Borbe u kavezima - sport ili ne

U organizacionom smislu, MMA je amaterskog karaktera i nastala je uz podršku UFC-a koji funkcioniše (prvenstveno u SAD) kao privredna djelatnost - zabava. Kada govorimo o MMA ili UFC, a priori se ne može dodijeliti status koji im ne pripada - status sporta ili sportske discipline. Kao kombinacija različitih borilačkih vještina (džudo, rvanje, brazilska jiu-jitsu, karate, savate i drugi), sa neutvrđenom metodikom, MMA ne zadovoljava kriterijume i standarde za dobijanje statusa sporta predviđene aktom SportAccord-a (Međunarodna asocijacija olimpijskih i neolimpijskih krovnih sportskih organizacija). Imajući u vidu da je sport značajan nosilac društvenog vaspitno-obrazovnog i zdravstvenog sistema, u nastavku će biti izložen sumarni prikaz analize koja ide u prilog održanju postojećeg statusa.

Zaštita maloljetnika: zainteresovanost za MMA aktivnosti je u konstantnom porastu i privlači veliki broj djece i omladine. Takmičenja nemaju starosna ograničenja, pa tako na istima učestvuju djeca mlađa od deset godina. Konstatuje se da izostanak adekvatnog pravilnika, koji bi uredio sistem takmičenja u dijelu uzrasnih kategorija, predstavlja ozbiljan organizacioni nedostatak i potencijalni rizik za adekvatno stasavanje djece i omladine, tj. izloženost psiho-fizičkom nasilju i trafikingu.

Licenciranje: u okvirima Međunarodne MMA organizacije ne postoji standardizovan sistem stručnog osposobljavanja-licenciranja trenera i drugih sportskih radnika (sudija, delegata). Pošto je riječ o aktivnosti koja kombinuje različite sportove i sportske discipline, sam postupak uspostavljanja metodike trenažnog procesa je veoma složen, što učesnike u ovoj aktivnosti izlaže ozbiljnoj opasnosti od povreda nekarekterističnih za uređene borilačke sportove/sportske discipline.

Zdravstveni aspekt: pravila za sprovođenje aktivnosti, nijesu jasno postavljena/standardizovana, tj. u nadležnosti su organizatora manifestacije, a ne krovne organizacije. Takođe, aktivnosti MMA nijesu usklađene sa obavezujućim standardima u oblasti borbe protiv dopinga (WADA) i učesnici su često podvrgnuti raznim nedozvoljenim terapijama poput korišćenja anaboličkih steroida, testestorana, efedrina, ”krvnog” dopinga i sl.

Društveni aspekt: borbe u kavezima , učešće maloljetnih lica u borbama bez jasno postavljenih pravila, neusklađenost sa standardima u oblasti borbe protiv dopinga, udaranje protivnika koji je na zemlji, predstavljaju sve ono što je u suprotnostima sa vrijednostima i principima koje sport promoviše, a prepoznati Evropskom poveljom o sportu Savjeta Evrope, Olimpijskom poveljom i Etičkim kodeksom Međunarodnog olimpijskog komiteta.

Medijski aspekt: intenzivnom promocijom i prikazivanjem nasilnih scena, prvenstveno u SAD a potom posredstvom ”paytv”-a i društvenih mreža, popularnost aktivnosti poput MMA i UFC je u kontinuiranom porastu. No valja ukazati, da je u Francuskoj, Savjet za radio-difuziju i emitovanje na osnovu Preporuke br. R (99) 11 Savjeta Evrope o borbama u kavezima i odredaba Zakona o sportu, zabranio emitovanje MMA i UFC aktivnosti.

Finansijsko-ekonomski aspekt: procijenjena vrijednost UFC blizu je dvije milijarde eura, što je svrstava u vrh profesionalnih organizacija u SAD. Visina prihoda (od TV prava, sponzorstava, prodaja ulaznica i drugih pratećih komercijalnih aktivnosti) je izjednačena sa onim koji ostvaruje boks. UFC organizuje preko 40 događaja godišnje. Biznis orijentisanost MMA/UFC aktivnosti manifestuje se kroz organizacionu strukturu „zatvorenog“ karaktera, uz odsustvo pravila i principa dobrog rukovođenja. Procjene su da učesnik po borbi dobija iznos između 20 do 25 hiljada evra. Izostanak standardizovanih pravila u pogledu prava i obaveza sportista, dovodi se u vezu sa sve prisutnijim organizovanim kriminalom, nelegalnim klađenjem i pranjem novca.

Uticaj na tradicionalne sportove/sportske discipline: kako se sportske organizacije mahom registruju u skladu sa propisima koji regulišu rad i funkcionisanje neprofitnih i nevladinih udruženja, brojni podaci ukazuju da sportske organizacije za džudo ili druge tradicionalne sportove/sportske discipline, u stvari sprovode MMA aktivnosti i njoj povezane uslužne djelatnosti (uključujući i organizacije manifestacija) mimo propisa koji regulišu finansijsko poslovanje. Takođe, zbog prefiksa (džudo ili boks) tradicionalnog sporta/sportske discipline, pomenute organizacije se mogu javiti na konkurse za podršku iz javnih sredstava. Zbog pretežno amaterskog statusa tradicionalnog sporta, a zbog prisutnosti ekonomskog momenta, brojni sportisti i sportski radnici iz tradicionalnih sportova, počinju se baviti MMA/UFC aktivnostima.

Bezbjednosni aspekt: nepostojanje jasne organizacione strukture, standardizovanih pravila, u vremenu globalne socio-ekonomske i političke kompleksnosti, naprijed iznijete okolnosti predstavljaju rizik za očuvanje javnog reda i mira. Naime, istraživanja pokazuju povezanost organizovanog kriminala, desničarskih elemenata sa aktivnostima MMA/UFC organizacija, koje podrivaju uspostavljeni društveni sistem i civilizacijske vrijednosti.

Na koncu, različiti nivo razumijevanja definicije sporta, sportskih disciplina i mogućnosti kombinovanja istih, uz heterogeni tretman aktivnosti poput MMA, opominju na važnost postizanja konsenzusa oko statusa. Sljedstveno tome, neophodno je izraditi adekvatan međunarodni instrument, koji se ne smije koncentrisati samo na borbe u kavezima , već na sve one aktivnosti koje, ili nijesu priznate ili svojim radnjama degradiraju vrijednosti civilizovanog društva. Što se tiče Crne Gore, postojećim propisima se onemogućava dobijanje statusa sporta, aktivnostima poput MMA. S tim u vezi, veoma je važno jasnije definisati uslove za dobijanje statusa sporta, polazeći od Evropske povelje o sportu Savjeta Evrope i drugih pozitivnih propisa.

Autor je doktorand Njemačkog sportskog univerziteta u Kelnu

( Marko Begović )