Apsolutnu vlast u Crnoj Gori vršila je DPS, u periodu (1992-1996), s izuzetkom kratkotrajne koalicione vlade (1993-1994), u kojoj je sudjelovao, ali u manjem značaju, većinski dio parlamentarne opozicije (bez SRS dr Vojislav Šešelj), a u toj Vladi CG bili su predstavnici NS CG, LSCG, SDP CG i pojedini nestranački i nezavisni članovi Vlade - poput ministra inostranih poslova CG, od ranije ostvarenog diplomate, ambasadora i bivšeg sekretara, odnosno, ministra za kulturu, obrazovanje i fizičku kulturu u Izvršnom vijeću CG (1986-1990) Miodraga Lekića.
Karakteristično je, i po mnogo čemu istoriografski važno i zapaženo, tadašnje, preduzeto iz samog sistema vlasti, ali raritetno, državotvorno i, parcijalno, nacionalno-emancipatorsko, te, nadasve, građanski profilisano, djelovanje, koje je bilo u korist vitalnih interesa Crne Gore ministra Lekića, i to u doba, kad je CG, kao sastavni i suštinski potčinjeni Srbiji, dio tzv. SRJ, bila izložena, kao i Srbija, rigoroznim sankcijama UN-a, zbog evidentnog njihovog učešća u ratu u BiH. U vrijeme Lekićevog ministarskog mandata u Vladi CG, dominantno, na spoljno-političkom, a značajnim dijelom i na unutrašnjem planu, ono se suštinski razlikovao od ostalih tadašnjih uticajnih članova tadašnje Vlade RCG na čelu sa Milom Đukanovićem, koji je, pragmatično tolerisao tada Lekićevo djelovanje, što može, ali ne mora da znači, da mu je, tada, odgovarala ta diplomatska misija Lekića u pogledu distanciranja od beogradskog cenra moći i vlasti Slobodana Miloševića. Tadašnja Lekićeva djelatnost bila je fokusirana da se nastoji i pokuša izgraditi, odnosno, profilisati druga i drugačija slika CG u međunarodnim odnosima, i da se prikaže bitno drugačijom u odnosu na ono kako su je dominantni politički nosioci vlasti u CG i Srbiji prezentirali, pod žezlom S. Miloševića i njegovog poklisara ministra SP SRJ Vladislava Jovanovića i potom Živadina Jovanovića. No, to nastojanje, nije, nažalost, donijelo za CG plodonosne rezultate, upkos svim dobronamjernim i pozitivnim aktivnostima tadašnje republičke diplomatije CG.
Ministar Lekić je, vršeći svoju funkciju, djelovao prilično, i u javnosti perceptivno, autonomno i inokosno, ali ne odstupajući od magistralnih tokova politike Vlade CG, jer za to nije imao mandat, niti je objektivno bio u mogućnosti da službeno drugačije djeluje nego što je djelovao i mogao djelovati. Lekić se u svojim diplomatskim, međunarodnim misijama, demonstrirao kao odvažni reprezent primarno drugačijeg diskursa i nastupa, od, tada dominantnog i aktuelnog, važećeg, pogleda na prošlost, sadašnjost i budućnost Crne Gore, saoštenog od establišmenta DPS-a i Miloševićevog režima u Beogradu. Lekićevi javni nastupi i diplomatske misije bili su u divergenciji u odnosu na tada opštu društevno-politiku klimu i strukurno izolacionističko ponašanje režima u Podgorici i Beogradu. Lekić je djelovao, naravno, tada u granicama realno mogućeg, i to Lekićevo djelovanje bilo je vjesnik da postoji druga i drugačija CG, a ne samo ona iz kontamiranog obzora režima pod kišobranom Beograda.
Lekić je, otvoreno, tada, istupao protiv velikosrpskih etno-nacionalističkih, eskpanzionističkih i asimilatorskih pretenzija u odnosu na CG i crnogorski narod i naciju, što nije bila uobičajena praksa u politici vladajućeg ondašnjeg režima u CG, koji je bio podređen S. Miloševiću i generalnoj velikosrpskoj doktrini. Naprotiv, ponašanje i djelovanje Miodraga Lekića bilo je raritet u to vrijeme i specifičnost u odnosu na ukupni milje i angažman crnogorske vlasti, pogotovo je bilo neprijemčivo režimu u Srbiji S. Miloševića, kao i na nivou SRJ, a posebno je isto manifestovano tokom rata u Bosni i Hrvatskoj. Lekićevi javni nastupi i izjave tada su uzburkale i uznemiravale brojne političke krugove i duhove u Crnoj Gori i SRJ, ali su, prevashodno, naišle na enegričnu harangu od strane velikosrpskih centara moći i njegovih raznoraznih ekspozitura. Primjerice, kad je bila svakodnevica kulmen velikosrpskog nacionalizma i šovinizma, medijska i politička, te kad se isticalo da je Crna Gora, i to se agresivno potenciralo, „obala spskog mora“, ministar Lekić je javno, na beogradskoj TV Politika, poručio da to nije tako, već da je „more crnogorsko“, a ne „srpsko“ i isto tako i njegova obala. Ministar Lekić je, odlučno 1993, takođe, stavio javno do znanja nacionalističkim megalomanskim atakantima na CG, da je ona građanska država, odnosno, da „nije srpska država“, te se kategorički usprotivio ratnom velikosrpskom projektu, u pokušaju tzv. „svesrpskog ujedinjenja“, odnosno, „stvaranja zajednice srpskih zemalja“. Naravno, djelovanje nestranačkog ministra Lekića, koliko god bilo preduzimljivo i autonomno, nije moglo, posebno, službeno iskoračiti izvan generalnog, ondašnjeg, tj. ukupnog stava i kursa Vlade CG i predsjednika Republike, uprkos tome što je u odnosu na djelovanje ondašnje vlasti u mnogo čemu bilo specifično i neuobičajeno za oficijelnu Crnu Goru. Pored navedenog, od posebne je važnosti naglasiti da se ministar Lekić, u granicama svog resora i kompetencija, i objektivnih mogućnosti, protivio činu deportacije Muslimama/Bošnjaka, koji su pobjegli u Crnu Goru od represije režima vlasti Radovana Karadžića i Ratka Mladića u dijelu BiH koju su isti kontrolisali, te njihovog vraćanja u smrt, u ruke dželata. Ministar Lekić je, naime, 11. aprila 1994, u svojstvu ministra inostranih poslova RCG, uputio i potpisao, navedenog dana, (br. 01/01-466) dopis tadašnjem predsjedniku Vlade CG Milu Đukanoviću, i u tom aktu Lekić, protiveći se činu pomenute zločinačke deportacije, pored ostalog, saopštava stvoj stav o tome i postavlja upit, te, u skladu s tim, konstatuje: „Kao što sam istakao na prošloj sjednici Vlade, hapšenje bosanskih Muslimana na prostoru Crne Gore i njihovo izručivanje organima Republike Srpske, je, u najmanju ruku, moralno, politički i pravno problematično. U svakom slučaju, ovakve pojave otežavaju naše diplomatske aktivnosti i umanjuju izglede da se naši zahtjevi pozitivno riješe. Takođe, navedeni događaji će nesumljivo, imati negativne efekte na izvjesne pozitivne pomake u pristupu i načinu tretiranja situacije u Crnoj Gori sa aspekta zaštite ljudskih prava, od strane relevantnih međunarodnih faktora“. (Ibidem).
Kad je predsjednik SRJ Dobrica Ćosić, akademik SANU i jedan od ključnih ideologa nacionalističkog projekta Velike Srbije, pansrpski unitarista, protivnik crnogorske državnosti i negator nacionalog identiteta Crnogoraca, 1. juna 1993. smijenjen sa te dužnosti, Miodrag Lekić, ministar inostranih poslova CG je, nakon susreta u Briselu sa predstavnicima EZ, Evropskog parlamenta i bilateralno sa MIP-om Belgije, u izjavi za medije, pored ostalog, 3. juna 1993. izjavio da „Crnogorci nemaju razloga da žale za Ćosićem“. O Ćosićevoj smjeni sa položaja predsjednika SRJ, ministar Lekić je tada protestovao zbog ekspanzije srpskog ultranacionalizma, te je, između ostalog, o tome decidirano prezentirao: „Crna Gora, odnosno, onaj dio njenog stanovništva koji se osjeća Crnogorcima - a to je većina - nema posebnih razloga da žali za predsjednikom koji je negirao Crnogorce i njihovu individualnost, ne uvažavajući njihova nacionalna osjećanja. I koji je, čak (locira na Ćosića - op. N.A.), u izjavi rimskom ‘Manifestu’ prizivao građanski rat, prijetnjom da se Crna Gora ne može odvojiti bez mnogo krvi! Ja sam to doživio kao neozbiljne izjave, iako su dolazile sa vrlo ozbiljnog mjesta“. (Miodrag Lekić, „Saradnja sa svijetom nije izdaja nacionalnih interesa“, antrfile pod naslovom „Crnogorci nemaju razloga da žale za Ćosićem“, „Borba“, Beograd, četvrtak, 3. juna 1993, str. 9).
Tokom 1993, u euforiji velikodržavnog i etnocentrističnog velikospskog nacionalizma, koji je, u svom projektu, nastojao potpuno nihilirati i apsorbovati Crnu Goru, minista Lekić javno se suprotstavio tim namjerama i konceptima. On je, tokom 1993, u intervjuu prištinskom listu „Zeri“, koji je slijedio politiku dr Ibrahima Rugove, zalažući se za pogažena crnogorska prava, pored ostalog, saopštio da „Crna Gora nije srpska država“ i to je potom obrazložio suprotstavljajući se energično tendencijama da se CG pretvori u srpski region. Ministar Lekić je, to, tada, obrazlagao riječima, demonstrirajući otpor prema namjerama i skupovima u toj funkciji da se CG pretvori u srpski region, i te nakane komentariše: „Ovo znači da je ideja po kojoj bi Crna Gora izgubila državnost, a koja dolazi iz Beograda, neprihvatljiva za nas. Nosioci ovakvih ideja i projekata su u zabludi, jer državnost CG je stvorena kroz mukotrpnu tradiciju i zato sadašnja crnogorska generacija ima moralnu odgovornost da zauzme dostojan patriotski stav prema ovakvim tendencijama koje ciljaju stagnaciju u reprodukovanju državnosti Crne Gore“. Pored ostalog, tada je Lekić saopštio: „Što se tiče, asocijacije, odnosno veze država (to nijesu bile države - op. N.A) ’Srpska Krajina’ i ‘Republika Srpska’ ja u tome vidim nekoliko poteškoća da i Crna Gora učestvuje u takvoj tvorevini. Prvo, Crna Gora nije srpska država, već je država građana koji u njoj žive, tj. građanska država. To znači da za ma kakvu novu vezu treba imati u vidu volju građana crnogorske države. U stvari, ja sam rezervisan prema ovakvom projektu oko asocijacije srpskih država“ (M. Lekić, intervju prištinskom „Zeriju“, „Crna Gora nije srpska država“, 1993). Prema politici i ideologiji velikosrpskih nacionalista iz Crne Gore, Lekić je pokazivao puni otpor, pogotovo kad se to odnosilo na njihovo atakovanje na crnogorsku državnost i autohtonu crnogorsku naciju. U tom smislu, dok je bio ministar inostranih poslova RCG, Lekić je to javno tada dosljedno eksponirao. Učinio je to u i intervjuu za ugledni i uticajni list „Independent“ iz Londona 26. oktobra 1993, nakon razgovora sa britanskim ministrom spoljnih poslova Daglasom Herdom i drugim britanskim zvaničnicima. U svojstvu šefa crnogorske diplomatije, Lekić je, u tom intervjuu, izričito odbacio namjere i tendencije da se CG treba priključiti „proširenoj Srbiji“. On je u intervjuu „Independentu“ precizirao, pored ostalog, i ovo: „Crna Gora ima sopstvenu tradiciju državnosti. Mi ne želimo da krenemo u avanture kojima bismo rizikovali gubljenje sopstvenog identiteta“. Potom je dodao: „Nova Jugoslavija je za nas interesantna samo ukoliko je istinski demokratska i istinski federalna“. (Citirano prema: „Pobjeda“, Podgorica, od 28. oktobra 1993, „Privrženost identitetu“, „Independent“, London, intervju ministra inostranih poslova Crne Gore Miodraga Lekića, objavljen u londonskom listu za vrijeme njegove zvanične posjete Velikoj Britaniji. Naslov originala iz „Independenta“: „Montenegro clings to its own identity“).
Bonus video:
