Od međunarodne zajednice Crna Gora nije dobila poziv da učestvuje na međunarodnoj Mirovnoj konferenciji o Kosovu, koja je počela sa radom 6. februara 1999. u dvorcu Rambuje kod Pariza, pod okriljem Kontakt grupe za Balkan (SAD, Velika Britanija, Francuska, Njemačka, Rusija i Italija), uz posredovanje diplomata Kristofera Hila (SAD), Volfganga Petriča (EU) i Borisa Majorskog (Rusija). Prazna crnogorska stolica u Rambujeu bila je svjedočanstvo i simbol o potčinjenosti CG u državnoj zajednici sa Srbijom i dokaz da je ona, uprkos verbalnom protivljenju crnogorskih vlasti, i dalje bila talac režima predsjednika SRJ Slobodana Miloševića, koji je odlučivao o pitanjima rata i mira na prostoru cijele zemlje, a time i o sudbini CG, u njegovom sve radikalnijem konfliktu sa međunarodnom zajednicom oko načina i instrumenata rješavanja kosovske krize.
Predsjednik RCG Milo Đukanović je 2. februara, četiri dana prije početka Mirovne konferencije u Rambujeu javno saopštio da Crna Gora neće učestvovati u okviru delegacije SRJ na mirovnim pregovorima između predstavnika SAD, EU i Rusije, te srpske (i SRJ) i delegacije kosovskih Albanaca, dodajući da ako bi rješavanje krize na Kosovu definisalo promjenu statusa Kosova, onda bi se u tom slučaju CG mogla uključiti u pregovore. Đukanović je naveo da nema razloga “racionalnom strahu” da bi CG, zbog toga što ne učestvuje na toj Mirovnoj konferenciji mogla doživjeti sudbinu analognu onoj iz 1919, kada nije učestvovala na Versajskoj mirovnoj konferenciji, a na kojoj je prećutno izgubila državnu nezavisnost. Đukanović je bio izričit: “Ne može nam se ponoviti Versajska konferencija” i dodao da bi “intervencija NATO snaga koristila isključivo Slobodanu Miloševiću”. Uoči početka mirovnih pregovora, Đukanović je 2. februara 1999. precizirao da ako bi interesi CG u Rambujeu “bili marginalizovani ili ugroženi onda je na građanima Crne Gore da odluče o drugačijem putu. Svaki eventualnu pokušaj špekulacije ili zloupotrebe zbog neke prazne stolice za CG u Rambujeu, koja bi se mogla iskoristiti za ustavno prekrajanje Jugoslavije, za Crnu Goru je neprihvatljiv. Crna Gora bi u tom slučaju vrlo brzo popunila stolicu u Njujorku” (Citirano prema: I. Čiković, “Crna Gora imaće mjesto u Njujorku?- Milo Đukanović potvrdio da nije pozvan na pregovore u Rambujeu”, “Glas javnosti”, Beograd, br. 237, od 3. februara 1999).
Za Đukanovića kao da nije bilo dileme: ako bi se postigao dogovor u Rambujeu na štetu ustavne norme o ravnopravnosti Crne Gore u SRJ, u tom slučaju bi se građani CG na referendumu izjasnili o obnovi državne samostalnosti CG i Crna Gora bi krenula putem sticanja međunarodnog priznanja i punopravnog članstva kao samostalna država u UN. Tom prilikom Đukanović je govorio o mogućoj NATO intervenciji na SRJ, poručivši da bi to bilo “posljednje i najgore rješenje”. On je naveo da predstavnike međunarodne zajednice pokušava uvjeriti u “pogubnost vojne intervencije”, tvrdeći da bi to “na duži period zaustavilo ekonomski i demokratski razvoj zemlje, a S. Miloševiću bi pomoglo da se održi na vlasti”. On je, pred početak Mirovne konferencije eleborirao zašto CG nije učesnik tih pregovora: “Međunarodna zajednica je upoznata da je za Crnu Goru prihvatljivo svako rješenje do koga dođu sukobljene strane, pod uslovom da to rješenje ne tangira poziciju CG u jugoslovenskoj državi” i dodao: “Ukoliko bi neko pokušao da eliminiše crnogorski interes iz budućeg konstituisanja jugoslovenske federacije, sasvim je realno pretpostaviti da bi CG veoma brzo popunila svoju stolicu u Njujorku, u sjedištu UN”. Visoki funkcioner i poslanik DPS-a Miodrag Vuković je saopštio da konačna odluka u Rambujeu “ne može i ne smije tangirati ustavnu poziciju Crne Gore”, navodeći da bi drugačije rješenje od toga označavalo “kraj sadašnje Jugoslavije”. Druga članica vladajuće koalicije u CG, Narodna stranka CG zalagala se da u mirovnim pregovorima u Rambujeu učestvuju i predstavnici oficijelne vlasti u CG i u tom smislu je potpredsjednik Skupštine CG i NS Predrag Popović, saopštio: “S obzirom da je Kosovo sastavni dio SRJ, u kojoj se nalazi i CG, neophodno je da u Parizu budu i naši predstavnici”. Zabrinutost zbog mogućih nepovoljnih implikacija po Crnu Goru pregovora u Rambujeu, izrazio je i potpredsjednik SDP CG i poslanik u Skupštini CG Ranko Krivokapić, te je, u tom smislu, poručio: “Treba biti spreman da se u datom trenutku organizuje i neposredno izjašnjavanje građana Crne Gore, ako to specifična težina mirovnog ugovora bude nalagala”. (Vidi o tome:, „Monitor“, Podgorica, br. 433, od 5. II 1999, str.10-11).
Tokom pregovora u Rambujeu oko rješavanja sukoba na Kosovu, iz kojih je od starta bila isključena Crna Gora kao sastavni dio SRJ, a od čijeg epiloga je zavisilo da li će CG postati žrtvom srpsko-albanskog sukoba i Miloševićeve konfrontacije sa NATO-om i postati poprište bombardovanja od strane avijacije zapadne alijanse, državni sekretar Medlin Olbrajt, glavni međunarodni pregovarač na mirovnoj konferenciji u Rambujeu, je, u telefonskom razgovoru sa Đukanovićem, poručila da će interesi CG u Rambujeu biti zaštićeni od strane međunarodnog faktora. Ona je bila izričita: “Ključni faktori međunarodne zajednice vodiće računa o interesima CG. U toku cijelog trajanja pregovora u Rambujeu međunarodni posrednici kontinuirano će obavještavati rukovodstvo Crne Gore o njihovom toku i rezultatima” (Citirano prema: “Monitor”, Podgorica, br. 434, od 12. II 1999, str. 10).
Na pregovorima o Rambujeu nije bilo na dnevnom redu pitanje državno-pravnog statusa Crne Gore, niti je ona bila uopšte tema razgovora, već se raspravljalo o postizanju sporazuma kojim bi se riješila kosovska kriza i okončali sukobi na Kosovu. No, iako CG nije bila predmetom razgovora i pregovora u Rambujeu, u uslovima sve izvjesnije vojne intervencije NATO-a protiv SRJ, bilo je evidentno da od uspjeha ili neuspjeha pregovora umnogome zavisio položaj i sudbina CG u narednom periodu.
Tokom pregovora u Rambujeu, vlast u CG brinula je o tome da njen status nominalno ravnopravne federalne jedinice u SRJ ne bude poremećen ako bi, kako se pretpostavljavo i javno spekulisalo, eventualno bio postignut dogovor da Kosovo postane treća federalna jedinica SRJ. Dok su trajali navedeni pregovori, predsjendik CG Đukanović primio ambasadore SAD, Francuske i Velike Britanije i nakon tog sastaka saopštio: “Ambasadori su istakli da dosadašnji pregovori pokazuju da nije, niti će biti ponuđeno nijedno rješenje za kosovski problem, koje bi moglo ugroziti ravnopravnost CG i njene interese u jugoslovenskoj federaciji”. Tada je Đukanović poručio i: “Još nijesu potrošeni svi kapaciteti jugoslovenstva u CG i upravo zbog interesa Crne Gore mi želimo da unaprijedimo tu zajednicu”. (Citirano prema: Esad Kočan, “Žubor uspavanke”, “Monitor”, Podgorica, br. 435, od 19. februara 1999, str. 11). Komentarišući to, Esad Kočan je u istom tekstu napisao: “Crnogorska prazna stolica u Rambujeu najprirodniji je red stvari. Ona je ovjera laži koja traje traje čitavu deceniju, a koja u moru spletnih iluzija ima predistoriju dugu gotovo čitav jedan vijek”. (Ibidem)
Pregovori u Rambujeu su prekinuti 23. februara, bez postignutog sporazuma srpske i albanske strane, a njihov nastavak zakazan je za 15. mart 1999. u Parizu. Privremeni mirovni plan međunarodne Kontakt grupe za Kosovo iz Rambujea i Pariza predviđao je uspostavu visokog stepena autonomije Kosova u okviru SRJ i odredbu o mogućnosti da se na referendumu nakon isteka tri godine kosovski Albanaci i stanovnici Kosova izjasne o državno-pravnom statusu pokrajine. Ponuđeni sporazum iz Rambujea predviđao je prekid oružanih sukoba, razoružanje OVK i povlačenje velikog dijela VJ i srpske policije sa Kosova, te dolazak trupa NATO-a na Kosovo (28.000 vojnika) radi kontrole i implementacije, odnosno, garanta izvršenja mirovnog plana. Međutim, trodnevni pregovori u Parizu (15-18. mart) su doživjeli krah i uslijedilo je bombardovanje SRJ 24. marta 1999. NATO napada nije bila pošteđena Crna Gora. Navedeni mirovni plan Miloševićeva delegacija na pregovorima u Rambujeu i Parizu je odbila da prihvati, dok je albanska delegacija na kraju potpisala sporazum iz Rambujea. Stav zvanične CG je bio da delegacija SRJ i Srbije treba da prihvati ponuđeni mirovni plan i time spriječi bombardovanje SRJ, ali su vlasti u Beogradu potpuno ignorisale takvo zalaganje i opredjeljenje crnogorskih vlasti. Dok su u Rambujeu vođeni pregovori, Vlada CG na čelu sa Filipom Vujanovićem je 20. februara 1999. donijela odluku o preduzimanju svih zakonskih mjera “kako bi spriječila upotrebu teritorije CG u eventualnom sukobu SRJ sa snagama međunarodne zajednice”. Vlada CG odlučila se na taj korak, pozivajući se na “ustavna ovlašćenja za vođenje unutrašnje i spoljne politike, čuvanje mira i bezbjednosti svojih građana”, kao i na rezoluciju Skupštine CG od 17. juna 1998. koja se bavila pitanjima zaštite crnogorskih građana koji se nalaze na služenju vojnog roka na Kosovu. Taj stav podržala je 22. februara i vladajuća DPS, a takav stav podržavale su i druge dvije članice vladajuće koalicije “Da živimo bolje” - NSCG i SDPCG. Crna Gora je bila radikalno politički podijeljena oko pregovora u Rambujeu i Parizu. SNP je potpuno podržavao stav srpske delegacije i vrha SRJ i osuđivao je odluku Vlade CG da se teritorija Crne Gore izuzme iz eventualnog budućeg vojnog sukoba SRJ sa NATO-om. Taj SNP je smatrao “sramnom odlukom Vlade. To je akt o samostalnosti i neutralnosti”, govorio je tada potpredsjednik SNP-a Predrag Bulatović, pritom tvrdeći da Vlada CG daje “logističku podršku snagama NATO-a”. (Predrag Blatović, “Poraz gospođe Olbrajt”, izjava, “Monitor”, br. 436, od 26. februara 1999, str. 13). U odluci da se odbije mirovni plan iz Rambujea i Pariza, Crna Gora i njena vlast uopšte nije konsultovana, niti je u tome učestvovala. Odluku da se odbije predloženi mirovni plan u Rambujeu i Parizu donio je S. Milošević, predsjednik SRJ i politički vrh Republike Srbije. Uprkos toj činjenici, posljedice te Miloševićeve konačne odluke snosila je i Crna Gora. Propast pregovora u Rambujeu i Parizu označio je kraj nastojanja da se sukob na Kosovu riješi mirnim putem i najavio je bombardovanje SRJ od strane NATO snaga, koje će, nakon posljednjeg neuspješnog pokušala američkog pregovarača Ričarda Holbruka 22. marta u Beogradu da ubijedi Miloševića da prihvati mirovni sporazum iz Rambujea i Pariza, početi 24. marta i trajati 78 dana, do 11. juna 1999. godine.
Bonus video:
