U aprilu se Parlamentarni odbor za stabilizaciju i pridruživanje između Evropske unije i Crne Gore sastao u Budvi i Podgorici da bi odgovorili na pitanje: Da li je Crna Gora dobar učenik na Zapadnom Balkanu?
Predstavnici Evropskog parlamenta su htjeli da raspravljaju o temama kao što su borba protiv korupcije, prava ljudi sa invaliditetom, LGBTQ problemima, vladavina prava i održivost infrastrukturnih projekata u jedinoj ekološkoj državi u Evropi. Poslije prvog dana je jedna stvar bila vrlo jasna: postavili smo pogrešno pitanje.
Crna Gora je tranziciono društvo koje se suočava sa mnogo izazova. Socio-ekonomska situacija je strašna, nejednakost sveprisutna, demokratske institucije u procesu razvoja i implementacija zakona je često vrlo izazovna. Ipak, kad se poredi sa mnogim drugim državama na Zapadnom Balkanu, Crna Gora se posmatra kao najvjerovatniji kandidat za pridruženje EU u nadolazećim godinama. Crna Gora je imala ulogu medijatora između različitih strana u regionu pokušavajući da ojača regionalnu saradnju, država je "stabilna" kao što su nas mnogo puta podsjetili i Crna Gora je upravljiva sa populacijom od 650.000 stanovnika.
I zaista se stvari dešavaju: Sloboda medija je izgleda uvrštena u agendu (mada je Crna Gora na 114. mjestu od 180 država na osnovu izvještaja o slobodi medija Reportera bez granica), radi se na poboljšanju situacije sa ljudskim pravima, brojni anti-korupcijski zakoni su usvojeni od početka 2015. i teoretski sve javne zgrade moraju da budu dostupne osobama s invaliditetom (u realnosti izgleda mnogo drugačije!)
Ali, da li ove mjere pokazuju rezultate?
Korupcija - tema broj 1
Korupcija na političkom i ekonomskom polju je glavna tema u Crnoj Gori. Socijalistička partija DPS vlada državom posljednjih 25 godina. Posmatrači se slažu da je ovo dovelo do bliske mreže biznismena, investitora i političara oko premijera Mila Đukanovića koji čvrsto drže Crnu Goru. Moć ove mreže je više puta potvrđena u raznim političkim oblastima.
Trenutno, fabrika soli u Ulcinju, solana, je uzrok brojnih kritika: Zbog minimalnih dugova, kompanija je privatizovana za 400.000 eura prije par godina. Okruženje fabrike je dom za brojne ptičje vrste, a mnogi od građana Ulcinja koji pričaju albanski su radili tamo. Nakon proglašenja bankrota, investitori sada žele da sagrade hotelski kompleks na tom zemljištu. Prve ponude koje je objavio navodni vlasnik, investicioni fond, iznose oko 150 miliona eura.
Ali građani su uzvratili. Tokom naše posjete solani, trgovinski sindikati, organizacije za zaštitu prirode, gradonačelnik Ulcinja, nevladine organizacije koje se bore protiv korupcije, kao i građani grada su složni da neće prihvatiti bogaćenje privatnih investitora na račun naroda, životne sredine i vladavine prava. Vrlo je važno da nastavimo da gradimo društveno okruženje koje omogućava ostvarenje takvih građanskih incijativa.
LGBTQ - ima još puno posla
"Ne smetaju meni gej osobe lično, ali zašto stalno moraju da pričaju o svojoj seksualnosti", kaže novinar koji me je vidio sa mojim gej prijateljem koji je dobro poznat LGBTQ aktivista.
Homofobija ostaje učestala i ljudi koji odluče da izađu u javnost sa svojom seksualnošću se suočavaju sa žestokom diskriminacijom - do tačke fizičkih napada. Veče prije nego što sam se srela sa ovim novinarom sam bila pogođena takvim napadom.
Situacija sa LGBTQ osobama je jedan od glavnih indikatora otvorenosti društva. Moramo biti jasni ovdje: svaka osoba mora da ima pravo da živi svoj život na način koji želi. Moramo zauzeti odlučan stav u borbi protiv predrasuda i homofobije.
Pa, što je onda pitanje?
Da li je Crna Gora dobar učenik na Zapadnom Balkanu? Da li mi kao parlamentarci idemo tamo da provjerimo koliko je rada vlada uložila da prođe ispit koji se zove "pristupanje"?
Besmislica. Jer ako mi postavljamo ovo pitanje, onda su i EU i Vlada Crne Gore suštinski pogrešno shvatili o čemu se radi. Proces dostizanja vladavine prava, jačanja demokratskog donošenja odluke ili borbe protiv homofobije nisu stvari koje bi vlada trebalo da uradi da bi prošla test kako bi EU bila zadovoljna, ili da bi impresionirala gomilu evropskih parlamentaraca koji idu u Crnu Goru.
To je nešto što zaslužuju građani Crne Gore. Ne iz altruizma ili dobročinstva. Ovi principi - bili to slobodni i fer izbori, jednakost polova, građanske slobode - su osnovna prava koje ljudi u Crnoj Gori moraju da imaju.
Autorka je član Evropskog parlamenta i član Delegacije za odnose sa Bosnom i Hercegovinom i Kosovom
Bonus video:
