Kotorska skupština je skoro jednoglasno (glas uzdržanosti u ovoj situaciji i nije glas) prihvatila da se novi bazen nazove po imenu Zorana Gopčevića (elitni vaterpolista) umjesto ranijeg naziva Nikša Bućin (sportista antifašista). U gradu u kojemu je skoro do dna dovedena tradicija „Primorca“ (vaterpolo klub).
Protiv sam da se ličnim imenima (bez obzira na vrstu zasluge) obilježavaju ulice, kulturni, sportski i umjetnički objekti u patrijarhalnim, ratničkim i nerazvijenim društvima. Utemeljenje nalazim u psihologiji i istoriji. Razlog je indoktrinacija tj. zloupotreba od strane onih koji osvoje vlast a ne sprovode tranzicionu pravdu. Takva vlast odbija da prihvati zločine koji su činjeni u njihovo ime u vremenu ratova, sprovode selektivnu pravdu i nepravdu u periodima mira. Istina je da se u tim uslovima imena (osobe, porodice) instrumentalizuju za dnevno političke potrebe i mijenjanju se u skladu sa ideologijom radi širenja uticaja trenutne vlasti. Vlast lagodno uzdiže i istovremeno unižava mrtve bez političke i moralne odgovornosti. Očas posla, jednoglasno, jedno ime zamijene drugim do naredne prilike za reviziju istorije.
Što je navelo odbornike/ce Kotora da donesu ovakvu odluku? U ovom istorijskom momentu?
Dok su im usta puna antifašizma, antifašistu mijenjaju uspješnim sportistom. Istini za volju sa značajnom dozom licemjerja - naći će oni adekvatnije mjesto i pobrinuće se da se dostojno smjeste antifašisti, možda su bunkeri najdostojniji. U mrak budućnosti iz svijetle prošlosti, za koju smo, nažalost, u novom ratu saznali da i nije bila tako svijetla uprkos internacionalizmu, jednakosti i pravdi. Za ovaj istorijski momenat čini se i potpuno nebitan, jer antifašizam istinski ne baštini niti jedna vidljiva politička opcija u Crnoj Gori. Utemeljenje za sadašnje akcije traže u daljoj prošlosti, nacionalno obojenoj ili u lažnom mirotvorstvu, ugodnom EU.
Zašto Zoran Gopčević? O čovjeku znam sve najbolje, sa svih strana i u sportskom i u ljudskom smislu, ali znam i nepobitnu činjenicu da je bio stražar (ili vođa smjene) u Logoru Morinj (postojao od 3. oktobra 1991. do 2. jula 1992). Činjenica je da je to bilo mjesto ratnog zločina. Postoje sudske presude o nečovječnom postupanju prema zarobljenicima, i državna nadoknada za pretrpljenu patnju. Znao je što se tamo dešava i ćutao je o tome. Istinu je ponio sa sobom u preranoj smrti prije nego što su se i pokrenuli sudski procesi (2007). Istina je, da je i tada, skoro konsenzusom, čast izuzecima koji se ne pominju, ogroman broj Kotorana uzeo oružje i prešao granicu. Šta su tamo radili? Do danas je to obavijeno tajnom zahvaljujući svakoj izvršnoj i zakonodavnoj vlasti od devedesetih do danas. I nije da nisu prozivani, na razne načine pozivani da istražuju i govore o tome što se desilo, radi budućnosti i radi istine. Sati aktivnosti (predavanja, tribine, leci, filmovi, akcije, saopštenja) o neophodnosti procesa suočavanja, da moraju ljudi u Kotoru znati što se dešavalo u Morinju i Dubrovniku, ne radi osvete i kazne već radi istine, uvažavanja patnje žrtava i prava počinilaca na oprost, a oprost je moguć tek nakon priznanja. To je jedini garant da se zločini neće ponoviti i da se može u zajednici desiti pomirenje, iscjeljenje i moralna obnova. Nije rat proizvod mržnje nego manipulacije činjenicama, poluistinama i namjernim izbjegavanjem istine o tome što se desilo (dešava) zarad političkih interesa onih koji vrše vlast. Uzalud.
Nije se žurilo kotorskoj vlasti, bez obzira na ideološka, vjerska i nacionalna osjećanja, da se sazna istina o logoru Morinj. Posljedne istraživanje Anime (2019) ukazuje na to da većina odgovornih želi pomirenje, ali bez istine i bez preuzimanja odgovornosti sa još luđim zahtjevima da djecu treba učiti o tome što se dešavalo o čemu oni sami neće da znaju. Zanimljivo je kako je Animina inicijativa da se obilježi logor Morinj, makar spomen pločom, odbijena (dva puta od opštinskih organa) uz dopis samog predsjednika države da po zakonu treba da prođe duži vremenski period (oko 50 godina) da bi se to uradilo, a tako brzo i jednoglasno je usvojena odluka da javna institucija nosi ime učesnika.
Možda su htjeli da promovišu „dobrog čovjeka i sportistu“, a istina je da su ratovi mogući zahvaljujući poslušnim dobrim ljudima koji „samo izvršavaju naređenja“. A takva je ubjedljiva većina koju samo kritičkim mišljenjem treba mijenjati (propušteno). Bez istine, neposlušnosti političkim autoritetima i moralne autonomije ratničke politike okupiraju ljudsku moć promišljanja i zato drhtimo pred sjutrašnjim danom (30 godina).
Koja je politička poruka ove odluke? Sumnjam da je vezana za revitalizaciju „Primorca“. Hoću da vjerujem da se odbornici nisu vodili samo pukim konformizmom već da imaju program vaterpolo razvoja i prije svega očuvanja mira u Kotoru u vremenu koje dolazi i da se psihološka/istorijska istina neće ponoviti - da su oni koji nisu u stanju da se suoče sa traumatskom prošlošću u stanju da je ponove.
Autorka je aktivistkinja Anime
Bonus video:
