Poslije završenih parlamentarnih izbora, 22. aprila 2001, nastupila je dramatična situacija oko konstituisanja nove vlasti u Crnoj Gori. Očekivanja da neće biti problema da u postizbornom periodu LSCG formira koaliciju sa savezom “Pobjeda je Crne Gore” (DPS i SDP) zajednički konstituišu vlast, nijesu se ostvarila. Bilo je oko toga mnogo turbulencije i velikih problema. LSCG, od kojeg je zavisilo formiranje i vršenje vlasti, nepredvidivo i konfuzno se ponašao u postizbornom periodu. Nezavisni mediji, organizacije i intelektualci građanske i suverenističke profilacije insistirali su da se stvori postizborna koalicija DPS-LSCG-SDP, smatrajući da je to od fundamentalnog interesa za demokratiju i opsežne i neophodne društvene reforme, a prioritetno za proces obnove nezavisne CG. Nakon završenih parlamentarnih izbora, na tome je, logično i ispravno; insistirao, između ostalih i prof. dr Miodrag Perović, smatrajući da se CG nalazi na prekretnici i da je to neophodno uraditi, jer je to važan uslov za njen opstanak i put u oporavak, nezavisnost i demokratiju, odnosno, emancipaciju. Perović je u autorskom tekstu u Monitoru 27. aprila 2001, između ostalog, napisao: “Prvi put od propasti crnogorske države 1918. godine, CG može da formira vlast koju ne kontroliše Beograd. To znači da su na izborima 22. aprila završene dvije epohe crnogorske istorije. S jedne strane, dokrajčena je okupacija Crne Gore uspostavljena Miloševićevim putem 1989. godine, s druge, završava se istorijski put na kojem se kolonijalizam u njoj održavao blagodareći zanesenosti jugoslovenstvom i srpstvom”. U nastavku, Perović veli: “Na ovim izborima dogodila se još jedna velika promjena. Završena je era populističke vlasti uspostavljena AB revolucijom.
Miloševićevićev pokret u CG crpio je snagu iz komunističko-nacionalističkog saveza, dok se bifurkacijom, koja se dogodila 1997. godine, nije raspao na svoje sastavne, do tada nepomirljive komponente. Ipak, jedna od njih i poslije toga mogla je da drži vlast. Poslije ovih izbora nijedna ne može da sama vlada Crnom Gorom”. U nastavku teksta, između ostalog, on kaže i pledira: “Liberali su dobili da odigraju još jednu krupnu istorijsku ulogu u postkomunističkoj tranziciji. Prije jedanaest godina bili su na čelu političkog pokreta koji je probudio istorijsko sjećanje crnogorskog naroda. Danas mogu Crnu Goru da preusmjere sa staze totalitarizma na stazu katarze i demokratije. Zbog potencijalne političke nestabilnosti bolje je da upravljaju procesom transformacije DPS-a, nego da pokušaju da izazovu njegovo brzo i radikalno slabljenje. Nestanak ovakvog DPS-a je i tako neminovnost, bilo metamorfoznom u evropsku socijaldemokratsku partiju, bilo raspadanjem na više frakcija. Ako se LS odluči za ponavljanje izbora, iz njih bi mogao izaći znatno slabiji, što bi odložilo procese koji mogu početi već danas”. Na koncu, dr Perović saopštava: “Na osnovu rezultata parlamentarnih izbora iz 1998, i ovih sadašnjih, moralo bi biti jasno LSCG-u i DPS-u da nezavisnost i demokratiju CG ne može donijeti nijedna politička partija, grupa ili pojedinac. Za istorijski iskorak potrebno je objediniti sve demokratski orijentisane snage u CG” (Dr Miodrag Perović, “Prekretnica”, Monitor, Podgorica, br. 549, 27. april 2001, str. 5).
Nakon izbora uslijedili su pregovori oko formiranje nove vlade. LSCG, od koga je zavisilo formiranje vlasti, pregovarao je s obije koalicije: “Pobjeda je Crne Gore” i “Zajedno za Jugoslaviju” (ZZJ). LSCG je 17. maja 2001, dostavio DPS-u Nacrt sporazuma o postizbornoj koaliciji i formiranju zajedničke vlade sa DPS i SDP, u kome je naveo da je svrha te ponuđene koalicije obezbjeđivanje uslova za slobodan, pošten i fer referendum. LSCG je tražio da se donese novi Zakon o fererendumu u roku od 60 dana od konstituisanja novog saziva Skupštine CG, s tim što se referendum mora održati u roku od godinu dana nakon donošenja navedenog zakona. Koaliciji “Pobjeda je Crne Gore”, LSCG je zatim dostavio u navedenoj ponudi i dodatne zahtjeve za ulazak u Vladu, tražeći u njoj veoma bitne resore: potredsjednika vlade za politički sistem, ministarstvo unutrašnjih poslova (policiju), ministartvo pravde, državnog tužioca, sekretarijat za zakonodavstvo i oko petnaestak pomoćničkih mjesta u drugim resorima itd. Kad je vladajuća koalicija to prihvatila, jer nije bila u situaciji da odbije, LSCG je, neočekivano i ultimativno, postavio dodatne uslove - tražio je još pet poslaničkih mjesta. Taj sporazum je ponuđen po principu “uzmi ili ostavi”, što je DPS odbila, jer je smatrala da je to suprotno ustavu. Predsjednik Vlade RCG i potpredsjednik DPS Filip Vujanović je 20. maja 2001. saopštio da je za tu partiju neprihvatljiv zahtjev liberala da im se ustupi 5 poslaničkih mandata, jer je taj zahtjev neustavan i nezakonit.
LSCG je vodio paralelne, ali tajne, pregovore i sa koalicijom “Zajedno za Jugoslaviju”, uprkos tome što je u odnosu na nju imao antipodna politička i ideološka, programska opredjeljenja. LSCG je pored toga vodio tajne pregovore sa liderima SNP i SNS. Politički lider liberala Miodrag Živković je 17. maja 2001, saopštio: “Ovo je veoma važan, možda najvažniji trenutak u novijoj crnogorskoj istoriji. Prvi put imamo šansu da u CG uspostavimo kontrolisanu vlast”. Bilo je načelno dogovoreno s predstavnicima SNP Predraga Bulatovića i SNS prof. dr Božidara Bojovića da LSCG sam formira, uz njihovu podršku manjinsku (tehničku i oročenu) vladu, koja će raspisati “fer i pošten referendum” o državno-pravnom statusu CG, ali je podršku tom dogovoru uskratila Narodna stranka, odnosno, njen predsjednik Dragan Šoć, tako da do konačnog sporazuma nije došlo. Članicama koalicije “Zajedno za Jugoslaviju” (SNP i SNS) su bili prihvatljivi svi uslovi liberala samo da se smijeni vlast u CG na čelu sa Milom Đukanovićem. Funkcioner i poslanik LSCG Miroslav Vicković je javno prezentirao da su liberali pregovarali sa koalicijom “Zajedno za Jugoslaviju” i da su im SNP i SNS nudili da podrže manjinsku (tehničku) vladu liberala i da ta vlada treba da organizacije “fer referendum” o državno-pravnom statusu CG. Činjenica je da je LSCG pregovarao sa liderima koalicije “Zajedno za Jugoslaviju” oko formiranja vlade i da je o tome bio postignut dogovor, ali prema riječima ondašnjeg predsjednika LSCG M. Vickovića sporazum je “minirao” predsjednik NS D. Šoć. Predsjednik SNP P. Bulatović je javno priznao da je koalicija “ZZJ” vodila pregovore sa LSCG o “demontaži vlasti M. Đukanovića i organizovanju poštenog referenduma o državno-pravnom statusu CG čiji bi rezultati bili obavezni za sve strane”. Na koncu je Slavko Perović obznanio da LSCG “neće više ni sa kim pregovarati, odnosno da će podržati manjinsku vladu koalicije Pobjeda je CG”. (Citirano prema: Velizar Brajović, “Crna Gora - manjinski Đukanović”, “Vreme”, Beograd, br. 542, 24. maj 2001).
Međutim, nepristanak NS-a na taj dogovor nije bio jedini razlog zbog kojeg je tada došlo do prekida pregovora LSCG i koalicije ZZJ. Naime, LSCG je pod pritiskom članstva i javnosti, te brojnih suverenističkih krugova, koji te pregovore LS sa navedenom koalicijom smatrali “najvećom prevarom” (riječi su, tada napisane od strane prof. dr Milana Popovića) onih koji su se zalagali za nezavisnu CG i dali im prethodno povjerenje na izborima, na kraju, prekinuo pregovore sa koalicijom ZZJ, da bi potom suštinski, nezvanični lider partije S. Perović javno 21. maja 2001. saopštio da će LSCG će podržati vladu DPS-a i SDP-a uz uslov da se raspiše referendum za godinu dana. Pošto je postojala realna mogućnost i jasna najava da LSCG namjerava napraviti sporazum o vršenju vlasti sa koalicijom ZZJ, sastavljenu iz stranaka srpskog bloka (a koje su se izjašnjavale protiv uspostave nezavisne CG), izvršen je snažan pritisak u javnosti da se to zaustavi, jer bi to bilo pogubno za Crnu Goru. Pregovori LSCG sa koalicijom “Zajedno za Jugoslaviju” naišli su na žestoku javnu osudu mnogobrojnih intelektualaca, nezavisnog nedjeljnika Monitor i dnevnika Vijesti itd, a tada je prof. dr Miodrag Perović, u duelu na TVCG sa Slavkom Perovićem, 15. juna 2001, optužio faktičkog vođu liberala da je postao “novi Marko Daković”; da se zbog njega sada “trese iz temelja Crna Gora” i da je on tim činom ugrozio put Crne Gore ka državnoj nezavisnosti, tvrdeći da je neophodno, radi crnogorskih državnih, i nacionalnih interesa da LSCG napravi koaliciju sa “Pobjeda je Crne Gore”. Dr Miodrag Perović je tada rekao da bi ako LSCG napravi dogovor sa “velikosrpskom koalicijom” bio to “veliki poraz za Crnu Goru” i dodao: “Pokušali smo da pritisnemo Liberalni savez da to ne učini, jer bi to bilo opasno za Crnu Goru, jer bi to bila nova Podgorička skupština… Mi smo to osudili i liberali su pod pritiskom odustali od toga”. (Vidi detaljno o tome: TV - duel RTCG, Slavko Perović - Miodrag Perović, 15. jun 2001. youtube.com).
Nakon brojnih peripetija i dramatičnosti oko toga kome će se od glavnih izbornih rivala prikloniti LSCG, ta partija je napokon odlučila da pruži uslovnu podršku koaliciji „Pobjeda je Crne Gore“ i da podrži DPS i SDP da formira manjinsku vladu, odbijajući da bude dio nje, ali je prema koaliconom sporazumu dobio mjesto Predsjednika Skupštine CG. Tako je konačno došlo do dogovora između vođstva koalicije „Pobjeda je Crne Gore“ i DPS i SDP su formirali manjinsku vladu, uz podršku liberala, koji su im omogućili potrebnu poslaničku većinu za njen izbor i funkcionisanje. Uslove liberala za formiranje manjinske vlade DPS-SDP, uz parlamentarnu podršku LSCG, prihvatilo je Predsjedništvo DPS-a, vodeće stranke u koaliciji “Pobjeda je Crne Gore”. To je potvrdio i potpredsjednik DPS-a i predsjednik Vlade RCG Filip Vujanović, saopštivši odluku organa svoje partije: “Uvažavajući saopšteni stav LS-a o podršci manjinskoj vladi, DPS prihvata obavezu i odgovornost da sa SDP-om realizuje projekat obnove crnogorske državnosti uz obezbjeđenje dalje stabilnosti i razvoja Crne Gore. DPS ostaje otvoren za koalicionu saradnju sa Liberalnim savezom na javno usaglašenim osnovama, vjerujući da će liberali i u podršci manjinskoj vladi doprinositi ostvarenju projekta koji je suština programa, za koji se odlučno i dosljedno zalagao od svog osnivanja”. Stav o parlamentarnoj podršci liberala manjinskoj vladi, prihvatila je kao opravdan i druga članica koalicije “Pobjeda je Crne Gore”-SDP CG, iako je ona nastojala da LSCG bude konstituent vlade CG, ali kako liberali to nijesu htjeli, prihvatila je kao realnost manjinsku vladu. Sporazumom između koalicije “Pobjeda je Crne Gore” i LSCG bilo je oročeno njegovo trajanje na jednu godinu.
Tim sporazumom vlast se obavezala da će donijeti novi zakon o referendumu i da će raspisati referendum za godinu dana, a da pitanje na referendumu mora da glasi: “Da li ste za to da CG bude nezavisna i međunarodno priznata država”.
Pošto je koalicija “Pobjeda je Crne Gore” prihvatila uslove liberala, konstituisana je jula 2001. nova vlada na čelu sa F. Vujanovićem, za koju se znalo da je nestabilna i da neće dugo trajati. Manjinska vlada je imala podršku u parlamentu liberala i SDP-a do potpisivanja Beogradskog sporazuma („Sporazum o principima odnosa Srbije i Crne Gore u okviru državne zajednice“) od 14. marta 2002. Nakon toga, oborena je u parlamentu Crne Gore.
Bonus video:
