Packe

Počele su ozbiljne packe – a oni još uvijek tvrde da afere (ili afera), zapravo, i nema. Ono što evropski zvaničnici i diplomati izjavljuju povodom afere “Snimak”, utisak je posmatrača, ne ostavlja sumnju: to što ste radili, gospodo, ozbiljan je problem... Kakvu god vi strategiju odabrali – da se pravite ludi, da zasmijavate pučanstvo ili pak da se čudite.

Riječ “packe”, uglavnom u izrazu “dobiti packe”, svima je dobro poznata. Riječ je o: “a) udarcu prutom po dlanu kao vrsti kazne; b) prutu za udaranje, šibi; c) mrlji od mastila, mrlji uopšte”. Izraz “dobiti packe” ima značenje - “biti kritikovan, grđen, obično zbog nekog propusta, greške” (Rečnik srpskohrvatskog jezika, Matica srpska).

Packe za pacere...

Tu se dotičemo jedne od ključnih dimenzija priče o Evropi, danas i ovdje. Vjerovatno u evropskom zakonodavstvu čak i ne postoje sankcije za ovakva djela – jer zakonodavac drži da je takvo što, naprosto, odavno nemoguće. Ali, smisao Evrope nije samo u zakonima, već i u određenim civilizacijskim vrijednostima, onome što katkad nazivamo - nepisanim zakonima. Usvajanjem tih i takvih vrijednosti u jednom društvu postaju nemoguće ovakve afere. I još mnogo toga...

Što je glavna prepreka usvajanju takvog sistema vrijednosti? Recimo, kada gradonačelnik (Vojvoda od pet bazena), napravi kakav skandal – bilo da maltretira slabovidu službenicu Opštine, ili batina (sa porodicom) novinare, reakcija koja proističe iz usvojenog evropskog sistema vrijednosti morala bi biti kristalno jasna i oštra. I trenutna. A što je (uvijek u sličnim situacijama) sprečavalo da dođe do takve reakcije javnosti ali i pravosuđa? Politička Moć.

Sjećete se, Đukanović ga je priheftao za sebe, pa su istim kolima išli na nekakvu proslavu. Time je poslao jasnu poruku javnosti koji sistem vrijednosti zastupa i “na čijoj je strani”. Takva aksiologija nespojiva je sa evropskim duhom, i to je ključni problem Crne Gore danas. Drugim riječima – činjenica da Crnu Goru prema Evropi vode prevaranti, odnosno da taj put počiva na stalnim i višeslojnim obmanama, ne uliva sigurnost u pogledu konačnog ishoda.

Evropska priča je u Crnoj Gori odavno zapravo jedna vrsta retoričkog Potemkinovog sela. Ta se priča priča jer je to – poželjno, ali, iza toga nema nikakvog stvarnog značenja.

Magla, dakle. Zato je prodavanje magle u Crnoj Gori danas izuzetno isplativ posao, uostalom, da nije tako ne bismo imali “brendirani” magloid. Kad vam u postkomunističkim zemljama za nešto kažu da je - “brend”, to, u najkraćem znači da je – bezvrijedno. Da tamo ima iđe išta da vrijedi, ne bi se sjetili da je to – brend. Nego bi jednostavno kazali – što i koliko. Sjetili su se da je “brend”, tek kada su sve očerupali.

Da su zaista imali osjećaj obaveze prema tom “brendu” i njegovim (kakvim-takvim) decenijama trajanja, ne bi udesili najveće poniženje jedne profesije koje je viđeno, čak i ako uzmete u obzir i vrijeme tzv. “komunističkog jednoumlja”. Ali, sve to su dobro poznate i neprijatno jasne stvari. Ono što je ovdje, u novoj prevari građana, sasvim šarmantno jeste upravo demonstracija jednog mehanizma djelovanja. Što god da kažu zakoni, mi ćemo ovo da uradimo “po našem”. Tj. “po njihovom”. A to je najopasnija varijanta. I nakon toga, poslije još jedne prevare, opet će usta biti puna Evrope...

A onda, nakon svih packi, premijer poruči, ako vjerujete magloidu, naravno – “Dosta je protokola, na posao...”, a to je i više nego zanimljivo. Tako providna aktivistička propaganda o onome koji jedini radi. Naravno, sjećate se i Slobe, on je volio poručiti – “raziđimo se svojim radnim zadacima”. Ali, što je problem sa protokolom?

U suštini, protokol predstavlja neka usvojena pravila ponašanja. Kada neko kaže dosta je protokola, to zapravo znači – dosta je pravila. Ima da se radi po mome – a to je, u principu, omiljena rečenica svih autokratskih vladara. Treba se čuvati vladara koji poručuju da je “dosta protokola”. Tamo gdje nema protokola (pravila) tamo je jedini zakon nečija volja. A to baš i ne liči na Evropu?

Definitivno, jeste vrijeme za packe (čitaj: kritiku). Zaslužili su. Ako ne bude temeljnih kritika, ako ne budu djelovale aktuelne euro-packe, bojim se da će se Crna Gora lagano pomjeriti prema onom drugom značenju riječi “packe”. Golema mrlja. Sa jasnim potpisom autorstva, ali, od toga nikome neće biti lakše...

Sada su evropske vrijednosti u Crnoj Gori prisutne taman koliko i onaj tramvaj... Iz evropskih (i crnogorskih) zakona, mehanički prepisanih. Koliko možete vidjeti tramvaj na podgoričkim ulicama, tačno toliko možete i prepoznati duh evropskih civilizacijskih vrijednosti svuda oko nas.