Tokom četvorogodišnje vladavine Kambodžom, Crveni kmeri su počinili neka od najgorih masovnih ubistava u 20. veku.
Brutalni režim koji je vodio državu od 1975. do 1979. godine, odgovoran je za smrt gotovo dva miliona ljudi,
Njihov marksistički lider Pol Pot, pokušao je da vrati Kambodžu u srednji vek nateravši oko četiri miliona ljudi iz gradova da rade na zadružnim farmama na selu.
Ali ovaj dramatični pokušaj društvenog inženjeringa imao je visoku cenu.
Cele porodice su pogubljene, mnogi su umrli od posledica gladi, bolesti i prinudnog rada.
- Lideri Crvenih Kmera osuđeni za genocid
- Porodične fotografije koje su zakopale prošlost
- Genocid u Srebrenici očima dece
Komunistička filozofija
Poreklo Crvenih kmera vodi do 1960-tih godina, kada su bili oružano krilo Komunističke partije Kampućije, kako su oni nazivali Kambodžu.
Prvobitno su boravili u udaljenim džunglama i planinskim područjima na severoistoku zemlje.
Ali kada su desničari u vojsci izvršili državni udar i sklonili sa čela države princa Noroma Sihanuka 1970, Crveni kmeri su sa njim sklopili savez i počeli da dobijaju veću podršku.
U građanskom ratu koji je trajao skoro pet godina, Crveni kmeri su postepeno preuzimali kontrolu nad seoskim područjima.
Konačno, godine 1975. Crveni kmeri su osvojili glavni grad Pnom Pen i tako preuzeli kontrolu nad celom zemljom.
Tokom boravka u udaljenim oblastima na severoistoku Kambodže, na Pola Pota su uticali predstavnici lokalnih zajednica koje su bile samoorganizovane tako da nisu koristile novac i nisu potpale pod uticaj budizma.
Kada je došao na vlast, Pot i njegovi saradnici su veoma brzo osmislili plan da transformišu Kambodžu, a najpre su zemlji promenili ime u Kampućija.
Potov ideal bilo je uređenje Kambodže kao svojevrsne agrarne utopije.
Pot je saopštio da država počinje od nulte godine.
Izolovao je Kambodžu od ostatka sveta i počeo proterao stanovništvo iz gradova, ukinuo novac, privatnu svojinu u religiju i osnovao seoske kolektive.
Režim je naredio ubistva svih intelektualaca, a ljudi su često osuđivani samo zato što su nosili naočare ili znali neki strani jezik.
Crveni kmeri su progonili i Vijetnamce i pripadnike muslimanske Čam manjine.
Stotine hiljada obrazovanih pripadnika srednje klase je u logorima podvrgnuto mučenjima, a kasnije pogubljeno.
Najozloglašeniji je bio zatvor Tuol Sleng u Pnom Penu, gde je tokom vladavine Crvenih kmera bilo zatočeno 17.000 muškaraca, žena i dece.
Stotine hiljada ljudi umrlo je od posledica bolesti, gladi i prinudnog rada.
Njihovi čuvari i mučitelji, Crveni kmeri, često su bili tek u tinejdžerskim godinama.
- Oluja 25 godina posle: „Još ima i sa jedne i druge strane ljudi koji podržavaju priču razdora"
- „Ja sam majka – a ubijala sam roditelje neke druge dece“
Otvaranje
Vladu Crvenih kmera 1979. je zbacila vijetnamska vojska koja je ušla u Kambodžu posle serije ozbiljnih sukoba na granici.
Istaknuti partijski članovi povukli su se u udaljena područja gde su ostavili aktivni, ali su vremenom polako gubili moć i uticaj.
U godinama koje su usledile, Kambodža je postepeno počela da se otvara prema međunarodnoj zajednici i tek tada je postao jasan obim zločina Crvenih kmera.
Svedočanstva preživelih šokirala su međunarodnu javnost, a veliki uspeh doživeo je holivudski film Polja smrti iz 1984. godine.
Pola Pota su se odrekli nekadašnji saradnici na suđenju održanom u julu 1997.
On je osuđen na život u kućnom pritvoru u njegovom domu u džungli.
Pot je preminuo posle manje od godinu dana, a za života je negirao da su milioni ljudi postali žrtve režima koji je predvodio.
Ujedinjene nacija su pomogle da se ustanovi tribunal na kojem bi se sudilo preživelim vođama Crvenih Kmera.
Tribunal je počeo sa radom 2009. godine, ali su samo tri čoveka osuđena.
Kaing Guek Eav, poznatiji kao Holađanin, osuđen je 2012. na doživotnu zatvorsku kaznu.
Upravo on je za vreme režima Crveni kmera bio upravnik zloglasnog zatvora Tuol Sleng u Pnom Penu.
U avgustu 2014. Nuon Čea, kojji je slovio za čoveka broj dva među Crvenim kmerima i Kije Sampan, bivši šef države, osuđeni su na doživotni zatvor zbog zločina protiv čovečnosti.
U novembru 2018. godine, tribunal ih je proglasio krivim i za genocid zbog pokušaja istrebljenja vijetnamske i Čam manjine.
To je do danas jedina presuda za genocid izrečena vođama Crvenih kmera.
Pogledajte video o filmu o Srebrenici
Pratite nas na Fejsbuku i Tviteru. Ako imate predlog teme za nas, javite se na bbcnasrpskom@bbc.co.uk
Bonus video:
