Poezija kao osnov misli o čovjeku

Studija “Njegoševa filozofija čovjeka” prof. dr Sonje Tomović Šundić, nastala kao plod višegodišnjih istraživanja pjesnikovog kompleksnog književnog djela, objavljena je nedavno u izdanju Narodne biblioteke “Radosav Ljumović” iz Podgorice u okviru edicije Crnogorska kulturna baština.

“Nastojala sam da pokažem da u Njegoševom cjelokupnom stvaralaštvu misao zauzima najvažniju poziciju. Njegoševa temeljna filozofska refleksija zasniva se na antroploškom promišljanju. U suštini, njegova poezija pruža osnov za rekonstruisanje ideje o čovjeku, i možemo je shvatiti kao prvorazrednu antropologiju”, zapisala je Tomović Šundić u uvodu kompleksnog djela, dodajući da je glavne ideje Njegoševe antropologije nastojala da uklopi sa značajnim idejama evropske filozofije, “pokazujući na taj način njegovo visoko mjesto u okvirima evropske kulture i njenim filozofskim pojmovima”.

U Njegoševom književnom djelu, kako ističe Tomović Šundić, ideja o čovjeku zauzima prvo mjesto - čovjek je za njega stjecište različitih misaonih tokova, složenih filozofskih i metafizičkih problema.

“Njegoš nema jednu definiciju za čovjeka, bilo bi to protivrječno, čovjekovoj složenoj, duševnoj, duhovnoj i tjelesnoj strukturi. Ljudsko biće pjesnik je posmatrao iz više aspekata budući da njegovim različitim dimenzijama odgovara posebna definicija, određujuća za neki od slojeva njegove složene ličnosti”, navodi Tomović Šundić, naglašavajući da se Njegoševa preokupacija čovjekom unutar filozofskih interesovanja odnosi na najvažnije odlike ljudskog bića.

“Vrijednost koja čovjeka razlikuje od svega živog pronašao je u metafizičkoj odredbi duhovnosti, umnosti, svijesti, duši, upućujući na njihovo izvorno porijeklo u transcendenciji”, navodi autorka, ističući da su predmet analiza studije “Njegoševa filozofija djela” upravo pozicije koje čovjek zauzima u Njegoševom stvaralaštvu jer se njegovo djelo može posmatrati kao “zaokružena misao o čovjeku”.

“Pjesnik je čovjeka shvatio kao mikrokosmos u njegovoj uklopljenosti u kosmička zbivanja, ali i društveno-istorijskoj praksi. On uzima u obzir čovjekovu i dvostruku prirodu, fizičku i duhovnu, unoseći ideju o njegovoj bitnoj dvojnosti, dualističkom konceptu iz čega nužno slijedi specifična egzistencijalna pozicija”, ističe Tomović Šundić, koja je knjigu “Njegoševa filozofija čovjeka” posvetila svom ocu - Slobodanu Tomoviću, koji je, kako je navela, “uveo u beskraj Njegoševih djela”.

( Jelena Pavićević )