Izrael slavi 70 godina postojanja

Izraelci danas slave 70. rođendan svoje zemlje.

Proslava Dana nezavisnosti počela je sinoć nakon obilježavanja Dana sjećanja na poginule vojnike i žrtve terora. Sumornu atmosferu smijenila je radost i slavlje označeno paljenjem baklji na Brdu Hercl u Jerusalimu.

Netanjahu je govoreći na ceremoniji pohvalio Izrael, označivši ga svetionikom.

"Sve druge nacije koje su se suočile s izgnanstvom su se raspale, ali samo je jevrejski narod odbio da nestane i da se integriše i nikada nije odustao od sna, povratka u Cionu", rekao je Netanjahu.

Imajući u vidu da je Izrael mala zemlja okružena neprijateljima, nastala poslije Holokausta u Drugom svjetskom ratu u kome je ubijeno šest miliona Jevreja, a da je sada vojna sila sa stabilnom ekonomijom, čije je stanovništvo deset puta veće nego kada je nastala, ima razloga za slavlje i radost, navode izraelski komentatori.

Životni standard u toj zemlji može se mjeriti s onim u Zapadnoj Evropi iako Izrael nema prirodnih bogatstava, konstatuje AP.

Tehnološka dostignuća, poljoprivreda, desalinizacija, Nobelove nagrade i ohrabrujući podaci o bruto nacionalnom proizvodu, 40.000 dolara po glavi stanovnika, što je u rangu Italije i Južne Koreje, izuzetni talenti, start-ap kompanije, prevailaze veličinu Izraela.

Međutim, to je zemlja koja nije okončala decenijski sukob s Palestincima i koja je suočena s vjerskim, etničkim i ekonomskim podjelama, podsjeća američka agencija.

Izrael još traži priznanje u regionu koji se nije pomirio sa postojanjem jevrejske države. Uz to se brine da bi mogao izbiti sukob s najvećim neprijateljem, Iranom, čije su snage prisutne u susjednoj Siriji.

Za zemlju od gotovo devet miliona stanovnika Izrael je zaista doživio iznenađujući uspjeh.

AP navodi da je devet građana Izraela dobilo Nobelove nagrade, da se jevrejska država svrstala u malu grupu zemalja koje su lansirale satelit, da je čak i među malim brojem zemalja koje imaju nuklearno oružje, mada to njeni lideri ne priznaju. Ima uz to jednu od najjačih vazduhoplovnih sila u svijetu.

Uprkos decenijama razvoja, Izrael još uvijek radi na nacionalnom identititetu. Progon Jevreja u Evropi koji je kulminirao Holokaustom naveo je evropske Jevreje da se nasele u Svetu zemlju.

Nakon osnivanja Izraela 1948. godine prodružili su im se migranti iz Maroka, Jemena, Iraka i Irana koji su imali malo zajedničkog s onima iz Evrope.

Dolaskom Jevreja iz bivšeg Sovjetskog Saveza i Etiopije, Izrael je postao još raznolikiji. Od osnivanja je primio 3,2 miliona imigranata, objavio je Biro za statistiku povodom jubileja.

U Izraelu danas od 8.842.000 stanovnika, 74,5 procenta čine Jevreji, a 20,9 odsto Arapi, dok je drugih manjina 4,6 odsto. Većina Jevreja je ili sekularna ili umereno religiozna, ali ultraortodoksni Jevreji čine deset odsto populacije i imaju nesrazmerno veliki uticaj jer desničarske koalicije bez njih ne bi imale većinu.

Nakon stvaranja Izraela, arapski susjedi su ga napali. U ratu 1967. Izrael je osvojio djelove Sirije, Jordana i Egipta. Godine 1979. sklopljen je mirovni sporazum s Egiptom.

Jordan je bio druga arapska zemlja s kojom je Izrael sklopio mir 1994, godinu dana nakon potpisivanja privremenog mirovnog sporazuma s Palestinskom oslobodilačkom organizacijom.

Sadašnji premijer Izraela Benjamin Netanjahu je u međuvremenu ojačao veze s Indijom, Kinom i Rusijom. On takođe ističe tajne veze s umjerenim arapskim državama, Saudijskom Arabijom i zemljama Zaliva koje dijele zabrinutost zbog jačanja uticaja Irana u regionu.

Međutim, bez okončanja sukoba sa Palestincima, nema zvaničnih odnosa. Euforija koja je pratila privremeni mirovni sporazum je bila kratkog daha.

Uspostavljena je Palestinska uprava s ograničenim nadležnostima, a konačan sporazum nikada nije postignut zbog dubokih neslaganja i nasilja u kome je ubijeno hiljade ljudi.

Izraelski odnosi s Palestinskom upravom na Zapadnoj obali nisu dobri, a sa Hamasom koji vlada drugom palestinskom teritorijom, pojasom Gaze od 2007. godine, su neprijateljski.

Izrael je sa Hamasom tri puta ratovao od tada, a sada se suočio sa masovnim palestinskim protestima na granici s pojasom Gaze. Od početka protesta 30. marta poginulo je 35 Palestinca, a više od 1.500 ih je ranjeno.

Palestinci iz Gaze protestuju protiv blokade Izraela i Egipta i za pravo na povratak u svoje domove na sadašnjoj izraelskoj teritoriji. Većina od dva miliona stanovnika Gaze su izbjeglice.

Zapadnu obalu sa 2,5 miliona stanovnika Izrael drži pod okupacijom.

Godinama je izgledalo da će Izrael pristati na stvaranje palestinske države kako bi se očuvao kao demokratska zemlja s jevrejskom većinom. Međutim, svi dosadašnji pregovori nisu urodili plodom.

Kada se slavlje danas završi, okupacija neće nestati iako je po ocjenama komentatora Hareca ona potisnuta na margine izraelske svijesti.

Milioni Palestinaca će i dalje težiti njenom okončanju i osnivaju nezavisne države.

Čuveni izraelski pisac David Grosman je uoči slavlja složenost odnosa dva naroda sveo u kratku formulu: ako Palestinci nemaju dom, ni Izraelci ga neće imati, označivši Izrael tvrđavom, ali ne još i domom.

( Beta )