Crnogorska ekonomija višedecenijskom odisejom kroz neznanje o računovodstvu i reviziji završava u simbolu “nacije sa greškom”, ideje nekad-izuzetnog-istoričara-CG, pošto ne može dobaciti do njegove nedavne, neoriginalne konstantinovićevštine o “filozofiji nahije”. O čemu se radi? Članom 81 Zakona o državnoj upravi (Sl. list br. 38/2003, 22/2008 i 42/2011), u poglavlju X, definisane su norme za prenošenje i povjeravanje poslova državne uprave. Uredbama: br. 03-4066 (31. maja 2007), kao i br. 03-4229 (20. maja 2010), Vlada CG je esnafskom institutu (u daljem tesktu: ISRCG) prenijela javna ovlašćena vezana za unaprjeđenje strukovnosti za računovodstvo i reviziju u zemlji. Od tada se promijenio zakonski okvir za računovodstvo (Sl. list 052/16), kao i za reviziju (Sl. list 001/17).
Čemu muka da se sagleda zakonski okvir za dosadnjikave stvari, kao što su računovodstvo i revizija?
Trebalo bi da je izvjesno da uredbe zasnovane na starim zakonskim tekstovima, legitimno i legalno, nemaju jačinu oko eventualne inovirane sistemske organizacije u pružanju javnih ovlašćenja. Ipak, suštinskije je da iako ISRCG ima “licencu” države da bude produžena ruka ministarstva finansija, takvu javnu odgovornost nisu uzvratili jačanjem povjerenja u strukovnost računovođa, revizora, internih revizora, procjenjivača i sl. na crnogorskom tržištu.
Kako se ovo eventualno dokazuje? Krajem oktobra 2020. održana je 14. sjednica Skupštine ISRCG-a. Materijal za ovu sjednicu predstavlja neupitni tok dokumenata o ISRCG-ponašanju po modelu iz-šupljeg-u-prazno, a koji nije ništa drugo do strukovno i sistemsko brukanje organa ISRCG-a: profesionalno-neodrživih UO i Nadzornog odbora ISRCG-a, kao i donedavnog generalnog sekretara, ikone neprincipijelnog unutar u ISRCG-a; uz sadašnju sekretarku, saglasno napomenama iz revizije neznavenu o standardu, koji definiše na šta se odnose događaji nakon dana izvještajavanja (MRS 10).
Dokumenta svjedoče kao što slijedi…
Vrh institucionalno-ružnog materijala predstavljala je prezentacija nedavno-ispraćenog generalnog sekretara na mjesto menadžera za edukaciju, po navodnom dogovoru sa predsjednikom UO. Gensekova prezentacija sadrži tabele, koje su skockane da se zaprijeti UO ISRCG-a; brojke u prijetnjama upućuju na neesksplicitne odštetne zahtjeve do 993 hiljade eura. Izračun takvih karikaturalnih brojki slijedio je “doprinos u edukaciji, rezultatima i finansijskim efektima za ISRCG”, a u prosječnoj godini promet ISRCG je oko trista hiljada eura. Sve je ovo zabilježeno, dok se u konundrumu prikazane nušićevsko-komične institucije zakonski niko nije zapitao ko-to-prijeti-instituciji, kada se deceniju nisu ispunjavala dva uslova iz Statuta da se bude generalni sekretar i/ili glavni urednik izdavačke djelatnosti i konsaltinga :“znanje engleskog jezika (minimum V stepen); napredno informatičko znanje; (članovi: 28-29). A, licence-u-formi su se, uz znanje UO-a, samododjeljivale uskom krugu interesdžija, uz podrazumijevajući kišobran opravdanja iz Beograda. Da li je navodno izvjesna informacija sa tržišta da tekuće ovakvi profili “oplemenjavaju” računovodstveno-rastegljive “Plantaže”?
U nastavku svjedočanstva, u “Izvještaju o radu UO ISR CG-a u 2019. godini” jedan citat je dopunski indikator strukovne samoporaženosti esnafskog instituta, a glasi: “Posebno značajan napredak vezan za ulogu i dogovor sa Upravom policije - Sektora za sprečavanje pranja novca gdje je postignut dogovor da u Akcioni plan uđe u IV kvartalu 2021. da Sertifikati ISRCG budu dio Zakonskog rješenja. Smatramo da je ovo jedan od najvećih koraka u smislu unapređenja statusa računovođa jer bi legalizacijom i ulaskom u Zakon, ostvarili višegodišnje težnje”. (napomena aut.: tekst citiran na način kako je prezentovan)
Malešni-od-guvernerove-ukaljane-palube crnogorskog finansijskog sektora, i dalje vjeruje da je “moćnik”, pa atribut “uspjeha” pripusuje nečemu zbog čega bi trebao da se stidi. Zvanja računovođa su legalizovana zakonima, koji uređuju oblast računovodstva. A, ako predsjednik UO ISRCG-a treba drugi zakon i dodatnu instituciju države da mu uveća sujetnost u struci, koju ne poznaje (kao ni bankarstvo), onda je IFAC-ova (Međunarodna asocijacija računovođa i revizora) licenca za crnogorsko tržište velika sistemska greška. Svake godine se plati desetak hiljada eura da se čuva znak IFAC-a, dok se kvalitet rada esnafskog instituta srozava na nivo koji je čak neuporediv sa lošim standardima knjigovodstva iz prethodnog stoljeća.
I, na kraju svjedočenja, “Izvještaj o radu Nadzornog odbora za 2019. godinu” (u daljem tekstu: NO) sadrži segmente, koji su profesionalno neutemeljeni, što ih čini pokazateljima primjetno nejakog pristupa ozbiljnim poslovima nadziranja rada tijela koje bi trebalo da objedinjava računovodstvo i reviziju u zemlji. Prvo, NO se trudio da bude advokat za sekretara, kojem je skraćen mandat, a koji je prethodnih desetak godina, uz mnoge loše članove-nice UO, suvereno potapao strukovnost ISRCG-a. Drugo, NO se kroz jedan pasus (u osam strana izvještaja) bavio bespogovornim činjenicama da ISRCG, kao i povezano privredno društvo “Računovođa” DOO (formirano zbog objavljivanja strukovnog časopisa), imaju revizorsko mišljenje sa rezervom za finansijske izvještaje za 2019, zbog neodrživosti potraživanja (usputno, ovi izvještaji nisu predati PU CG; pogledati photo). I, na kraju, strukovno-skandalozni treći segment iz izvještaja se odnosi na “pričicu” kojom je NO tunjavo kreirao neodrživi trag da se pokrene staljinistička istraga (ISRCG istražna komisija pokrenula istragu, br. 20/216 od 27.10.2020. godine) o tome “ko je razgovarao sa novinarom…” (veza: https://borba.me/na-pomolu-afera-u-..., kao i https://www.vijesti.me/vijesti/ ekonomija/460621 -…)
Da je nadzorni odbor esnafskog tijela planirao da odradi koristan posao za instituciju, možda je neoborivim izvještajnim tragom bilo važnije pokriti niz osjetljivih činjenica. ISRCG je registrovan kao nevladina organizacija (Rješenje br. 3266/06; Registar NVO br. 3576 od 27.06.2006. godine; PIB: 02617927)). Finansijski je neodrživo, kao i zakonski neutemeljeno u obligacionim odnosima, i u Zakonu o NVO, da NVO može da daje pozajmice povezanom licu, “Računovođi” DOO. Ili, NO se trebao baviti činjenicom da ni Institut ni Računovođa u bilansu stanja nemaju osnivački kapital. Kad se iz godine u godinu pregleda ukupna dokumentacija (CRPS i MJU), taj potrebni jedan euro nije nikada iskazan u finansijskim izvještajima predmetnih pravnih subjekata. Ili, NO bi javno trebalo da objasni po kojoj odredbi Zakona o NVO, Institut može da formira privredno društvo komercijalnog karaktera? IFAC i Beograd ovdje ne mogu biti opravdanje, iako se raubuju na dnevnoj osnovi. Znači, možda bi NO morao da odgovori na pitanje da li ISRCG svojim ponašanjem dovodi u pitanje ovlašćenja, koja je Vlada CG prenijela na ISRCG malo-pa-zastarjelim uredbama, pa je javno pitanje da li su ova ovlašćenja još uvijek validna.
Koliko god predstavljeno bilo tehnički-šturo, neumitno se nameće sljedeće: čemu uopšte služi ISRCG?
U većini, privrednici u Crnoj Gori su odavno nezainteresovani za poslove računovodstva i revizije. Njihova “ljubav” prema gotovini je njihova ključna strateška slijepost, koja ih sprječava da uđu u svijet ozbiljnog privredništva, gdje je, saglasno ekonomskim resursima zemlje, konkurencija najvažniji princip privređivanja. To je primarni razlog što su profesije računovodstva i revizije u Crnoj Gori samoporaženo na niskom nivou kvaliteta usluge za finansijske izvještaje privrede, neprivrede, javnog sektora zemlje. Pride, crnogorska akademija za računovodstvo i reviziju je na nivou znavenosti nižem od prikazanog, bez obzira što interesno trče u svaki revizorski odbor državnih kompanija u zemlji. I, zaključno, drugi institut, IRRCG, nije mnogo bolji/ gori, ali reprezentativnost za ukupne profesije, imparcijalno, mora se pridružiti institutu, koji ima IFAC licencu.
U konačnici, nekako se treba vratiti na grešku u naciji bez filozofije nahije s početka: na nivou sistema, i laicima je očigledno da su se stekli objektivni uslovi da resorno ministarstvo, uz ministarstvo javne uprave simbolički motkom raščiste stanje za profesije računovođa i revizora. Bez toga, nema stvarnog ubilježenog napretka privrede, kao i unaprjeđenja rada računovodstvenih agencija. Konsekventno, nema dokazivosti za održivost javnih finansija. Ili, prijemčivije: vrijeme je da esnafski instituti budu dubinski sređeni: institucionalno, liderski, menadžerski, spoznajno, strukovno i profesionalno. Bez toga, za problematiku praćenja poslovanja privrede zemlje ostajemo u kvalitetu finansijskog rezultata kao da se slijedi tuški-put-kamionskog-pristupa računovodstvu i reviziji. A, to je neodrživo stanje za agendu pridruživanja ka EU zajednici ekonomija.
Bonus video:
