NOVI PRILOG O POLITIČKOJ ISTORIJI CRNE GORE 1991-1997.
Prošlost se promijeniti ne može. Mogu se mijenjati samo naša saznanja o njoj. Dugotrajna vlast Demokratske partije socijalista (DPS) u Crnoj Gori, u ideološko-političkom i propagandnom značenju, sklona je, vazda bila, dok je bila u cjelini, ali i nakon diobe (1997), pa tako i dan danas, da retušira i falsifikuje sopstvenu prošlost.
Postojeća DPS autokratija, od kada vrši vlast, svojom politikom, Crnu Goru i njenu slobodu enormno i drastično je ugrozila, u istorijskom, kulturnom, socio-ekonomskom i drugom smislu. Aktuelna i etablirana DPS vlast sklona je da konstantno baca prašinu u oči, kako je činila tadašnjoj, tako to radi i današnjoj, javnosti, a vazda motivisana očuvanjem vlasti i moći. Pogotovo, kada je riječ u periodu od 1990-1997, DPS želi da nastupi povijesna amnezija. Prošlo je već puno godina otkada je je DPS preoteo barjak borbe za suverenu i nezavisnu Crnu Goru, (koristoljubivo, za svoju vlast prioritetno), i to od izvornih crnogorskih suverenista (LSCG, SDP CG, “Monitora”, “Liberala”…, te drugih kulturnih i esnafskih asocijacija književnika, novinara i drugih javnih djelatnika iz ondašnjeg građanskog, pacifističkog i independentističkog crnogorskog pokreta otpora). Tako da ondašnji (i velikim dijelom današnji) DPS CG, zastavu slobodne, građanske, demokratske Crne Gore, neprekidno, od obnove nezavisnosti naše države, otadžbine i domovine (od 2006), koristi i (zlo)upotrebljava, a sve pod firmom parolaškog “patriotizma”. S njome, DPS pokušava, fasadno, prikriti i pokriti esencijalnu, objektivnu i evidentnu, privatizaciju i pauperizaciju Crne Gore i njenog društva, a za svoju korist i interes njihovih satelita i mnogih drugih, koji su u službi i funkciji njihove vlasti, moći, kapitala, nepotizma…
Vođa ratne politike bosanskih Srba, psihijatar dr Radovan Karadžić (u znak zahvalnosti i zbog podrške njegovoj politici, koju je pružala, svestrano, ondašnja DPS vlast u Crnoj Gori, na čelu sa predsjednikom, ondašnje, Republike Crne Gore / u sastavu tzv. “SRJ”/ mr Momirom Bulatovićem), u ime “Republike Srpske”, kao njen šef, 9. januara 1994. godine, je, na “svečanoj sjednici” “Skupštine RS”, dodijelio, nekolicini “zaslužnih”, orden “Nemanjića”. To “odlikovanje” se dodjeljivao od strane “RS”, ne samo za vojno “podvižništvo” ratnih boraca za “srpsku stvar”, već i “građanskim licima”, i to, kako su njegovi utemeljivači odredili, “zbog posebnog doprinosa u organizovanju i vođenju odbrane srpskog naroda i države”. Pored ostalih, politički i drugi poglavar ratne politike bosanskih Srba (Radovan Karadžić), tada je, zbog zasluga u podržavanju njegove politike, odlikovao “Ordenom Nemanjića” i tadašnjeg predsjednika RCG i lidera DPS mr Momira Bulatovića. Ne zaboravimo povijesnu činjenicu, da je tada potpredsjednik DPS bio g. Milo Đukanović, ondašnji predsjednik Vlade RCG, a g. Svetozar Marović, generalni sekretar DPS bio je predsjednik Skupštine Crne Gore (1994-2001). Elem, tadašnji doglavnici g. Momira Bulatovića, njegovi najbliži saradnici, gospoda M. Đukanović i S. Marović, nijesu tada svog parijskog šefa i vođu RCG (lidera trijumvirata), savjetovali, makar koliko je to, javno poznato, da ne primi taj orden od dr Radovana Karadžića, niti su se, javno, tada, pobunili protiv toga.
Vlast u Crnoj Gori, personifikovana u DPS-u, od 1990. naročito i godinama potom, bila je, odlučna da Crna Gora ostane u državnoj zajednici sa Srbijom i raspisala je referendum o njenom državno-pravnom statusu, za razliku od Srbije, koja se o zajedništvu u jednoj državi sa Crnom Gorom nije neposredno izjasnila na referendumu, već posrednim putem, glasanjem poslanika u republičkoj skupštini. Referendum u Crnoj Gori bio je nedemokratski i neslobodan. Organizovan pod pritiskom režima, na brzinu, praćen brojnim i flagrantnim neregularnostima, bez kontrole referendumskog procesa i postupka glasanja. Referendumska kampanja 1992, trajala je svega sedam dana. Referendum u Crnoj Gori je održan 1. marta 1992. godine. Na njega je, prema zvaničnim rezultatima, izašlo 66,4% punopravnih glasača, od kojih se 95,94 % izjasnilo da Crna Gora bude u državnoj zajednici sa Srbijom “i onima koji to žele”. Za zajedničku državu Crne Gore i Srbije glasale su u Crnoj Gori ne samo pristalice vladajućeg DPS, već i drugih političkih partija srpske ili prosrpske orijentacije (glasao je zajedno s njima tada i njihov dugogodišnji saveznik mitropolit Amfilohije Radović, čelnik eparhije - Mitropolije Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori), kao i drugi birači, nezavisno od toga da li su bili partijski svrstani, ali koji su preferirali unitaristički i unionistički koncept državne zajednice ili jedinstva Crne Gore i Srbije. Političke partije i ostali crnogorski suverenistički krugovi, u Crnoj Gori, koji su se zalagali za suverenu, samostalnu i nezavisnu Crnu Goru i punopravni birači koju su bili orijentisani ka crnogorskoj samostalnosti, bojkotovali su taj ratni referendum (1. III 1992). Tu državu, koja je potom nastala (“SRJ” čiji je nastanak oficijelno proglašen 27. aprila 1992.) crnogorski indipendentisiti nazivali su “Srboslavija” i “Srbogora”. Smatrali su je surogat državnom tvorevinom.
