San nacije - termin kojim se izražava želja za napretkom i ambicije jednog naciona - nerijetko oblikuje dešavanja na svjetskoj političkoj sceni. Prošli je vijek nesumnjivo protekao u znaku američkog sna, odnosno njegovog postvarenja i kasnije njegove demistifikacije. Početak XXI vijeka se vezuje za ambicije najmnogoljudnije nacije na svijetu i politiku njenog aktuelnog lidera, predsjednika Si Đinpinga. U novembru 2012, otvarajući izložbu u Nacionalnom muzeju Kine simbolično nazvanu „Obnova kineske nacije“, Si je u kratkom govoru prvi put pomenuo termin kineski san. Od tada, interesovanje za ovaj termin ne prestaje. Veliki broj novinskih, političkih, kritičkih, polemičkih, pa i apologetskih članaka i radova napisano je na ovu temu. Neki ovaj san doživljaju kao noćnu moru, neki kao zdravo buđenje.
No, u jednom se svi slažu: njegova materijalizacija je otpočela.
Gugl daje 116 miliona rezultata pretrage za “Chinese dream”. Svaki od ponuđenih rezultata nudi svoju verziju odgovora na upit o kineskom snu, ali ono što je zajedničko svakom jeste Zhong guo meng predstavlja viziju razvoja modernog i prosperitetnog kineskog društva zasnovanog na principima socijalizma s kineskim karakteristikama. Iako postoje dodirne tačke s američkim snom, Sijeva projekcija se najprije odnosi na kolektiv, naciju, narod. Ako se američki san tiče pojedinca i usmjeren je na lični prosperitet, kineski je vizija jakog društva u kojoj zadovoljan i uspješan pojedinac daje svoj doprinos u sveukupnoj snazi kolektiva (ekonomskoj, kulturnoj, političkoj). Prema inicijatoru, ostvarenje kineskog sna i stvaranje modernog socijalističkog društva moguće je do 2049. godine, na stogodišnjicu osnivanja NR Kine. Ostvarenje kineskog sna nije tek unutrašnja stvar kineske države; itekako se tiče spremnosti Kine da sarađuje s drugim svjetskim državama i obrnuto. U tom smislu, može se reći da je postvarenje kineskog sna tijesno povezano s vanjskom politikom njene vlade. Bez obzira na današnju razuđenost, vanjsko-politički ciljevi istočnoazijskog zmaja su suštinski isti onakvi kako ih je osamdesetih godina XX vijeka vidio Deng Sjaoping: 1) očuvanje nezavisnosti Kine, njenog suvereniteta i teritorijalnog integriteta i 2) stvaranje povoljnog međunarodnog okruženja za reformisanje, otvaranje i modernizaciju Kine. Prije nekoliko dana jedan domaći informativni portal je objavio vijest o jačanju kineske vojske i to povezao s ostvarenjem kineskog sna. Ako imamo u vidu prvi prioritet kineske vanjske politike, snažan i spreman bezbjednosni sistem znači ostvarenje tog sna. Ali samo u jednom segmentu, i to odbrambenom. Ambicije i planovi za realizaciju ove zamisli su mnogo širi i sažeti su u drugom zacrtanom cilju. Tako valja i razumjeti Xijeve riječi izgovorene u Sijetlu u septembru prošle godine, za vrijeme njegove zvanične posjete SAD: „Kineski san je san o miru, razvoju, saradnji i win-win rezultatu i kao takav, povezan je s američkim snom i ostalim divnim snovima ljudi drugih zemalja.“
Citirane riječi kineskog predsjednika su izgovorene u duhu tzv. mirnog razvoja - izraza koji se u kineskoj politici upotrebljava kao zvanična kovanica za rastuću moć i uticaj NR Kine. Nemali broj autora ističe kako je mirni razvoj jedan od izvora meke moći Kine, dok je po drugima to fraza koja odražava imperijalističke težnje Partije i njenog vrha. Poznati američki magazin The National Interest (u kojem je Fukujama objavio inicijalni članak o kraju istorije), govori o imperijalističkoj Kini kao pravom cilju Sijeve politike koji se krije iza priče o kineskom snu.
Takođe, mnogi ugledni američki političari i politikolozi vide kineske ambicije kao prijetnju po američke interese. Tako, na primjer, republikanski senator Džon Mekejn smatra da SAD treba da naoružaju Vijetnam jer rastuća vojna moć Kine predstavlja prijetnju po region; harvardski profesor Džozef Naj, još 2005. u autorskom tekstu za Wall Street Journal Asia, piše da bi bilo glupo zanemariti rezultate kineske meke moći, te da to treba da predstavlja svjetla upozorenja za SAD.
Imajući u vidu značaj i ulogu Kine u današnjim međunarodnim odnosima, Henri Kisindžer, na promociji svoje knjige Svjetski poredak, ističe da je od suštinske važnosti da u narednom periodu dođe do razumijevanja Sjedinjenih Država i ove istočnoazijske države. Vjetar u leđa Kisindžerovom stavu daju nekoliko veoma bitnih činjenica: kineski juan je konačno dio „korpe“ međunarodnih valuta; Kina je postala članica Evropske banke za obnovu i razvoj; osnivanje Nove razvojne banke, tzv. BRICS razvojne banke (Kina jedan od osnivača), koja će predstavljati alternativu Svjetskoj banci i MMF-u; oživljavanje Puta svile, odnosno pokretanje projekta „Jedan pojas, jedan put“ koji predstavlja jedan od najvećih ekonomskih poduhvata današnjice. Uz sve ovo treba dodati i osnivanje nove multilateralne banke - Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), koja ima za cilj da finansijski podrži projekte novog Puta svile. Dosad AIIB ima 57 članica, među kojima su UK, Njemačka, UAE, Norveška, Francuska, Katar, Indija, Rusija...
No, nije Kisindžer jedini koji u Kini vidi jakog rivala američkoj dominaciji. Džim O'Nil, bivši ekonomski analitičar bankarske kompanije Goldman Sachs, u svojoj analizi iz 2003. smatra da će do 2050. Kina biti vodeća ekonomija svijeta.
Mnogi postignuti rezultati i započeti projekti kineskih vlasti idu u prilog tvrdnji Tajmsovog kolumniste Ijana Bremera da od svih sila u današnjem svijetu samo Kina ima jasno razrađenu strategiju vanjske politike. Čudno zvuči kad se kaže da ta strategija počiva na snu. Tačnije, na snazi jednog sna kom skoro niko nije poklanjao pažnju. Digresija: o fenomenu snova i njihovoj snazi, poučan je Nolanov film Inception. Za ovu priliku, pak, kao pečat napisanom, navodim staru kinesku izreku: Mudrost je- u malom prepoznati veliko.
Bonus video:
