Novi gasovod Istočni luk kroz Slovačku, Mađarsku, Rumuniju i Bugarsku mogao bi da počne da se gradi 2018, proizilazi iz dogovora ovih zemalja potpisanog u Rigi.
Evropski i američki analitičari su istovremeno zaključili da je Rusija istrajna u namjeri da izgradi gasovod velikog kapaciteta Turski tok, iako to ne žele Evropska komisija i mnoge članice EU, koje su sve napore usmjerile na izgradnju Južnog gasnog koridora i priliv gasa, naročito iz Azerbejdžana.
Azerbejdžanski gas bi prevashodno preko Transjadranskog i drugih planiranih gasovoda, koji treba da prođu kroz Tursku, kao dijela Koridora, postao dodatni izvor snabdjevanja u odnosnu na ruski gas, a Istočni luk bi u mnogome koristio gas iz tih gasovoda Južnog koridora.
Politički dogovor o izgradnji nove gasne infrastrukture, nezvanično nazvane Istočni luk, na prošlonedjeljnom susretu vođa Evropske unije i šest zemalja bivšeg Sovjetskog Saveza u Rigi, potpisali su ministri Slovačke, Mađarske, Rumunije i Bugarske.
Dogovor je postignut na inicijativu vlade u Bratislavi koja je stavila do znanja da je cilj toga da se obezbijede "razni izvori i putevi snabdjevanja za stabilan i bez prekida priliv gasa u srednju i jugoistočcnu Evropu".
A, kako je predočeno, "mogući izvori gasa bili bi Azerbejdžan, Turkmenistan, Irak, Kipar i Rusija".
U Centru za evropske političke studije u Briselu smatraju da će Evropska komisija, naročito sjeverne članice EU koje se zalažu za što brže smanjivanje zavisnosti Evrope od ruskog gasa, teško dati saglasnost za izgradnju infrastrukture kroz Grčku, a to znači da bi gas preko Makedonije i Srbije, dolazio u Mađarsku, kojom bi gas Turskog toka sa čvorišta na tursko-grčkoj granici bio dopreman Evropskoj uniji.
Američki institut za strategijske prognoze Stratfor smatra da će ruska kompanija Gasprom nastaviti izgradnju Turskog toka "što je prije moguće, bez obzira na to da li će ili ne taj projekat prevazići političke prepreke u Evropskoj uniji".
Rusija će graditi postepeno ovaj gasovod i, ako se izgradnji infrastrukture i isporuka gasa u Evropusuprotstavi EU, Turski tok će biti izgrađen djelimično i s kapacitetom da podmiri buduće očekivane velike potrebe Turske, čija se industrijska i ekonomska ekspanzija očekuje u idućim godinama.
Stratfor navodi da je Gasprom već angažovao italijansku kompaniju Saipem za postavljanje cijevi ispod Crnog mora, kojima bi Turski tok godišnje mogao snabdjevati Evropu sa 63 milijard kubnih metara gasa, a to je tačno onoliko koliko Rusija sada isporučuje EU preko Ukrajine.
Stratfor napominje da je "snažan politički pritisak Evropske komisije i više članica EU" doveo do toga da Moskva odustane od izgradnje Južnog toka i sklopi sporazum o velikoj isporuci gasa s Kinom. Zvanični razlozi su bili da su međudržavnim ugovorima Rusije i evropskih zemalja za projekat Južni tok narušena pravila konkurencije i razdvajanja proizvodnje i distribucije energije. Evropska komisija je, međutim, upravo potvrdila da produžuje izuzeće od pravila EU, EU gas direktive, za Transjadranski gasovod, s obrazloženjem da je taj projekat "komercijalna inicijativa koja nije ugrađena ili nametnuta od zemalja u kojima se ostvaruje", a to su Grčka, Albanija i Italija".
Gasprom je saopštio da će, s obrazloženjem da je Ukrajina nepouzdana kao tranzitni partner i da bi se ogromna sredstva morala uložiti u obnovu zastarele ukrajinske gasne infrastrukture, od kraja 2019. prestati da isporučuje gas EU preko Ukrajine, tako da je Turski tok zamjena za snabdjevanje Evrope.
Na susretu vrha EU i šest zemalja Istočnog partnerstva u Rigi je u završnom saopštenju naglašen interes da se zajamči bezbjedno snabdjevanje gasom, posebno ukazano na važnost Južnog gasnog koridora.
A iz saopštenja proizilazi da EU nikako ne želi da se odrekne ukrajinske tranzitne infrastrukture za dotok ruskog gasa, jer se ukazuje na "dalje napore EU za osavremenjivanje ukrajinskog Sistema za prenos gasa kao dijela Evropske mreže".
Bonus video:
