Lažne vijesti glavno oružje u novom ratu

Države u Evropi, gdje Njemačka i Francuska ove godine održavaju izbore, rade na odbrambenim mehanizmima kako bi spriječile moguće ruske sajber napade i dezinformacije kako bi uticala na zapadnu politiku, ali obavještajni eksperti kažu da je sada možda već prekasno.

Tema ruskih „operacija uticaja” je dobila na značaju naročito nakon što su američke obavještajne agencije objavile procjenu da je predsjednik Vladimir Putin naredio kampanju kako bi ishod američkih izbora u SAD bio u korist Donalda Trampa.

Rojters navodi da evropske države i NATO osnivaju centre kako bi identifikovale „lažne vijesti”, osnažile odbranu od hakerskih napada i pratile upotrebu društvenih medija čija su meta zajednice sa ruskog govornog područja, desničarske grupe, političke partije i birači.

Rusija poriče odgovornost za hakerske napade i internet kampanje sa ciljem podrivanja zapadnih vlada.

Međutim, njemački obavještajni zvaničnici kažu da je zabilježena ruska podrška euroskeptičnim antiimigracionim partijama u Njemačkoj i širom EU. Kancelarka Angela Merkel je kazala da ne može da isključi mogućnost ruskog miješanja u ovogodišnje izbore.

„Ne možemo isključiti da operacije poput onih u SAD imaju cilj da poremete francuski izborni sistem”, kazao je francuski ministar odbrane Žan Iv Le Drijan u nedavnom intervjuu. „Pozivam sve da budu na oprezu”.

Jedan visoki zvaničnik EU, koji je želio da ostane anoniman, kazao je da nema sumnje da će Moskva podržavati desničarske i populističke partije na izborima širom Evrope u 2017. „Vidni su napadi dezinfomacijama prije svakog glasanja koje bi se moglo ticati Kremlja”, kazao je za Rojters drugi izvor iz EU. „Prilično često ishod glasanja nakon toga bude u korist Kremlja”.

Državna televizijska stanica „Raša tudej”, koja je aktivna širom Evrope, igra ključnu ulogu, mada Moskva koristi i druge instrumente uključujući društvene mreže kao i podržavanje određenih nevladinih organizacija, kazali su zapadni obavještajni eksperti.

Stefan Mester iz njemačkog Savjeta za spoljne odnose kazao je da su njemačke obavještajne agencije uhvaćene nespremne. „Imamo cijeli niz aktivnosti koje ni obavještajne službe ni političari ne mogu u potpunosti da razumiju i kategorišu”, kazao je on. „Tek smo počeli da ih shvatamo i pronalazimo rješenja”.

Služba za inostrane poslove EU je odlučila da proširi kancelariju za strateške operacije, osnovanu u martu 2015, kako bi se borila protiv lažnih vijesti i ruskih kampanja za širenje uticaja.

Drugi izvor iz EU je kazao da su ti napori prilično slabi i da ljudi koji rade na tome gotovo da nemaju nikakvu podršku dodajući da Brisel rusku intervenciju ne smatra prioritetom.

Služba za inostrane poslove EU je odlučila da proširi kancelariju za strateške operacije, osnovanu u martu 2015, kako bi se borila protiv lažnih vijesti i ruskih kampanja za širenje uticaja

Pojedinačne članice sada osnivaju svoje kancelarije za praćenje i reagovanje na dezinformacije. Češka je na primjer 1. januara osnovala tim od 20 članova.

Berlin razmatra osnivanje jedinice koja bi bila zadužena za procjenu lažnih vijesti, ali su ti napori već naišli na političke prepreke zbog tvrdnji da to znači da vlada osniva takozvano „ministarstvo istine” koje bi ograničilo slobodu govora i uticalo na izbore.

Njemački obavještajci se pozivaju na poznati slučaj Ruskinje sa njemačkim državljanstvom za koju su ruski mediji objavili da su je oteli i silovali migranti u Berlinu, što su njemačke vlasti kasnije demantovale.

U Letoniji, gdje se u junu očekuju lokalni izbori, zvaničnici navode obilje propagande namijenjene za pola miliona ljudi koji govore ruskim jezikom i na sporazum o saradnji između proruske opozicione partije Harmonija sa Putinovom Jedinstvenom Rusijom.

Litvanija je ove nedjelje saopštila da je zabranila izgradnju centra za pohranjivanje podataka zbog bojazni od infiltracije ruskih špijuna kada bi se centar povezao optičkim kablom sa Rusijom.

Solvita Aboltina, šefica savjeta za nacionalnu bezbjednost letonskog parlamenta i glavna savjetnica predsjednika za nacionalnu bezbjednost, kazala je da je prijetnja od sajber napada znatno veća od rizika vojne invazije.

„Ovo je veoma važno i urgentno pitanje”, kazala je ona. „Američki izbori su jasan dokaz”.

Izvan političke arene, u odbrambenim krugovima postoje bojazni zbog aktivnosti hakera lojalnih Putinu, koji je i sam bivši špijun. NATO je saopštio da je u proteklih tri godina pet puta povećan broj sumnjivih aktivnosti na mreži Alijanse.

Njemački zvaničnici su kazali da su u hakerskom napadu u decembru na Organizaciju za evropsku bezbjednost i saradnju (OEBS) upotrijebljene metode koje su korišćene u hakerskim napadima na njemački parlament 2015, a koje su povezane sa APT28, ruskom hakerskom grupom koja je okrivljena i za aktivnosti prilikom izbora u SAD.

„Već smo u ratu i to godinama”, kazao je za Rojters Darijus Jauniskis, šef litvanskog protivobavještajnog odsjeka.

Sajber bezbjednost predstavlja sve veći problem za NATO, čiji su ambasadori na inicijativu Njemačke u decembru razgovarali o konkretnim prijetnjama.

Francuska i Njemačka su nedavno osnovale jedinice za sajber ratovanje, a NATO zvaničnici su kazali za Rojters da vjeruju da Rusija sponzoriše napade na njihove mreže prije ključnih samita.

( Nada Bogetić )