U dugom trajanju Crne Gore ostali su mnogi kulturni tragovi koje Crna Gora baštini i danas. Na području Crne Gore, u trećentu i kvatroćentu, prepisivačka i štamparska djelatnost, u arhitekturi i fresko slikarstvu, ostvareni su izuzetni rezultati. Koliko je na naš kulturni kod uticala istočna kulturna varijanta isto toliko su uticali kulturni procesi zapadne Evrope.
Zahvaljujući ovoj tradiciji Crna Gora ima danas tu evropsku duhovnu komponentu koja je primjerena njenim načelima. Kada je štampana prva biblija u Evropi, u Crnoj Gori štampan je Oktoih sa renesansnom ornamentikom. Andrija Paltašić-Kotoranin u Veneciji je štampao od 1476. do 1492, skoro pedeset knjiga, na latinskom i talijanskom jeziku. Najviše knjiga je bilo klasične grčke i rimske književnosti. Paltašić je možda najzaslužniji Evropljanin svoga doba za koga se u domovini malo znalo.
Navešću nekoliko primjera da ukažem na vrijednosti i značaj baštine za pojedinca. “ Baština vraća čovjeka samom sebi “, rekao je Bela Hamvaš.
Karolinska tradicija vidljiva je u rukopisima nastalim kod nas u Miroslavljevom i Divoševom jevanđelju. Iluminacije u jevanđeljima su tipično romaničke i mogle su nastati u nekom skriptoriju na Skadarskom jezeru ili u Boki Kotorskoj. Dvije trećine rukopisa “Miroslavljevog Jevanđelja” pisano je zetskom redakcijom, a jedna trećina raškom redakcijom. Najznačajniji spomenici monumentalnog istočno vizantijskog slikarstva pojavili su se u manastirima koji su izgrađeni na teško pristupačnim terenima kanjona Pive, Morače i Lima. Tu u manastiru Morača, očuvan je ciklus prizora iz života proroka Ilije monumentalne ljepote. Ove napomene podsjećaju nas da je naša kulturna baština najveća naša vrijednost i primarni je interes očuvanja i iznad je svih drugih interesa.
U svakim stradanjima materijalnih dobara moguća je obnova ,a kad je u pitanju stradanje kulturnih dobara šteta je nenadoknadiva. Zato imamo interes zaučlanjenje u NATO alijansu koja nastavlja, ponovo se obavezujući, da čuva srpske spomenike na Kosovu.
Alijansa i članstvo u EU mogu nam pružiti mogućnost zaštite naših dobara, kao i mogućnost da ravnopravno živimo sa narodima Evrope gdje i pripadamo.
To je jednostavno imperativ naše budućnosti. Da se ne zavaravamo, nijedno društvo kojem je stalo do sopstvenog prosperiteta u današnjim uslovima ne može obezbjediti svoju kulturnu, političku i ekonomsku sigurnost bez članstva u Alijansi.
Fransis Fukujama kaže:”…tehnologija donosi odlučujuću vojnu prednost onim zemljama koje je posjeduju, imajući u vidu stalnu mogućnost rata u međunarodnom sistemu država, nijedna država kojoj je stalo do sopstvene nezavisnosti ne može da ignoriše potrebu za modernizacijom odbrambene moći.”
Ta “odbrambena modernizacija” u današnje vrijeme mnogo košta. Crna Gora tu cijenu ne može obezbjediti. Kako bi onda mogli obezbjediti svoj prosperitet i svoju sigurnost kao i nastavak izgradnje multikulturalnog društva. Meni se čini nikako bez članstva u NATO savez i Evropsku Uniju.
Gojko Kastratović
Komunikacioni tim Savjeta za članstvo u NATO
Bonus video:
