Prostor Crne Gore je sve što se prirodno, geografski, kulturološki, istrorijski, ekonomski i u drugim vidovima vezuje za teritoriju Crne Gore. Teritorija je sve što je u državnim granicama. Član 3 Ustava Crne Gore (Službeni list CG, broj 1/07) glasi:
"Teritorija Crne Gore je jedinstvena i neotuđiva". Pitanje privatizacije Elektroprivrede CG, prije svega treba sagledati kroz navedeni član Ustava. Elektroprivreda nije samo, a ni pretežno, tehnički sistem. To je kompleksan prostorni sistem koji se koristi i razvija preko raspoloživih tehničkih postrojenja i tehnoloških rješenja.
Taj kompleksni prostorni sistem je i neodvojivi dio ekonomskog i društvenog razvoja zajednice. Energetski sistem prevodi u energiju prirodne, ali i kulturne i ekonomske karakteristike nekog prostora i zajednice kojoj prostor pripada.
Govorimo o prostoru i teritoriji Crne Gore. Sasvim konkretno, šta znači, u kontekstu navedenog člana 3, vlasništvo strane kompanije nad akumulacionim sistemom Piva, akumulacijama na Zeti, budućim akumulacijama na Morači?
Da li činom prodaje kompleksnog prirodnog sistema i konkretnog prostora i teritorije na osnovu kojih je stvoren i razvijan tehnički dio sistema Elektroprivrede, teritorija Crne Gore ostaje jedinstvena i neotuđiva? Očigledno i nedvosmisleno se otuđuju djelovi teritorije Crne Gore. Poistovjećuje se Elektroprivreda sa sistemima kao što su KAP ili Željezara. Jasno je da ti sistemi nijesu uporedivi.
Čak i da su privatizacije KAP-a, Željezare, i drugog dali briljantne rezultate, a donosioci tih odluka potvrdili time ispravnost i stručnost u vođenju privatizacije, Elektroprivreda se ne može tretirati na isti način. Prostor se ne može rasparčati. Teritorija se ne može otuđiti, čak i da tako ne piše u Ustavu. A piše. I navedeno i sljedeće:
Član 10 Ustava Crne Gore određuje granice sloboda:
"U Crnoj Gori slobodno je sve što Ustavom i zakonom nije zabranjeno.
Svako je obavezan da se pridržava Ustava i zakona". Nameće se pitanje da li postoji zakon kojim se dozvoljava Vladi Crne Gore da, suprotno Ustavu, otuđuje teritoriju države kroz konkretne odluke o privatizaciji Elektroprivrede, ustupanje prostora za izgradnju energetskog koridora od obale do Pljevalja (sa naznačenim i nenaznačenim vezama sa drugim energetskim koridorima), ustupanje sliva Morače (novije vijesti su da će sistem moračkih elektrana graditi Elektroprivreda CG, a da je bogomdana kompanija A2A odustala od privatizacije EPCG – do kada?).
Maskiranje kompleksnosti i suštine sistema Elektroprivrede više puta je ponovljeno u javnim raspravama o moračkim elektranama i energetskom koridoru. Od strane nadležnih ministarstava i raznih lobista.
Ekonomska opravdanost, korist za Crnu Goru, po mnogim parametrima je ili nejasna ili očigledno nepovoljna. Neshvatljivo objašnjenje valjanosti i isplativosti izgradnje energetskog koridora, pojavilo se nedavno u Forumu, autora inženjera Boljevića. Kompleksnost prostora je jednostavno tehnički svedena na površinu od 4x4 m puta broj stopa stubova dalekovoda.
Uz računicu da država Crna Gora tako Italijanima prodaje 1m2 zemlje za 2.000 eura. Plus iznos "strujarine" (analogno drumarini). Prostorno - planerski bilansi pokazuju da bi samo za koridor na teritoriji (bez akvatorije) bilo zauzeto više od 1% ukupne površine države. U ovo, naravno, nijesu uračunate površine i efekti degradiranja i ograničavanja prostora u pejzažnom, ekološkom i privrednom smislu.
Član 145 Ustava CG: "Zakon mora biti saglasan sa ustavom i potvrđenim međunarodnim ugovorima, a drugi propis mora biti saglasan sa Ustavom i zakonom".
Svaki prostorni plan koji usvaja Skupština CG ima snagu zakona. Konkretno, prvo je potpisan ugovor sa A2A o izgradnji podmorskog kabla i energetskog koridora, pa je zatim urađen odgovarajući prostorni plan koji je usvojila Skupština CG.
Javnosti, a posebno onom dijelu koji je imao ozbiljne i argumentovane primjedbe na nacrt plana, netransparentnost pri ugovaranju, nedostupnost ugovora i sl., upućena je prijetnja da će biti odgovorni za penala koje će Crna Gora platiti zbog neizvršavanja preuzetih obaveza u dogovorenom roku.
Bivalo je posljednjih decenija u Crnoj Gori svakakvih čuda. Nažalost, nema Živka Nikolića da snimi Čudo neviđeno II i ostala. Teritorija države, po ustavu neotuđiva, biće (ili neće?) ustupljena privatnoj kompaniji A2A. Ista kompanija je protežirana od iste nam vlasti prilikom prodaje manjeg dijela akcija Elektroprivrede. Jedan koalicioni partner je za potpunu privatizaciju Elektroprivrede.
Drugi još nije. U A2A pravilno shvataju situaciju – odustaju (za sada) od namjere da privatizuju Elektroprivredu. Premijer ministar ima puno razumijevanje za to što nijesu ispunili uslove dosadašnjeg ugovora i predlaže ublažavanje ugovornih uslova. Naravno, na štetu države i Građana Crne Gore. Izjavljuje da nije primarno pitanje čije je vlasništvo Elektroprivreda.
Nekada će i ovo biti dio istorije. Nažalost onaj dio u kome su registrovani događaji koji stidom i kajanjem obilježavaju neko vrijeme. Kao što je dobrodošlica Pirciju Biroliju izrečena čak i na jednom važnom i svetom mjestu za Crnu Goru. Srećom, istoj osobi je upućena i sasvim suprotna poruka, Trinaestojulska.
I nakon dvije i po godine prekinuta saradnja nametnuta Crnoj Gori od strane kompanije g. Birolija. Možda nije neosnovano očekivati da sa odlaskom onih koji su poželjeli dobrodošlicu A2A, razvrgnemo i te (djelimično poznate, a djelimično i ne) ugovore i planove. Bez iluzija da je obnova laka i brza.
Za kraj teksta podsjećanje koje može dati snagu. Opšti imovinski zakonik za Knjaževinu Crnu Goru u čl. 8 određuje:
"Inostrani se zakoni neće nikako priznavati u crnogorskim sudovima, kad su protivni crnogorskim zakonima javnog reda i javne obezbjede (sigurnosti). Neće se priznavati ni oni inostrani zakoni koji bi bili protivni blagonaravlju (785), ili bi povlađivali kakvu nečovječnu ustanovu (na primjer, ropstvo) koja se ne trpi u Crnoj Gori".
Dio šesti - objašnjenja određenja, dopune, Zakonika, član 785. glasi: "Pravilima blagonaravlja i poštenja, nazivlju se, u ovome Zakoniku, ona pravila obične ljuckote i pravičnosti, na pokoravanje kojima Vlast u opšte ne može svagda upravo da prinudi, ali za to narodna savjest svagda osuđuje one koji ta pravila prestupaju".
Bonus video:
