Više od šest decenija je prošlo od revolucionarnog diplomatskog čina kojim je Robert Schuman, uz svesrdnu podršku kolega iz Njemačke, zemalja Beneluksa i Italije, udario temelje Evropskoj uniji (EU). Kako su se generacije smjenjivale, tako su i društveno-političke i ekonomske konture projekta za ujedinjenje Evrope obilovale različitim nijansama, shodno širim globalnim dešavanjima.
Međutim, koliko smo se istorijski udaljili od 9. maja 1950. godine, toliko smo se i konceptualno približili idejama kojima se podrivaju stubovi evropskog antifašističkog, slobodarskog i demokratskog hrama.
Ovaj svojevrsni manifesto za EU, umotan u rođendansku čestitku Evropi, služi kao upozorenje, ne samo političarima već i svim stanovnicima Evrope, uključujući i građane Crne Gore, da ne pokleknu pred fašisoidnom mašinerijom populističke ideologije i ne dozvole rušenje doma za čiju izgradnju je proliveno isuviše krvi i znoja.
Skorašnji franko-italijanski samit u Rimu vrijeđa inteligenciju svakog iole slobodarski nastrojenog Evropljanina. Sramna inicijativa Sarkozyja i Berlusconija o preispitivanju Schengenskog sporazuma, udara u srce Evrope bez granica.
Čime su žrtve terora arapskih dugogodišnjih diktatora zaslužile tretman nedostojan čovjeka, na pragu i unutar evropskih hodnika? Sjeća li se šef Francuske Republike čijim rukama je rekonstruisana cjelokupna poslijeratna infrastruktura njegove zemlje? Dok su živjeli u nehumanim uslovima, u barakama po francuskim predgrađima, Tunižani, Alžirci i Marokanci su odgovarali pariskim elitama.
Danas, kada ih tlače sopstveni režimi, koje su decenijama zdušno podržavale zemlje dva pomenuta lidera, nijesu dobrodošli.
Kolektivna amnezija o kolonijalnom izrabljivanju afričkih zemalja uzela je maha tako da se Evropljani sve manje osjećaju odgovornim za stanje na napaćenom kontinentu.
Kratko podsjećanje na idejni izvor i inspirativni okvir EU, koristio bi ne samo gospodi Nicolasu i Silviju, već i drugima širom Evrope, pa i nama u Crnoj Gori, a naročito susjedima u Hrvatskoj koji razvijaju alarmantnu fobiju ka EU.
Deklaracijom sa Orsejskog keja u Parizu, Schuman je htio ukazati na ratna razaranja, milione izgubljenih ljudskih života, spaljene domove i ludilo rasističke politike. Radilo se o mirnodopskom apelu upućenom Evropljanima u kome je Schuman insistirao na SOLIDARNOSTI kao motornoj snazi za ujedinjenje i stvaranje zajedničke kuće na temeljima DEMOKRATIJE, SLOBODE, LJUDSKIH PRAVA i JEDNAKOSTI.
U tekstu deklaracije, eksplicitno je podvučena i jedna od ključnih misija Evrope, a to je odgovornost u razvijanju Afrike, kao kontinenta o čije su se narode Evropljani neoprostivo ogriješili.
A kakva je ponuda na političkom euro-meniju ovih dana? Građani Finske su u iznenađujuće velikom broju podržali nazadnu anti-imigracionu i anti-EU platformu “Istinskih Finaca”, čime se prijeti principu solidarnosti, znajući da se ovaj potencijalni koalicioni partner buduće vlasti u Helsinkiju protivi pružanju finansijske pomoći Portugalu.
Francuska vlast kontinuirano radi na stigmatizaciji muslimanskih građana te zemlje, pod izgovorom odbrane sekularnih načela Pete Republike. Riječ je o šamaru međukulturnom dijalogu, i bacanju prašine u oči javnosti koja dozvoljava da joj se serviraju propagandni mitovi.
Zašto Sarkozy i njegov buržujski elektorat ne pogledaju u kakvim uslovima živi prosječan francuski državljanin islamskih korijena? Zašto se ne zapitaju u koju su kantu za smeće bacili ideju o jednakosti i bratstvu?
Budimpešta već nekoliko mjeseci kreće u obračun sa slobodom štampe, a nedavno je i usvajanjem novog Ustava probudila sumnju o oplodnjavanju rasističkog diskursa prema manjinama u Mađarskoj. O dugogodišnjoj žalosnoj sprdnji italijanskih političara sa njihovim građanima, suvišno je i govoriti.
Ni Crna Gora ni mi kao njeni građani nećemo biti zreli za EU dok se ne suočimo sa stvarnošću i ne prihvatimo vrijednosti na kojima su osnivači Unije insistirali. Kao što se EU postepenom evolucijom razvila u šampiona slobodarskog univerzuma, tako se i mi moramo otarasiti zahrđalih karika iz lanca crnogorske deformisane demokratije.
Oni koji su svojim istinskim evropeizmom gradili luku u kojoj i Crna Gora teži da se usidri, danas bi se zgražavali nad svojevrsnom izdajom EU ideja.
Zato je važno da nas uče riječima i djelima osnivača evropskog projekta jedinstva. U ovim istorijskim trenucima slabosti, kada se mnogi od nas mogu pokolebati pred izazovima koji slijede, kada se Evropljani plaše neizvjesnosti arapskih konflikata, moramo se podsjetiti čarobnog optimizma Waltera Hallsteina, prvog predsjednika Evropske komisije - Evropu ne trebamo stvarati, već nanovo otkriti.
U tome je magični eliksir snažne Evrope svih Evropljana. Danas, pod plavetnilom EU zastave i zlatnim sjajem njenih zvjezdica, uz zvuke Ode radosti, ponosno i s poštovanjem treba da stanemo, da bismo se sjetili koliko je postignuto u posljednjih 61 godinu. Evropo, uz želju da budeš krajnje netolerantna prema rasističkim demagozima, srećan ti rođendan!
nemanja.tepavcevic@politics.ox.ac.uk
Bonus video:
