Pravo na zdravlje kao osnovno ljudsko pravo zagarantovano je od strane Generalne skupštine UN. U članu 25 stav 1. Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima piše: „Svako ima pravo na standard života koji obezbjeđuje zdravlje i blagostanje, njegovo i njegove porodice, uključujući hranu, stan i ljekarsku njegu i potrebe socijalne službe...“
Pravo na zdravstvenu zaštitu podrazumijeva obavezu državnih organa da obezbijede i sprovedu zaštitu zdravlja stanovništva, što je u skladu sa motom Svjetske zdravstvene organizacije (SZO): “Zdravlje za sve”.
Prema SZO, deset najvećih prijetnji globalnom zdravlju u 2019. godini su: zagađenje vazduha i klimatske promjene, nezarazne bolesti (dijabetes, kardiovaskularne bolesti, rak), globalna pandemija gripa, ranjiva okruženja (ratovi, siromaštvo, nedostupna zdravstvena njega), antimikrobna rezistencija (bakterije, virusi i gljivice postaju otporni na ljekove), ebola i drugi visokorizični patogeni, slaba primarna zdravstvena njega, pad procenta vakcinisanih u opštoj populaciji, denga groznica koju prenose komarci i HIV (mondo.me). “Svake godine 1,4 miliona Evropljana umre zbog bolesti uzrokovanih zagađenjem životne sredine, što je 15 odsto ukupnog broja umrlih na godišnjem nivou u Evropi”, objavila je SZO 2017. godine.
Po zagađenosti vazduha Crna Gora je “lider u regionu” (poslije BiH), u kome “dimi” pet od deset najzagađenih gradova u Evropi. Proračuni SZO pokazuju da 6 odsto svih smrti u Podgorici, 12 odsto u Nikšiću i 22 odsto u Pljevljima nastaju kao posljedica zagađenja vazduha. Prema riječima eksperta SZO, gostujućeg profesora na londonskom Kings koledžu, Mičela Krizanovskog, “zdravstvena njega i šteta, izazvane zagađenjem, Podgoricu, Nikšić i Pljevlja koštaju 300 miliona dolara na godišnjem nivou” (monitor.co.me). Uzroci masovnog obolijevanja ljudi leže u njihovom socioekonomskom položaju. “Opšte je poznato da veći teret bolesti nose socijalno ugoržene grupe, kao što su osobe sa niskim prihodima, niže obrazovani, nekvalifikovani radnici, samohrani roditelji, stari ljudi koji žive sami, osobe s posebnim potrebama, dugotrajno nezaposleni, migranti, osobe koje rade na stresnim i fizički opasnim radnim mjestima, poljoprivrednici, žene, manjinske etničke grupe” (prof dr. Miroslav Mastilica, Sveučilište u Zagrebu).
Prema “Monstatu”, 4,4 odsto stanovništva u Crnoj Gori živi u apsolutnom siromaštvu, dok je 23,6 odsto u riziku od siromaštva. U domaćinstvima koja imaju rizik od siromaštva i socijalne isključenosti odrasta 40,1 odsto crnogorske djece…
Imajući u vidu navedene i druge pokazatelje (epidemije gripa, nizak procenat vakcinisanih, staro stanovništvo, itd.) u susret 7. aprilu, Svjetskom danu zdravlja, možemo konstatovati da crnogorsko zdravstvo ne može funkcionisati na zadovoljavajućem nivou, dok se nadležni u državi ozbiljno ne pozabave otklanjanjem uzroka masovnog obolijevanja stanovništva. I svim segmentima zdravstvenog sistema!
Kažu da će se “na magnetnu rezonancu čekati manje od mjesec dana”, ali se mjesecima čeka na rentgenska i ultrazvučna snimanja, te neke subspecijalističke preglede. Put do dijagnoze je često dug i za pacijente psihički, fizički i materijalno iscrpljujući. Najsiromašniji pacijenti (kojih je najviše) prinuđeni su da svaki euro utroše za preglede u privatnim ordinacijama i ljekove. Ljekovi preskupi, biljke zagađene!
Bonus video:
