Gomilica, neistraženi istorijski biser

Predstavljanje “Elaborata o valorizaciji arheoloških lokaliteta na području opštine Tivat” preksinoć je izazvalo veliko interesovanje stručnjaka, predstavnika NVO i građana Tivta.

Elaborat je izradio opštinski Sekretarijat za kulturu i društvene djelatnosti a plod je višemjesečnog rada na terenu i prikupljanja podataka koje je obavila radna grupa u sastavu mr Dubravka Nikčević - sekretarka Sekretarijata za kulturu i društvene djelatnosti, mr Vilma Kovačević - arheološkinja, Dušica Kovačević - konzervatorka-restauratorka, Boris Pean - savjetnik u Sekretarijatu za kulturu i društvene djelatnosti i Dragan Rajčević - saradnik na projektu prvi put, na jednom mjestu u ovom dokumentu je dat popis arheoloških lokaliteta na području Tivta sa njihovim GPS koordinatama, tekstualnim i foto elaboratom o stanju tih vrijednih djelova kulturno-istrojske baštine.

“Izradom elaborata koji je predviđen Stretegijom razvoja kulture u Tivtu, željeli smo da sagledamo stanje i sakupimo podatke o arheološkim lokalitetima i da ukažemo na neophodnost njihove zaštite. Tivat kao turistički grad mora da razmišlja i o turističkom potencijalu ovih lokaliteta, ali i o rizicima koje donosi pretjerana urbanizacija i turistički razvoj, kako bi te djelove našeg kulturnog nasljeđa na adekvatan način zaštitili”, kazala je Nikčević, dok je stručni rukovodilac tima, arheološkinja mr Vilma Kovačević naglasila da je područje Boke i Tivta po svojim prirodnim karakteristikama izuzetno pogodno za život čovjeka i da je bilo naseljeno od samog iskona. Ovdje su se preplitale brojne kulture i civilizacije, a 18 popisanih lokaliteta sadrže slojeve ilirskog, helenskog i rimskog perioda.

“Generalno, na području opštine Tivat osim nekoliko projekata prije 50-ak godina dr Vojsilava Koraća i dr Maje Parović-Pešikan, nisu rađena sistematičnija i obimnija arheološka istraživanja. Dio ovih lokaliteta je stoga najčešće još generalno neispitan i na nekima od njih poput lokaliteta Gomilica u Tivatskom polju mogu se očekivati vrijedni nalazi”, kazala je Kovačevićeva dodajući da su ovdašnji lokaliteti najvećim dijelom tumuli - gomile kamena sa grobnim mjestom u unutrašnjosti, a koje datiraju iz ilirskih vremena, te ostaci nekropola i drugih građevina iz helenskog i rimskog perioda.

Dragan Rajčević koji se decenijama amaterski bavi proučavanjem tivatske prošlosti i posebno jadranskog rimskog puta - Via Adriatica, naglasio je značaj elaborata i pozvao na dalja istraživanja u koje treba uključiti i inostrane stručnjake. Novinar i publicista Mašo Čekić založio se da Opština Tivat finansira izdavanje knjige o zaostavštini profesora Vojislava Koraća i njegovih arheoloških istraživanja u Tivtu iz pedesetih godina prošlog vijeka, a koja se u najvećoj mjeri nepublikovana, čuvaju u arhivu SANU u Beogradu. Direktor Centra za kulturu Neven Staničić ukazao je da Tivat nikada nije imao sopstvenog školovanog arheologa, kao i da nema instituciju koja se na naučnim osnovama može baviti proučavanjem ovdašnjeg kulturno-istorijskog nasljeđa. “Na putu smo da osnujemo lokalnu JU Muzej koja će se 'po difoltu', baviti ovakvim stvarima. Dok to ne čiinimo mi ćemo svake godine 'otkrivati toplu vodu' i samo konstatovati da je Tivat 'veliki potencijal' u domenu arheologije i na tome će se priča završavati”, upozorio je Staničić.

Devastirani lokaliteti u blizini saobraćajnica i naselja

Detaljno predstavljajući svaki od obrađenih lokaliteta Kovačevićeva je ukazala na devastaciji onih koji se nalaze blizu saobraćajnica i današnjih naseobina, dok ostale koji su dalje u netajknutoj prirodi, postepeno uništavaju vegetacija i voda. Kao posebno značajne, ona je navela lokalitete Pasiglav, Hrasna (Hrušča), Sveti vid, Prevlaka-Bačve i posebno lokalitet Gomilica u Tivatskom polju između aerodroma i Solila.

“Na ovom lokalitetu Maja Parović Pešikan je 1966. radila arheološka sondiranja koja su dala izvanredne nalaze. Gomilica ima sve od ilirske i antičke grčke keramike, ostataka naselja, ostataka rimske kule stražare-speculusa, rimskog puta… Zbog teške pristupačnosti ovaj lokalitet je ostao očuvan, ali ga treba što prije očistiti od rastinja i vegetacije, zaštititi i početi sistematska naučna istraživanja ovog kulturnog i istorijskog bisera”, podvukla je Kovačevićeva.

( Siniša Luković )