Progress Report 2016. Evropske komisije… Devedesetak stranica kroz 33 poglavlja opisuju stanje CG reformi tokom godine. Uvod o ekonomskim poglavljima, kao i poglavlja pojedinačno, ne svjedoče stav našeg glavnog pregovarača da je “najbolji do sada”. To se ne može vezati ni za “peticu” DRI-a, iako u sferi ekonomskih politika ocjena iz poglavlja 32 - Finansijska kontrola, predstavlja tračak svjetlosti struke, koji u eventualnim zaslugama pripada radu operativaca institucije.
Poglavlja: 6 (Kompanijsko pravo), 9 (Finansijske usluge), 16 (Porezi), 17 (Ekonomska i monetarna politika), 18 (Statistika) i 33 (Finansijske i budžetske odredbe) pričaju priču suprotnu ljepuškastom zaključku CG glavnog pregovarača. U kondezovanoj formi to izgleda kao…
“The low credit growth is the result of risk aversion among banks due to the high level of NPLs but also poor investment readiness and financial literacy among SMEs.” (str. 27) je citat iz uvoda EK PR-a za ekonomska poglavlja (Pristup finansijama). U prevodu bi zvučalo kao: “Slab rast kredita je rezultat averzije rizika od strane banaka, a što je posljedica ne samo loše aktive (NPL-ova) nego i slabe investicione spremnosti i finansijske pismenosti među malim i srednjim preduzećima (SME).”
Za profesionalno prevrtanje utrobice je čitanje ovakvog zaključka iz udarnog izvještaja o stanju reformi koje uvezuju bankarstvo i finansijsko poslovanje privrede. Ovaj birokratski stav je neoboriva činjenična pozadina nevladavine prava u CG ekonomiji, a koja kao da se osnažuje od strane EK kroz PR 2016.
Zašto bi EK smatrala da su nam SME nespremni da investiraju, i da su pride finansijski nepismeni? Da bi se razumjeli ovi stavovi iz godišnjeg izvještaja EK mora se pogledati zaključak iz poglavlja 6, o tome da će novo-usvojeni Zakon o računovodstvu donijeti potrebno poboljšanje u usaglašenosti sa EU legislativom, a kada se primijeni (str 36). Na stranu da investiciona aktivnost u CG nije stimulisana ni jednom mjerom ekonomske politike, koja ni ne postoji kao koncept doprinosa dugoročnosti razvoju.
Novi zakonski tekst o računovodstvu je donešen krajem jula. Prvo, pregledom svih web stranica udarnih državnih institucija (resorno ministarstvo, Poreska uprava, CBCG, esnafski instituti, ISR i IRR/web pregled 25/11/2016) nigdje se nije mogao naći tekst novog zakonskog teksta. Pregled web stranica 07/12/2016A je bio povoljniji, jer su ga esnafski instituti i Poreska uprava postovali u usvojenoj formi. Onu potrebu opismenjavanja, a kao znak jednostavne blagovremenosti otpočinjanja minimalne primjene, EK bi trebalo da prevashodno pridružuje sistemskim institucijama, zar ne?
Drugo, zakonskim tekstom o računovodstvu, strukovna zvanja se svode na jedno, “sertifikovanog računovođe” (član 23), što je diskriminacija, koju zakon ne bi trebalo da sadrži. Tako se izvršilo sistemsko silovanje od strane decenijski pozadinskog, ali u praksi “visoko-uspješnog-da-spriječi-napredak” rata između ISR-a i IRR-a, dva esnafska instituta.
Dva strukovna instituta u načinu ponašanja i činjenjima u praksi su kreirali i ostaju da jačaju decenijski problem, koji nesumnjivo opredjeljuje EU proklamovanu finansijsku nepismenost SME-ova. Ova dugo-egzistirajuća prepreka, tekstom novog zakona, koji je trebalo da bude vraćen na doradu kao što jeste tekst zakona o reviziji, odlučila se ostaviti pod tepih neumanjenih nekonzistentnosti primjene za oblast računovodstva u CG. Zato EK nije trebala da preširoko birokratski pohvali normative zakonskog usvojenog teksta; realno se ostalo na premisima jalovog zaobilaženja suštine.
Resorno ministarstvo finansija voli da privileguje ISR. Ministarstvo prosvjete zakonski je dalo sličnu licencu za edukaciju drugom, IRR-u. Oba su članice relevantne međunarodne organizacije, IFAC-a. Ovaj galimatijas netalenta da se sprovede stvarna primjena strukovnosti, kroz strogo potrebno uvezivanje, nije se postepeno dostigla. Produbio se jaz.
Kako je, kao nosilac zakona, resorno ministarstvo odlučilo da se stavi na jednu stranu diskriminatornim isticanjem samo jednog zvanja neuvezujući zakonski druge članove zakona (član 20), ozakonili su se decenijski identifikovani problemi kao pravilo u primjeni. Usvojeni zakon, taman kao i prethodna rješenja iz 2002/2011, biće apliciran ograničeno dok će struka, kao odbačeno siroče, ostati nedostižna u realizaciji dugoročnog kvaliteta CG finansijskih izvještaja.
EK je u godišnjem izvještaju 2016. značajno pogriješila, iako im odgovornost ne pripada. Zadatak im je, kada pripremaju godišnji izvještaj, da uprosječavaju a da se na kraju dobije slabašna trojka, koja znači: lažni mir među CG donosiocima odluka koji nisu spremni za stvarne ekonomske reforme . Međutim, neprincipijelnost pripreme finansijskih izvještaja u CG nije problem koji uzrokuju tete iz udžerica i podruma koje posvećeno drže bar neki nivo kvaliteta u svakodnevnom radu uknjižavanja transakcija privrede. Problem kreiraju i jačaju upravo profili, naše lokalne bezbrojne akademske titule i esnafske licence, a sa kojima EK i ostale multilateralne organizacije održavaju ovo stanje koje proizvodi devastirajući zaudarajući rezultat u CG zvanično uknjiženoj ekonomiji.
Dodatno, navedeni zaključak iz EK/PR-a je sistemski nepravilan. Nedovoljna znanja u malim i srednjim preduzećima nisu suština problema. Žarište krize je u (pre)ukupnosti neodrživih “EK-birokratsko-retoričko-tapšućih” institucija, koje su sistem uvele u računovodstvenu dvodecenijsku brojčanu laž, koja nastavlja dalje da uneređuje ukupni sistem.
Takvu gustu smrduljavu izmaglicu truleži od stanja u sistemu u godišnjoj procjeni nivoa reformi za oblasti računovodstva i revizije, EK nije ni sagledala, a trebala je imajući u vidu kakve resurse i kompetencije ima. Izgleda, svrha ovakvog praćenja pojavnosti regulatornih reformi je u izostanku stvarnog progresivnog pregnuća, koji se onda ni ne mjeri kroz konkretni održivi rezultat.
Sa davljenika se prvo mora skinuti kamen, ako je sistemska i reformska namjera da mu se treba dozvoliti da udahne i krene da samostalno pliva. To bi bio korak od tisuću milja prema usaglašavanju sa EU legislativom. U suprotnom, nastavlja se nojevsko zabadanje glave u smeće, nagomilano u knjigama privrede već više decenija, a uzrokovano sujetnim faktorom nesistemske regulative. Sada je to stanje dopunjeno dokumentovanom podrškom ukupne industrije internacionalnih evaluatora (ne)reformi.
Colbertova “truthiness” (naj-istinitost) iz 2005. je od strane Oksfordskog rječnika zvanično proglašena kao riječ godine. “Post-truth” ili trampovanje je viktoriozno ušlo u engleski jezik kao sinonim za sve što nije tačnost, suština, a jeste prljanje i nefakticitet. To je nekako, iako u strogoj diplomatskoj formi, prezentovano u Progress Reportu EK 2016, a što nije niti bi trebalo da bude sistemska reformska podrška finansijskom opismenjivanju i investicionom jačanju našeg žilavog malog i srednjeg biznisa.
Autorka je ekonomska i finansijska analitičarka
Bonus video:
