Ove godine, povodom 75. godišnjice okončanja neprijateljstava u Evropi, odajemo počast onima koji su se borili protiv nacional-socijalizma i na kraju ga pobijedili. Sjećamo se miliona nedužnih žrtava, koji su u ratu izgubili živote. Među njima i 6 miliona Židova, koju su ubijeni u Holokaustu, izvršenom od nacional-socijalista i njihovih saradnika.
Drugi svjetski rat je u vođen Evropi kao glavnom bojištu: u našem živom sjećanju najbrutalniji i najkrvaviji rat. “Nikad više” - to je najbitnija pouka koju smo iz toga izvukli. Ova poruka je unaprijedila ideje humanizma, stremljenja ka miru, saradnje i solidarnosti. Ideja, koje su prvo ostvarene na Zapadu, slobodnom od vladavine sovjeta. Na Zapadu su one pobijedile i dale pečat Evropskoj uniji, kakvu danas znamo.
Uprkos strahotama i grozotama Drugog svjetskog rata, naši su demokratski i humanitarni ideali prevladali nad totalitarizmom. Ali, nažalost, u godinama nakon krvoprolića, samo nacionalno-socijalistički režim i njegova ideologija izvedeni su pred sud. U Nirnbergu su osuđene za zločine odgovorne osobe. A Sovjetski Savez, pod vođstvom ne manje totalitarne Komunističke partije, je postao stalni član Savjeta bezbjednosti UN - kao pobjednik u ratu.
Brutalni sovjetski režim je pobjedu u ratu godinama koristio kao opravdanje za svoju politiku. Prisvojio je djela miliona savezničkih vojnika kao i vojnika Crvene armije, koja je i sama bila multinacionalna. Neprihvativa su i sovjetska i ruska nastojanja da smanje patnju i ulogu drugih naroda u okončanju rata.
Naše su zemlje doživjele užasnu devastaciju - i od Zapada i od Istoka. Nikad ne smijemo zaboraviti da je komunistički Sovjetski Savez 1939. ušao u Drugi svjetski rat kao saveznik nacionalno-socijalističke Njemačke. U tajnim protokolima Pakta Molotov-Ribentrop, Hitler i Staljin su Evropu podijelili među sobom. Taj plan i taj Pakt su trasirali put u rat. Najoštrije osuđujemo sve pokušaje opravdavanja tog Pakta objašnjenjima da je u to doba bio smatran neizbježnim i strateški korisnim.
Posle Drugog svjetskog rata sovjetski režim je iskoristio turbulencije i promjene status quo u Evropi da bi kontinent protiv volje njegovih naroda podijelio u dva bloka: demokratske nacije sa jedne strane a sa druge zatočene nacije, potlačene pod totalitarnim sovjetskim režimom. Iako je Drugi svjetski rat okončan 1945, nastavljeno je ugnjetavanje nacija u centralnoj i istočnoj Evropi.
Ponovno uljepšavanje Stalina i njegove vladavine
Sovjetski Savez je 1940. ilegalno okupirao i anektirao Letoniju, Litvaniji i Estoniju. Za ljude u baltičkim državama duge godine borbe nisu donijele ni slobodu ni blagostanje: donijele su političke represije i prisilne deportacije. Veliki dio Ukrajinaca je dijelio istu sudbinu. Sovjetski Savez je pokrete otpora brutalno gušio. Aktivnim i pasivnim otporom naši ljudi su pokazali da nisu mirovali sve dok nisu oslobodili svoje nacije, a međunarodno pravo bilo ponovo uspostavljeno.
Za nas, koji smo pretrpjeli tu sudbinu, sloboda i obnova državne nezavisnosti došle su tek prije 30 godina, kad je srušen Berlinski zid, a Sovjetski Savez se raspao.
Na žalost, samo koju deceniju posle raspada Sovjetskog Saveza, bili smo svjedoci novog pokušaja Rusije da uljepša Stalina i njegovu vladavinu, ignoriše gaženje ljudskih prava i izgradnju režima na čelu sa njim kao svemoćnom osobom. Sada posmatramo nove napore da se Evropa podijeli u interesne sfere i besramne upotrebe sile u pokušaju aneksija teritorija suverenih država.
Ratni kult kao instrument manipulacije
Namjernom i svjesnom agresijom na Gruziju 2008. i na Ukrajinu 2014, Rusija je prekršila više međunarodnih ugovora i teško naštetila evropskoj bezbjednosti u cjelini.
I umjesto da prizna da su pobjeda u Drugom svjetskom ratu i poraz nacionalnog socijalizma bili zasluga odlučnosti i požrtvovanja saveznika, Rusija je svoj kult Drugog svjetskog rata pretvorila u instrument manipulacije. Kremlj obilato generiše istorijske mitove, a istovremeno negira neugodne istorijske činjenice.
Ovaj neiskreni i nepošteni kult pobjede, koji zloupotrebljavaju ljudi koji sa samom pobjedom ništa zajedničkog nemaju, ponižava ljude koji su dali svoje živote. U našim zemljama se sa poštovanjem i u najdubljoj tuzi klanjamo sjenima naših voljenih, koji su stradali u Drugom svjetskom ratu, sjećamo se njihove patnje i poštujemo njihovu žrtvu za sve nas.
Masovne grobnice žrtava nas pozivaju da ponovimo: “Nikad više!”. Reakcija na grozote rata je bila Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima. Ponovo zadobijeno povjerenje u moć saradnje nam je poklonila Šumanova Deklaracija, koja je dovela do osnivanja EU. Danas, na ovaj svečani dan, nek nam sjećanje posluži kao opomena.
(Frankfurter Allgemeine Zeitung - FAZ)
Autori: Dmitro Kuleba je ministar spoljnih poslova Ukrajine, Linas Linkevičius ministar spoljnih poslova Litvanije, Edgars Rinkevičs ministar spoljnih poslova Letonije, a Urmas Reinsalu ministar spoljnih poslova Estonije Prevod: Mirko Vuletić
Bonus video:
