlasti ne želi da siječe granu na kojoj sjedi. Naime, na javnu upravu se gleda kao na politički plijen koji donosi tzv. sigurne glasove”, navodi Marić.
Da problem bude veći, ukazuje on, situacija koja faktički postoji i koja se ne krije, je takva da se koalicionim sporazumima vrši podjela funkcija koje se moraju popunjavati po javnom konkursu.
“Često se ni elementarno ne pokušava uvesti u praksu poštovanje zakona”, podvlači Marić.
Političke čistke na lokalnom nivou u posljednjoj deceniji bile su rijetke i gotovo nezapažene u javnosti, zato što je i promjena vlasti bilo malo. Pažnju posljednjih mjeseci privlači revanšizam DPS-a prema SDP-u. Smijenjeni su direktor Agencije za zaštitu životne sredine Novak Adžić, glavna upravna inspektorka Dragica Anđelić, izvršni direktor Radio-difuznog centra Željko Nikolić, generalni direktor u jednom od direktorata Ministarstva saobraćaja Mirel Radić Ljubisavljević…
Međutim, činjenica je da je SDP do prije nekoliko godina kumovao politizaciji javne uprave jer su njegovi kadrovi, prema koalicionom dogovoru sa DPS-om, popunjavali 20 odsto kvote.
Unutar opozicije ranije se diskutovalo ili čak žestoko raspravljalo o tome što je na predizbornim tribinama neko od funkcionera obećavao sječu kadrova DPS-a čime je zaposlene na budžetu još čvršće gurao u zagrljaj DPS-u. Danas opozicija ponavlja mantru o potrebi depolitizacije u javnom sektoru, dok radi suprotno kad god dođe u priliku.
Tako je koalicija SNP-DF u Beranama nakon pobjede na izborima u martu 2014. vrlo brzo krenula u čišćenje opštinske administracije od kadrova DPS-a i SDP-a, koji su prije toga u ovom gradu bili na vlasti osam godina. Iako su u lokalnoj kasi zatekli manjak od 15 miliona eura, nove lokalne vlasti, na čijem je čelu SNP kadar Dragoslav Šćekić, ne mogu imati opravdanje što su mahom smijenili praktično sve kadrove DPS i postavili sebi lojalne ljude. Opozicioni DPS je neprestano prigovarao da su novi kadrovi nestručni, bez odgovarajućih kvalifikacija, da je na djelu partijsko i nepotističko zapošljavanje.
“Ovaj trend je recidiv ne tako davne prakse obračuna u nekada jedinstvenom DPS-u, a nakon toga je dobio mnoge pojavne oblike kojima su, nažalost, svoj doprinos na lokalnom nivou, davale i opozicione partije”, ocjenjuje Marić.
I nova gradska uprava Budve primijenila je isti model zapošljavanja, kao što je to punih deceniju činila vlast DPS-SDP-a. Svi kadrovi DPS koji su se nalazili na ključnim pozicijama u gradskoj administraciji, kao i u javnim preduzećima i ustanovama kulture, smijenjeni su a na njihovo mjesto imenovani, po osnovu kolicionog dogovora i političke kvote deset konstituenata nove vlasti, ljudi koji su prije svega politički podobni. Tako su razriješeni dužnosti svi sekretari, menadžer Opstine i glavni administrator, koji su na to mjesto bili izabrani javnim konkursom. Iako je nova gradska vlast najavila da će uvesti prvih pola godine v.d. stanje, a tek nakon toga raspisati javne konkurse i dovesti stručne ljude, osnovno načelo, depolitizacija administracije, nije sprovedeno.
“U najkraćem, još uvijek smo daleko od servisno orijentisane, depolitizovane i profesionalizovane javne uprave”, zaključio je Marić.
Šta kaže zakon o kadrovima
Marić kaže da mora postojati jasna linija razdvajanja između političkog i profesionalnog angažmana što, kako kaže, ako se uspostavi kao funkcionalan sistem ne isključuje jedno drugo po pravilu.
“Sada su na lokalnom nivou političke funkcije gradonačelnik, predsjednik opštine i predsjednik Skupštine opštine, Glavnog grada, prestonice i njihovi zamjenici. Ostala namještenja idu putem javnog konkursa i dijele se na ona sa mandatom i na neodređeno vrijeme. U izvršnoj vlasti na državnom nivou političku funkciju imaju primarno članovi Vlade i u nekom smislu državni sekretari”, navodi Marić.
Galerija
( Vlado Žugić )