Za kolektor dovoljno 25 miliona

Nesporno je da Podgorica hitno treba da poveća kapacitet prečistača otpadnih voda.

Ovaj veliki problem mogli smo i možemo brzo i po EU standardima riješiti za 25 miliona eura, koristeći njemačko znanje i njemačku tehnologiju. Ali ne po cijenama koje je na promociji najavio direktor Vodovoda Vladan Vučelić i KfW banka, prvo 52,3 milona eura, pa su se Njemci smilovali i spustili cijenu na 49,8 miliona eura.

Vučelić je sa ponosom izjavio da se ne zadužuje opština Podgorica nego država, kao da je država Alajbegova slama.

Nedopustivo je da davalac kredita KfW banka predlaže tehnologiju i cijene, a da ne daje projektnu dokumentaciju na uvid, sa izgovorom da je to njihovo autorsko pravo. I laiku je jasno da su cijene enormno povećane. Predložena tehnologija je dobra, izuzev cijena i tretmana fekalnog mulja jer je predviđena inseneracija (spaljivanje). To je zastarjela tehnologija koju EU ne preporučuje, jer stvara nove ekološke probleme, koja, po riječima Vučelića i dr Petra Živkovića proizvodi opasni otpad koji ne možemo skladištiti u Crnoj Gori, već je predviđeno da se izvozi, a od ostatka se dobija kvarcni pijesak koji možemo iskoristiti kao pokrivni sloj na deponijama i za izgradnju puteva. Ko će ga koristiti?

U Njemačkoj se za tretman fekalnog mulja koristi nova tehnologija, hemijski postupak (digestija) o kojoj je pismeno dr Petra Živkovića i Filipa Makrida obavijestio direktor Njemačkog instituta dr Jurgen Bek, koji je posjetio Podgoricu i Budvu i postojeći uređaj za preradu otpadnih voda. Dr Bek i Njemačka fekalni mulj tretiraju kao sirovinu za proizvodnju električne energije (koju državi prodajemo po subencionisanim cijenama za 12 godina, jer se tretira kao alternativna energija), tople vode (može se prodati KBC-u ili Delta sitiju za grijanje), organsko đubrivo (za poljoprivredu) i briketa za loženje jer ima veliku toplotnu moć, što znači da je to finansijski samoodrživa tehnologija. Kako logično i stručno objasniti da je u projektu prihvaćena predložena INSENERACIJA (spaljivanje) koja stvara nove ekološke probleme i troškove?

Sve to neodoljivo podsjeća na budvansku investiciju u sistem za preradu otpadnih voda. Finansijer je bila KfW banka, sa 58,5 miliona eura, a vraćaćemo 97,6 miliona eura kredita. Banci se isplati da da što veći kredit, pogotovo kada za kredit ima garanciju Crne Gore. Ovako je to izgledalo u Budvi: projekat je rađen za 150.000 ekvivalent stanovnika, sa potrebnom kanalizacionom mrežom. KfW banka je finansirala uređaj za prečišćavanje otpadnih voda za opštine Kotor i Tivat sa pripadajućom kanalizacionom mrežom, za 75.000 ekvivalent stanovnika, po cijeni od 10,3 miliona eura i izgradi ga za 16 mjeseci.

Kada uporedimo ove dvije, vrlo uporedive, investicije, lako je izračunati da je Kotor i Tivat gradio uređaj za 150.000 ekvivalent stanovnika, kao Budva, on bi koštao 20,6 miliona eura. A đe su 58,5 - 20,6 > 37,9 miliona eura?

Ne bih se bavio ovim problemom da nemam predlog konkretnog rješenja. Isto sa njemačkom tehnologijom, koja obezbjeđuje traženi A1 kvalitet prerađene vode i obradu fekalnog mulja metodom digestije (ne spalionicom, ne zagađenjem).

Konkretno rješenje: do postojećeg uređaja za prečišćavanje otpadnih voda, na obali Morače dolaze otpadne vode od 116.000 ekvivalent stanovnika, po izjavi zamjenika direktora Vodovoda Filipa Makrida. Uređaj koji je sada u funkciji i skoro je servisiran, ima kapacitet prećišćavanja za 55.000 ekvivalent stanovnika. Bez tretmana prečišćavanja otpadnih voda, direktno u Moraču svakog dana, 365 dana u godini i tako 13 i više godina, otpadne vode od 61.000 ekvivalent stanovnika zagađuju rijeku Moraču, Skadarsko jezero, Bojanu, izvorište Bolje sestre, podzemne vode Zete.

Na lokaciji postojećeg uređaja ima dovoljno prostora (iako je na javnoj raspravi 21.04.2017. Vučelić izjavio da na toj lokaciji nema mjesta, što je notorna neistina) da se izgradi još jedan novi kolektor za 75.000 ekvivalent stanovnika, za koji nije potrebno graditi kanalizacionu mrežu, jer je već izgrađena.

Ovakav uređaj za 75.000 ekvivalent stanovnika prošle godine izgrađen je za opštine Kotor i Tivat i koštao je 10,3 miliona eura. U to su uračunate i desetine kilometara primarne kanalazicione mreže. To znači da za rješavanje ovog ogromnog zdrastvenog, socijalnog i ekološkog problema treba 10,3 miliona eura plus 1,5 miliona eura za rješavanje problema fekalnog mulja hemijskim putem - 10,3+1,5> 11,8 miliona eura.

Ovo znači da smo mogli prije 13 i više godina riješiti ovaj katastrofalni ekološki problem, i ne zagađivati Zetu, jer je tada bilo dosta para u budžetu opštine.

Tada su ''brigu'' o svojim građanima vodili rodonačelnici anarhije u lokalnoj upravi Miomir Mugoša i Vladan Vučelić. Ali tada su im bili važniji oni sami, ortaci, kumovi, rodbina, građevinski lobi... i iznalaženje ekskluzivnih lokacije za stambenu izgradnju na teritoriji opštine Podgorici,naravno na opštinskoj zemlji. Na nesreću stanovnika Zete, sviđela im se i lokacija na kojoj se danas nalazi uređaj za prečišćavanje, na obali Morače. I počela je organizovana sofisticirana hajka na tu lokaciju. Prvo se prišlo 2013. izmjeni urbanističkog plana, a da za to nije stvorena zakonska osnova, na lokaciji kolektora, što je presedan, jer tada nije bila donesena odluka, a nije ni danas, da će se rušiti postojeće postrojenje jer je to opštinska zemlja.

Izmjenom Urbanističkog plana na lokaciji postojećeg postrojenja stvoren je preduslov za enormnu zaradu građevinskog lobija i ortaka. Na toj lokaciji 2013. ucrtano je i usvojeno osam stambenih zgrada sa po 10 etaža ( Po+ S+P+7) , dvije stambene zgrade sa po osam etaža (Po+S+p+5) i još puno zgrada manje spratnosti ,a to je ukupno 58.646 m2 stambenog prostora ili 775 stanova i 18.006 m2 poslovnog trostora.

Sada je jasno da su građani Zete kolateralna šteta Mugija, Vučele, te građevinskog lobija. Ovaj beskrupolozni lobi kiji se obogatio od imovine građana, nastavlja da građane Dajbaba, Botuna i svih sela koja se nalaze uz obalu rijeke Morače i Skadarskog jezera, koja ove vode koriste za navodnjavanje poljoprivrednih proizvoda i tako proizvode nekvalitetne poljoprivredne proizvode, koji se ne mogu prodati i tako ugrožavaju zdravlje i egzistenciju. To će da čine najmanje još četiri godine dok u Botunu izgrade uređaj za prečišćavanje otpadnih voda.

Pošto je Podgorica grad koji se ubrzano širi, a sa tim i potreba za izgradnjom sekundarne kanalizacione mreže, biće potrabno izgraditi za naselja Donja i Gornja Gorica, Sadine, najvećeg dijela Tološa, Dahne, Dajbaba,Farmaka i drugih djelova - još jedan uređaj kapaciteta 75 do 100 hiljada ekvivalent stanovnika i tako dugoročno riješiti problem otpadnih voda. Svi veći gradovi u svijetu imaju više uređaja, koji se grade u gradu, blizu rijeka, i što bliže stvaraocima otpadnih voda, jer je to efikasnije i jeftinije, a orijentaciona cijena je 13,3 miliona eura.

Autor je dipl.maš.ing.

( Milorad Vukotić )