Crnogorski indipendentisti, izvorni, opoziciono nastrojeni prema vlastima u Podgorici i “saveznim” vlastima u Beogradu i žestoki kritičari režima Slobodana Miloševića, smatrali su “ SRJ” skraćenom Velikom Srbijom, koja je tada uspjela da u sebi apsorbuje i fuzioniše Crnu Goru i demontira crnogorsku državnost. Tako je, između ostalih, nezavisni intelektualac i urednik “Monitora” univerzitetski profesor dr Miodrag Perović, zagovornik nezavisne i građanske Crne Gore, u drugoj polovini jula 1992. godine, između ostalog, pisao da je velikosrpska politika uspjela da zauzme Crnu Goru. Dr Perović je u tom smislu konstatovao: “Ćosić i Akademija su obnovili definiciju Velike Srbije i nacrtali njenu mapu. Milošević je odabran za vojskovođu koji treba da osvoji teritorije. Vojskovođa je, uglavnom, obavio svoj posao. Crna Gora je zauzeta cijela. Teritorije u Hrvatskoj u prihvatljivom obimu. U BIH je osvojeno 65% teritorije za 33% njenog stanovništva-Srba. Kosovo je umireno, armijom i policijom. Tvorci ideje računali su da će osvajanje teći lakše i brže nego što se stvarno dogodilo. Poslije Duborvnika, Vukovara i Sarajeva ne može sve biti kako je planirano.(Vojsko)vođa je postao teret i njegova politička karijera mora se završiti najkasnije zajedno sa ratom. A formiranje Velike Srbije mora se obaviti u dvije faze. Veliki otac male nacije je utrčao da pomogne u završnici prve etape. Da se žrtvuje što manje”. (Dr Miodrag Perović, „San i java gospodina Ćosića“, „Monitor“, Podgorica, godina III, broj 92, od 24. jula 1992, Podgorica, str. 5.)
U vrijeme kad je Crna Gora bila već uveliko srasla sa SRJ, takav njen vazalni položaj i pad, komentarisao je poznati književnik Jevrem Brković, koji je tada bio prognani pjesnik i živio u egzilu u Zagrebu, nakon što je izbjegao iz Crne Gore, pošto su iz političkog progona vlasti za njim raspisale potjernicu 12. oktobra 1991. Brković je ondašnju, duhovnu i političku klimu, koja je vladala Crnom Gorom i ponašanje vlasti i njeno saučesništvo u ratnoj politici za račun velikosrpskih pretenzija, krajem decembra 1993. godine objašnjavao tako što je govorio da je pučistima u Crnoj Gori, koji su preuzeli vlast u prevratu 1988/89 godine „od svega što su obećali uspjelo da budu gurnuti u sramni rat na dubrovačkom i hercegovačkom frontu, da njihovi dobrovoljci-izabranici popale i opljačkaju Konavle i cijelu okolinu dubrovačku, sve tamo do Stona, da protjeraju mene iz Crne Gore, da Crnoj Gori (sa srpskim prezimenom) nametnu sankcije, glad, bijedu i poniženje za kakvu Crna Gora nije znala ni za vrijeme čuvene i gladne Omer-pašine godine“. Između ostalog, Jevrem Brković tada je podsjetio javnost da su ti vlastodršci u Crnoj Gori „jedan prljavi, agresorski rat proglasili RATOM ZA MIR“ i da su ondašnji čelnici vlasti u Crnoj Gori vršili smotru vojnika i rezervista, koji su išli da ratuju van granica Crne Gore. Brković je uz ostalo rekao da je vrijeme „da pučistička gospoda već jednom shvati ko su i gdje pripadaju. Niko nema tapiju na crnogorstvo. Crnogorstvo je pravo osjećanje, jedini pravi identitet svih Crnogoraca, čak i onih koji javno flertuju sa srpstvom“. (Jevrem Brković, „Pakao smo mi, a ne neko drugi“, intervju, „Monitor“, Podgorica, godina IV, broj 167-168, od 31. decembra 1993, str. 26-28).
To je tada i tako, uistinu, bilo. Istorijska nauka postoji kao svjedočenje i svijest protiv zaborava, a znameniti Fernan Brodel je zapisao da „sadašnjost izvire iz onoga što je bilo juče, prekjuče i nekada davno“.
Autor je diplomirani pravnik i istoričar, magistar i doktorand istorijskih nauka i saradnik u nastavi na Odsjeku za istoriji Filozofskog fakulteta Univerziteta Crne Gore u Nikšiću
Bonus video:
