Od kraja 1989. do druge polovine oktobra 1990. godine u Crnoj Gori je formirano i zakonski registrovano 28 političkih stranaka i udruženja. Liberalni savez Crne Gore osnovan je 26. januara 1990. na Cetinju (predsjednik Skupštine stranke bio je Velimir Vujović, a predsjednik Izvršnog odbora Slavko Perović). LSCG bio je “prva politička stranka koja je u svoj program ugradila evropska načela liberalizma i naglašeniji zahtjev za njegovanje kulturno-istorijske tradicije crnogorskog naroda, koji će uskoro biti pretvoren u zalaganje za državnu nezavisnost Crne Gore, kao reakcija na raspad jugoslovenske zajednice”. (Prof. dr Šerbo Rastoder, “Državna uprava u Crnoj Gori”, “Matica”, časopis Matice crnogorske, Cetinje-Podgorica, proljeće, 2011, str. 254).
LSCG je sebe definisao kao partiju diskontinuiteta sa ranijim stranačkim, odnosno ideološko- političkim nasljeđem CG iz prethodnih decenija XX vijeka. Njeni čelnici tvrdili su da nijesu nastavljači politike nekadašnjih pravaša, ni klubaša, ni bjelaša ni zelenaša, ni komunista, titovaca, ni ibeovaca, već da su autentični moderni politički subjekt i zagovornik liberalne demokratije. U prvobitnom stranačkom programu, osnivačkom aktu LSCG, kaže se, pored ostalog, da se ta partija zalaže protiv monopola jednostranačke vlasti, te za tržištnu privredu, vladavinu prava, građansku državu i multikulturno i viševjersko društvo, privatnu svojinu, odnosno, mješoviti tip vlasništva, slobodnog pojedinca, demokratski politički sistem liberalnog tipa, jednakost građana pred zakonom, društvene reforme itd. Pored toga, LSCG precizira: “Federativno uređenje Jugoslavije, odnosno, politiku ravnopravnosti jugoslovenskih naroda i narodnosti, smatramo neprikosnovenim. Konsenzus je neophodan oblik političkog odlučivanja o pitanjima od vitalnog značaja po ravnopravnost federalnih jedinica” (Programske osnove LSCG od 26. januara 1990. Citirano prema: Dragan Đurić, Veseljko Koprivica i Božidar I. Miličić, “Stranke u Crnoj Gori 1990”, Titograd, 1990, str. 66). Ta partija, pored ostalog, saopštava da će se “zalagati za njegovanje kulturno-istorijskih tradicija crnogorskog naroda, i djelova drugih naroda i narodnosti koji žive u CG” (Ibidem). LSCG je početkom i tokom prve polovine 1990. isticao da je, kako je tada S. Perović pisao, za “mediteransku Crnu Goru u evropskoj Jugoslaviji”. LSCG je pozdravio formiranje Saveza reformskih snaga Jugoslavije za Crnu Goru (SRSJ za CG) na čelu sa saveznim premijerom Antom Markovićem i potom pristupio pomenutom savezu i kao njegov član nastupio na prvim višestranačkim parlamentarnim izborima u CG decembra 1990. i stekao parlamentarni status. Uoči pristupanja SRSJ za Crnu Goru, LSCG je saopštio da “podržava koncept reforme koju je pokrenuo SIV na čelu sa Antom Markovićem”, te da stoji iza reformske politike saveznog premijera, koju vidi kao “realnu mogućnost reintegracije Jugoslavije na zdravim demokratskim i modernim osnovama koje jesu garancija za nje ulazak u Evropsku ekonomsku zajednicu”. (Saopštenje Izvršnog odbora LSCG: “Liberal”, Cetinje, god. I, br. 5, avgust 1990. str. 1).
Liberalni savez je osuđivao kampanju koja je protiv te partije vođena od njenog osnivanja od strane jedinog dnevnog lista “Pobjede” te je tada objašnjavao da satanizaciju i medijsku izolaciju LSCG sprovode oni “krugovi koji CG doživljavaju kao velikosrpsku Spartu, pripremajući teren za njenju prodaju po uzoru na 1918”. (Saopštenje IO LSCG, “Liberal”, Cetinje, god. I, br. 5, avgusta 1990. str. 4)
“Pobjeda” je tokom čitave 1991. vodila izuzetno negativnu, opskurnu kampanju i hajku na LSCG i njegovog lidera S. Perovića. LSCG se, u prvom programskom dokumentu 1990. zalagao najprije za reformisanju jugoslovensku federaciju, saglasno modelu političkih i ekonomskih reformi Anta Markovića, sa zahtjevom za jačanjem crnogorske državnosti i afirmacijom autohtonog, samoniklog, nacionalnog identiteta Crnogoraca unutar nje; bio je za dogovor republičkih političkih elita oko preuređenja Jugoslavije inklinirajući konfederalnom modelu, a kad je taj projekat odbačen u procesu disolucije SFRJ početkom 1991, revidirao je svoj program i opredijelio se za suverenu, nezavisnu i međunarodno priznatu CG. Na stranačkoj skupštini, održanoj marta 1991. na Cetinju LSCG je usvojio Deklaraciju o suverenoj Crnoj Gori. (Vidi: “Deklaracija o suverenosti Crne Gore”. „Liberal“, Cetinje, br. 14, april 1991, str. 7).
Istu Deklaraciju je potom ponudio na usvajanje Skupštini Republike CG, ali su je većina poslanika iz redova SKCG/DPS-a i Narodne stranke kategorički odbili. Na partiskoj skupštini marta 1991. LSCG je utvrdio inovirane polazne programske osnove, u kojima se pored zalaganja za suverenu, demokratsku i evropsku CG, opredijelio, decidirano, i za: civilno društvo i pravnu državu, za poštovanje građanskih i političkih, ekonomskih, socijalnih i kulturnih prava i sloboda, za obnovu autokefalne Crnogorske pravoslavne crkve, za poštovanje i afirmaciju crnogorske kulture i upostavu ekoloških standarda u društvu, za slobodu preduzetništva itd. (Vidi detaljno o tome: „Polazne osnove LSCG“: „Liberal“, Cetinje, br. 14, april 1991, str. 10-12).
Od 1990. do 1997. LSCG se, pored zahtjeva za suverenom CG (od 1991. eksplicitno formulisanog), zalagao za obnovu autokefalne Crnogorske crkve (u akcijama i u procesu njenog obnavljanja 1990-1993. aktivno je učestvovao); bio je, od 1990-1991. pa nadalje, protivnik politike srpskog integralizma i velikosrpske ideologije i velikohrvatske politike prekrajanja granica pojedinih bivših jugoslovenskih republika. LSCG je smatrao da su postojeće granice između republika neprikosnovene, te da Crna Gora treba biti nezavisna u avnojevskim granicama, kao i ostale jugoslovenske republike, odnosno, da republičke granice nijesu administrativne već državne granice i da pravo naroda na samopredjeljenje pripada republikama i njhovim građanima, a ne narodima u etničkom smislu. Takav stav bio je koherentan i kasnijim nalazima Badinterove Međunarodne arbitražne komisije. LSCG je energično i konzistentno protiv ratova u Sloveniji, Hrvatskoj i Bosni, te je kategorički bio je protiv podjele Bosne i Hercegovine, na osnovu tajnog sporazuma Milošević-Tuđman iz Karađorđeva (26. marta 1991) i Tikveša (15. aprila 1991). Konstantno se izjašnjavao protiv Miloševićeve politike diskriminacije i terora nad kosovskim Albancima, pledirao je na rješavanje kosovske krize isključivo mirnim putem, sporazumom i kompromisom strana u sporu. Aktivno je podržao uspostavljenje nezavisnih kulturnih i drugih ustanova u CG (PEN kluba, Matice crnogorske itd), osuđivao je politiku negacije crnogorske nacije i kulture, bio je od samog starta protiv politike Narodne stranke i Mitropolije crnogorsko-primorske SPC u CG, koja je zahtijevala rušenje Njegoševog mauzoleja na Lovćenu i vraćanje kapele Aleksandra Karađorđevića iz 1925. (Vidi više: „Od ‘sumraka Lovćena’ do sumraka razuma“, Saopštenje IO LSCG od 12. marta 1990: „Liberal“, Cetinje, br. 2, mart 1990, str. 15-16).
LSCG bio je prvi i jedini relevantni politički, parlamentarni partijski subjekt koji se zalagao za poništavanje odluka Podgoričke skupštine iz 1918. (o tome je na stranačkom kongresu 1995. usvojio poseban programski dokument-rezoluciju o poništenju odluka Podgoričke skupštine iz 1918). LSCG je bio opoziciona partija proganjana od strane režima zbog svoje antiratne djelatnosti i osude agresije na Hrvatsku i Bosnu (1991-1995); konstantno se protivila šikani, progonima i teroru sprovođenim nad manjinama u Crnoj Gori - Muslimanima/Bošnjacima, Albanima i Hrvatima, tokom ratova u okruženju (1991-1995); pokretao je stalno pitanja o nužnosti što efikasnijeg postupka sprovođenja istrage, suđenja i utvrđivanja krivaca za ratni zločin otmice putnika na pruzi Beograd-Bar, u Štrpcima; za utvrđivanje odgovornosti zbog masovnih progona Muslimana/Bošnjaka iz Bukovice; za pokretanje i vođenje krivičnog postupka protiv odgovornih za terorizam u Pljevljima (1992); za deportaciju Muslimana-Bošnjaka (1992) iz Crne Gore i njihovo isporučenje oružanim formacijama vlasti tzv. Republike Srpske, itd.
Liberalni savez CG bio je od samog početka žestoki oponent politici Slobodana Miloševića i vladajuće elite u Crnoj Gori, predvođene čelnicima SKCG-DPS-a. Pored toga, osuđivao je politiku brojnih akademika SANU i drugih naučnih, književnih i kulturnih krugova iz Beograda, pogotovo “terazijskih Crnogoraca”, koji su osporavali crnogorski državni i kulturni individualitet i samosvojnost; bio je protiv promjene republičkih granica, smatrajući od početka da diranje u njih predstavlja direktan razlog i povod za građanski rat u SFRJ. Zalagao se za prihvatanje svih mirovnih planova međunarodne zajednice za rješenje jugoslovenske krize i za okončanje ratova u njoj (1991-1999). LSCG je stalno osuđivao tvorce Memoranduma SANU i politiku vođenu na osnovu istog, tvrdeći da je on bio In memoriam Jugoslaviji i da je ta politika dovela, kako do razaranja Jugoslavije, tako i do rata, masovnih ubistava, stradanja, progona stanovništva, ratnih zločina i katasfrofe za južnoslovenske narode (Vidi više o tome: Izjava S. Perovića, „Liberal“, br. 29, 20. februar 1993, str.16-17.).
Liberalni savez CG nikad nije priznao legalitet i legitimitet SRJ (stvorene aprila 1992). Smatrao je i uporno, godinama, ponavljao da je ona prevara i obezdržavljenje Crne Gore zarad realizacije velikosrpskog projekta i odbio je da učestvuje na svim saveznim izborima organizovanim od njenog početka do kraja (1992, 1996, 2000).
Tokom 1990. LSCG bio je protiv dodjele Njegoševe nagrade Dobrici Ćosiću i uglavnom njegovi sljedbenici organizovali su na Cetinju i Njegušima tada proteste protiv ideološko-političke zloupotrebe Njegoša i Ćosićeve velikosrpske nacionalističke ideologije i politike. Protiv nacionalne ideologije D. Ćosića, njegovog negatorskog stava prema crnogorskoj naciji i posrbljavanja kulturno-istorijske prošlosti Crne Gore, pogotovo Petra II Petrovića Njegoša i njegovog književnog opusa, odlučno je reagovao lider liberala S. Perović, tvrdeći da je pogrešno što je Njegoševa nagrada dodijeljena Ćosiću (Vidi više o tome: S. Perović, „Mi to nećemo“, „Liberal“, Cetinje, br. 9, novembar 1990, str. 6).
LSCG je dugi niz godina izdavao stranački list “Liberal”, preko kojega je saopštavao vlastite političke i ideološke stavove i obavještavao javnost o političkim aktivnostima stranke, kao i o drugim društevnim temama i problemima. List “Liberal” (1990-1997) uređivali su: Zoran Stanojević, Nebojša Redžić, Balša Brković i Veseljko Koprivica.
Bonus video:
