Aleksandar Gatalica nije patetičan pisac, njegova proza nije takva. Onaj ko ga čita, zna. Upravo zato je idealna i umjerena njegova priča o Jugoslaviji. On je inicijator okupljanja „najboljih pera“ sa prostora bivše Jugoslavije, pisaca koji će imati zadatak da za dnevne novine Blic napišu priču u kojoj će se vidjeti iz kojeg ugla oni gledaju na državu koja je nestala prije 23 godine. Gatalica je okupio pisce koji "pišu sasvim različito, miješajući gorko i slatko u sjećanjima na najtužniju zemlju s kraja 20. vijeka u Evropi".
Generaciju 23 čine pisci iz pet država i većini njih je bio potreban pasoš da bi došli u Beograd na promociju književnog takmičenja. Prevodilac im nije potreban iako kad bi se izjasnili kojim jezikom govore, sigurno da bi bilo raznih.
Njihova priča lišena je patetike i nostalgije, svi pisci su fantastično različiti i podjednako zanimljivi, prije svega potpuno autentični. Grupu čine: Muharem Bazdulj, Ante Tomić, Svetislav Basara, Ljubica Arsić, Aleksandar Gatalica, Vladimir Kecmanović, Srđan Tešin, Igor Marojević, Miljenko Jergović, Aleks Šteger i čak dvije osobe iz Crne Gore, Ksenija Popović i Balša Brković.
Iako književnost nije fudbal, spisak izgleda kao reprezentacija. Takođe, iako se navodi da je riječ o najboljim piscima sa prostora bivše Jugoslavije, ne postoji precizan rezultat po kojem se može utvrditi da su baš oni najbolji, ali grupa takvih pisaca na jednom mjestu izaziva ogromnu pažnju, i zajedno jesu najbolji jer se dopunjavaju i njihova različitost je najvrednije što grupa 23 posjeduje. Zato je i mnogo važno za kulturu i književnost Crne Gore što se čak dvije osobe „odavde“ takmiče u tom timu.
Međutim, iako su mediji u regionu posvetili veliku pažnju okupljanju pisaca i formiranju grupe, u Crnoj Gori skoro da nijedan portal, novine i televizija nisu objavili i prenijeli vijest. Imajući u vidu da novinari tokom ljeta nemaju previše materijala da ispune stranice, često vrte iste vijesti ili ih čak izmišljaju, ignorisanje jednog takvog događaja zaista predstavlja fenomen naše (ne)kulture.
U danima kad je grad Bar zbog kriminalnih obračuna pod policijskom opsadom, a iznad Herceg Novog policijski helihopter pokušava da locira odbjegle prestupnike, vijest da dvoje pisaca iz Crne Gore učestvuje ne ovakvom skupu i takmičenju mogla bi doći kao osvježenje i istinski dobar glas u moru užasa kojim je narod zapljusnut sa svih strana.
U Crnoj Gori postoje odabrani pisci, odnosno postoji „pisac funkcija“. Obično nakon prvog djela kojim dokaže elementarnu pismenost, pisca dižu u visine i razne struje se bore oko njega da ga pridobiju jer političkim grupama je potreban pisac kao dekor. Pisac prestaje da piše i sebe stavlja ispred svog djela, postaje ličnost pisac, a ne čovjek koji piše. U Crnoj Gori odijelo čini pisca.
Naravno da takvi pisci ne mogu računati na publiku jer ubrzo dosade konstantnim insistiranjem na važnosti njihove uloge u očuvanju nacinalnog identiteta. Njihova proza trpi, o poeziji da ne govorimo. Njihov identitet poistovjećuju sa nacionalnim, njihova riječ se čuje, ali njihove rečenice više niko ne čita.
Oni su pretplaćeni na nagrade, ne samo u Crnoj Gori. Svaki njihov susret sa piscima iz inostranstva, pa makar to bila i kafa sa poznanikom, sve to isprati većina medija i napravi od tog susreta važan dan za našu kulturu. Takvi pisci regrutuju mlade nade, nekadašnje pobunjene poete koji često dolaze iz redakcija opozicionih časopisa. Svoju pobunu mlade nade dobro naplate, pa sebe preusmjeravaju na ljevičarenje na nivou Evrope, Crna Gora više nije „in“.
Najviše trpi publika koja nema što da čita. Vrlo malo je pisaca čija proza može da računa na publiku, a takvi pisci jesu zaslužili da se za njih čuje makar u regionu. Muk medija dokazuje do koje mjere Crna Gora ignoriše kulturu, ali takav čin kod šablonske književne scene detektuje zavist. Sve se u Crnoj Gori može oprostiti, samo uspjeh ne.
Izdavanje knjige sa tvrdim povezom može da se plati isto kao i odijelo. Za nagrade može da se lobira, pohvalni tekstovi mogu da se naruče. Danas sve to može da se plati. Čitaoci ne mogu da se kupe. Gorko i slatko, zaista.
Bonus video:
