Nema političke stabilnosti ni ekonomskog rasta na tlu Evrope u narednom periodu bez jačanja ljevičarske alternative postojećem neoliberalnom statusu kvo, oličenom u djelovanju zloglasne „trojke“ - Evropske komisije, Evropske centralne banke i Međunarodnog monetarnog fonda. Širom Evropske unije, politika „trojke“ koja se sastoji od eufemistički nazvanih „mjera štednje“, a u stvari mjera dehumanizirajuće surovosti i otvorenog rata protiv najranjivijih slojeva stanovništva, dovela je do humanitarne katastrofe širokih razmjera. U Evropi je zavladao strah od nezaposlenosti i siromaštva, a ova generacija mladih je prva poslije II svjetskog rata čiji će standard života biti gori od standarda života njihovih roditelja. Javni dug u eurozoni je porastao za 20 odsto u posljednih pet godina i već je prešao 90 odsto kolektivnog BDP.
Ideja Evrope ravnopravnih građana i građanki je degradirala u Evropu bankarskih oligarhija, kojom upravlja anonimna, tehnokratska birokratija sa proto-fašističkim tendencijama. I, zbilja, u javnom životu se primjećuje osjetno jačanje ekstremističkih, šovinističko-rasističkih, desničarskih snaga u Francuskoj, u Holandiji, u Italiji, u Grčkoj, u Mađarskoj, u Bugarskoj, itd. To su one snage, koje, kako pokazuje istorija Evrope XX vijeka, uvijek djeluju komplementarno sa snagama krupnog kapitala u porobljavanju javnog interesa i iskorjenjivanju emancipatorskih, univerzalnih vrijednosti. Skrivana suština kapitalizma jeste nacizam, kako su tvrdili Horkhajmer, Adorno, Markuze i ostali teoretičari Frankfurske škole.
Ima, međutim, istine u onoj tezi Fridriha Holderlina, genijalnog njemačkog romantičarskog pjesnika, školskog druga istaknutih filozofa Hegela i Šelinga, sa kojima je zajedno sadio „drvo slobode“ u čast Francuske revolucije. Holderlin je, naime, tvrdio da tamo gdje se utaborila najveća opasnost, postoji i najveća snaga da se ta opasnost nadvlada i prevaziđe. U drugoj dekadi XXI vijeka, postoji primjer evropske države koja upućuje na istinitost Holderlinove tvrdnje. Mislim da nije slučajno da je ta država upravo Grčka. Kao drevna kolijevka demokratskog ideala, Grčka ima istorijsku težinu da predvodi prijeko potreban talas demokratske transformacije institucija Evropske unije.
Politička i ekonomska situacija u Grčkoj u posljednjih nekoliko godina je na ivici sveopšteg haosa.
Neoliberalna politika „trojke“ EK-ECB-MMF, koja se može nazvati i imenom „vulgarnog“ konsensusa između konzervativaca i socijaldemokrata, dovela je do toga da se situacija sve više pogoršava. Kada je počela primjena „famoznog“ memoranduma, grčki javni dug je iznosio 125 odsto BDP. Sada, poslije četiri godine, taj dug je na visini od 175 odsto BDP, a iduće godine je projektovan da premaši 200 odsto. Postoji li jasnijeg znaka da neoliberalna politika „mjera štednje“ ne samo da ne donosi nikakve rezultate nego gura Grčku u sve veću ekonomsku propast i desničarski politički ekstremizam? To je, dakle, „opasnost“. A što je, onda, ona protiv-snaga koja ima viziju i volju da je nadvlada? Tu snagu predstavlja grčka ljevičarska politička partija Siriza, predvođena mladim i energetičnim inžinjerom Aleksisom Ciprasom.
Siriza je na početku grčke krize imala svega oko 5 odsto glasova u biračkom tijelu. U ovom trenutku, broj njenih potencijalnih birača se približava granici od 30 odsto što znači da postaje najjača partija u Grčkoj. Mnogi analitičari se slažu da bi na idućim vanrednim parlamentarnim izborima Cipras mogao postati grčki premijer. Kada bi se to desilo u nekoliko narednih mjeseci, progresivni tektonski poremećaji na nivou EU koji bi značili preokret u evropskoj ekonomskoj i spoljnoj politici bi bili neminovni.
Naime, posebno značajna stvar u tom pogledu su izbori za Evropski parlament koji će se održati od 22. do 25. maja ove godine. Udružena evropska ljevica (UEL) koja već ima jedan broj parlamentaraca u EP je na kongresu u Madridu 15. decembra 2013. nominovala Ciprasa za svog kandidata za predsjednika Evropske komisije. Cipras će postati predsjednik EK ukoliko ova politička grupacija ponovi njegov uspjeh i dobije oko 30 odsto glasova, onoliko koliko Siriza već ima u Grčkoj. Cipras je već krenuo u kampanju širom Evrope, bio je u Italiji, Francuskoj, prije sedam dana u Sloveniji, a nastaviće turneju i u ostalim državama EU.
Njegova politička poruka je jednostavna: Evropa građana, a ne banaka; Evropa radnika, a ne korporacija; Evropa univerzalnih vrijednosti, a ne nacionalizama; Evropa miroljubive i humane spoljne politike, a ne agresivnog NATO militarizma. To, konkretno, znači osmišljavanje svojevrsnog ruzveltovskog „new deal-a” za sve stanovnike Evrope. Cipras ističe da se predložena široka ulaganja u infrastrukturu i otvaranje desetina hiljada radnih mjesta mogu realizovati kroz „parcijalnu nacionalizaciju“ Evropske centralne banke koja bi finansirala sve projekte sa minimalnom ili čak nultom kreditnom stopom.
Što se tiče postojećeg javnog duga, Cipras predlaže organizovanje evropske konferencije koja bi, po uzoru na Londonsku konferenciju iz 1953. godine, sazvanu zbog pitanja njemačkog predratnog i poslijeratnog javnog duga, polovinu dugova otpisala, a na preostali dio postavila višedecenijski moratorijum. Jedino ovakva autentično razvojna, suštinski ljevičarska opcija može da omogući relativno brz i dugoročno održiv izlaz iz surovog kruga bankarsko-imperijalističkog pakla u kome je zatočena velika većina Evropljana, uključujući tu i crnogorske građane i građanke.
Ima li, međutim, u Crnoj Gori političke opcije koja želi da javno i iskreno podrži Ciprasov plemeniti evropski projekat koji podrazumijeva rasformiranje NATO i (simbolično, jer ne može formalno) njegovu kandidaturu za predsjednika EK? Između organizovanog paradržavnog kriminala, karijerističkog oportunizma, spoljnopolitičke servilnosti i ideološke konfuzije koji predstavljaju konstante crnogorskog političkog života, Cipras bi, s izuzetkom Miodraga Lekića, zbilja morao da traži nadugo i naširoko. Zbog toga je, uz evropsku, prijeko potreban i preporod crnogorske ljevice.
Bonus video:
