Odbrana Evrope

Poslije dvije knjige koje su izazvale golemu pažnju čitateljstva, ali i tzv. stručne javnosti - “Glasovi iz gluve sobe” i “Banditosi ili ubice države” - neumorni general spremio je novu avanturu za čitaoce.

Za razliku od prethodne dvije knjige, nova je više utemeljena u teorijskoj ravni, dobijamo jednu vrstu teorijske podloge za sve teze, ili bar njihov najveći dio, koje smo pročitali u prethodnim knjigama generala Blagoja Grahovca.

Tako se formira jedna uzbudljiva trilogija o našem vremenu i “junacima našeg doba”.

Grahovac u novoj knjizi odgovara i na neka globalna pitanja - dio tekstova je publikovan u prestižnim naučnim publikacijama u inostranstvu. Odvažio se na to, rekao bih, budući da sve veći broj autora izbjegava da interpretira cjelovitu sliku današnjeg svijeta.

Naime, koncept pobune je u krizi, kao nikada do sada; koncept kontrole uznapredovao je do stadijuma koji nadilazi naučnofantastične filmove iz sedamdesetih; a istovremeno se dešava opasan povratak populizma i desnice na evropsku scenu. A niko nikada nije uspio da prebroji sve rane na licu Evrope koje potiču od političkog populizma i iz njega sljedujućeg fašizma.

I, očito je Evropa glavna pozornica današnjih globalnih tenzija i sukoba. Uviđa to Grahovac (da strašne ale na Evopu zijevaju) sugerišući da je danas odbrana Evrope odbrana jednog sistema vrijednosti koji je, kao takav, značajniji od klasičnih ideoloških zahtjeva.

U novoj knjizi Grahovac prikazuje, povremeno dosežući duh gogoljevskih naracija, priču o pseudo-eliti koja nam je uništila živote. Ali, manirom istinskog borca (sada već i pisca), ne bježi od onih uvida koji svjedoče da je ta elita nerijetko imala podršku tzv. nacionalnih intelektualaca, vođenih najopasnijim mantrama o ovakvom ili onakvom nacionalnom ili državnom interesu.

Svi ti interesi, na kraju se samo svedu na mehanizme za pljačkanje i razaranje. Jer, elita koja samo to čini i ne zna ništa drugo, niti se što drugo od nje može očekivati. Suviše dobro je autor upoznao političke i vojne vrhove da bi nas lišio sjajnih opservacija, povremeno dostojnih satirične književnosti o personama koje su neveselim istorijskim okolnostima isplivale na površinu...

Ključna teza Grahovca je teza o tri cunamija koji udaraju na Evropu. Cunami sa Zapada je neoliberalni kapitalizam, a što je, po autoru, samo nova forma fašizma. Cinizam novih moćnika ideološki utemeljen u neoliberalizmu daje najsumorniju sliku savremenog svijeta. Cunami koji dolazi sa Istoka je talas korupcije i kriminala.

Ovaj nasrtaj na evropski duh mijenja politiku i ekonomiju, miksujući besramni feudalizam sa postmodernom medijskom civilizacijom prevare. Treći cunami, koji dolazi sa Juga je val naoružanog fanatizma i religijskog fundamentalizma.

Koliko god pretpostavke za ove cunamije bile različite njihovo zajedničko dejstvo je najopasniji izazov za Evropu, još od završetka Drugog svjetskog rata, i poraza klasičnog fašizma.

Cunami je savršena metafora za ono o čemu Grahovac priča. Naime, cunami je sila koju je nemoguće kontrolisati. Ovdje imamo baš takvu situaciju. Dakle, odgovor mora biti i mudar i nov. Jer, “nove nužde rađu nove sile”.

Grahovac zato i piše sve što piše, upravo da bi misleće ljude ponukao da traže, koliko god to teško, ili čak i nemoguće izgledalo, odgovore na najvažnija i najteža pitanja savremenosti.

Riječ je o odbrane Evrope, kako rekosmo, ali ne (samo) kao političkog projekta, već kao duhovnog stanja. A to je, na koncu, mnogo važnije.

Grahovac nam svojim knjigama, a možda najupečatljivije baš u najnovijoj, pored svih drugih važnih i nezaobilaznih tema, istovremeno ispisuje i pledoaje za jednu novu solidarnost, za novo razumijevanje među ljudima. Poput pjesnika iz XVII vijeka, Džona Dona, koji je shvatio da, “kada more odnese i najmanji rt, Evrope je manje. Stoga nikad ne pitaj za kim zvona zvone, zvone za tobom...”

Grahovac je odavno shvatio da zvona zvone svima nama - i čini ono što može: govori i svjedoči ne bi li nadjačao pogrebna zvona današnje Evrope...

( Balša Brković )