Jedan mađioničar bi učinio sve da bude bolji od svog konkurenta. Zato Robert Anžijer iz Londona odlazi u Ameriku i moli magičnog naučnika Nikolu Teslu da mu pomogne da izvede trik istovremenog pojavljivanja na dva mjesta. Tesla to i čini. Ali umjesto teleportacije, trenutnog prebacivanja tijela na drugo mjesto - mašina koju konstruiše Tesla čini nešto drugo: stvara duplikat svakog tijela koje se u njoj nađe.
Ovo je epizoda iz američko-britanskog psihološkog trilera „Prestiž“, snimljenog 2006. godine.
Nikolu Teslu u filmu glumi Dejvid Robert Džouns, svijetu poznatiji kao muzička zvijezda Dejvid Bouvi. Triler je postigao komercijalni uspjeh. I nije bio jedini film u kojem je Bouvi glumio.
Pjevač koji glumi, glumac koji pjeva
Osamdesetih sam muzičara koji dobro glumi gledao više puta u bioskopima. Njemački film po kultnoj knjizi „Kristijana F. - mi djeca sa stanice Zoo” snimljen je 1981. Zapadnoberlinski heroinski zavisnici slušali su Bouvija. A Bouvi, koji je nekoliko godina živio u Berlinu, u filmu glumi sam sebe - njegova je i filmska muzika. Do danas film ima kultni status.
Dvije godine kasnije, u filmu japanskog režisera Nagisa Ošime „Srećan Božić gospodine Lorens” Bouvi glumi japanskog zarobljenika Džeka koji se suprotstavlja upravniku logora da bi se u jednom trenutku sa njim - poljubio. Koketiranje sa homoerotskim imidžom bio je dio Bouvijeve medijske strategie.
Inače, glumio je Pontija Pilata u „Posljednjem Hristovom iskušenju”, filmu koji je režirao Martin Skorseze.
Njegova muzika je do mene doprla osamdesetih, kada su svi sarajevski kafići iz preglasnih zvučnika neumorno puštali „Let's Dance”, stvar koja je postala svjetski hit. Nije to bila moja muzika, ali me je tjerala da cupkam nogom i njišem karlicom. U poređenju sa praznjikavošću mnogih hitova, ta je melodija bila rasni pop-rok. Docnije sam najviše volio njegove duete sa Tinom Tarner (Tonight) ili Mikom Džegerom (Dancing in the Street). A tek danas shvatam šta je Dejvid Bouvi zaista značio za englesko-američki pop i rok.
75. rođendan
Da je živ, Dejvid Bouvi bi ove subote (8. januara 2022.) proslavio sedamdeset i peti rođendan.
Porodica u kojoj je došao na svijet bila je iz prosječnog britanskog miljea na jugu Londona. Kraj po imenu Brinkston bio je dio današnje opštine Lambet, u kojoj je uoči novog milenijuma smješteno Londonsko oko - najveća panoramska vrteška na svijetu. Tu je i Kraljevsko nacionalno pozorište kao i jedna od glavnih željezničkih stanica - Voterlu.
Otac je radio za jednu humanitarnu organizaciju, a majka kao konobarica. Bouvi je kao odrastao čovjek izjavio da nije imao srećno djetinjstvo jer je imao određeni tip britanskih roditelja koji su bili hladni i rijetko su grlili druge ljude.
Mali Dejvid je samo prvih šest godina živio u rodnom kraju. Roditelji su dobili bolje poslove i porodica se preselila u četvrt Bromli u kojoj rado stanuje uspješna srednja klasa. Preko stotinu parkova na teritoriji opštine govore za sebe.
Već u devetoj godini otac mu poklanja singl Litl Ričarda „Tuti Fruti”. Posle je izjavio da je tada čuo Boga. Inovator Litl Ričard je u dječakovu dušu zasadio ono što će docnije proklijati - potrebu da revolucionarno mijenja popularnu muziku, mijenjajući samog sebe.
Mukotrpno rađanje zvijezde
Dječaku je bio uzor stariji polubrat po majci, Teri. On ga je vodio u Soho, približio mu bitničku književnost i džez. Jednom se Bouvi zbog djevojke potukao sad rugom Džordžom Andervudom. Bilo je to 1962. Zadobio težu povredu lijevog oka. To je dovelo do trajnog proširenja zjenice na tom oku, koje je onda djelovalo tamnije. Taj pogled niko više neće moći da zaboravi. Ali prijateljstvo dvojice umjetnika nije prekinuto. Džordž je postao slikar pa je kasnije čak i dizajnirao jedan omot Bouvijevog albuma.
Već sa petnaest godina pjeva u jednom bendu. Počinje da svira saksofon. Jedan snimak tog benda iz 1963. na kojem je Bouvi učestvovao u komponovanju, slučajno je pronađen na zaboravljenoj magnetofonskoj traci i prodat na jednoj londonskoj aukcji za 40.000 funti. Uskoro Dejvid Bouvi snima i svoj prvi singl, ali uspjeh izostaje. On je član raznih bendova, a neko vrijeme radi sa izuzetno popularnim pantomimičarem i koreografom Lindijem Kempom. Tu će Bouvi naučiti ekscentrični scenski nastup.
Počeo je da razmišlja i o umjetničkom imenu. Dejvid Džouns je prema njegovom mišljenju ime koje je na muzičkoj sceni već bilo “zauzeto”, jer je u tada popularnom bendu “Mankiz” (The Monkees) djelovao perkusionista i pjevač Dejv Džons. Dejvid se zato odlučio za ime Tom Džons, ali ni tu nije imao sreće - samo nekoliko nedjelja kasnije na top-listama je zavladao pjevač koji se zaista zvao Tom Džons. Tako je i drugo ime je bilo „zauzeto”. Nakon kraćeg koketiranja sa imenom Dejvid Kasidi, naposljetku se odlučio za prezime Bouvi: prema Džejmsu Bouviju, američkom junaku teksaške revolucije, špekulantu i alkoholičaru poznatom po tome što je protivnike ubijao nožem.
Svemirski kuriozitet
Mladom Bouviju je američko spuštanje na Mjesečevu površinu jula 1969. pomoglo da onako crvenokos i neobičan poput vanzemaljca proizvede svoj prvi uspješni singl „Space Oddity”. Bouvijeva inspiracija je bio film Stenlija Kjubrika „Odiseja u svemiru” koji je premijerno prikazan 1968. Major Tom, Bouvijev alter ego je muzički lansiran u svemirsko prostranstvo. Deset godina kasnije Bouvi će reći da se radilo o drugoj vrsti lansiranja i putovanja - pjesma opisuje trip jednog narkomana.
Mada njegovi naredni singlovi nisu uspješni, Bouvi se muzički oslanja na tvrdi rok, a idejno na naučnu fantastiku, mistiku i budizam. Na njega sve više utiče američka scena od Dilana do Endija Vorhola.
Svjetski uspjeh je donio album „Uspon i pad Zigija Stardasta i Pauka s Marsa” (The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars). Zigi je androgina, biseksualna figura, rok zvijezda. Album govori o njegovom usponu i potom o neuspjehu.
Voli ili ne voli muškarce?
Dejvid Bouvi je ovom insceniranom figurom zagolicao erotsku maštu omladine izazivajući sablažnjavanje roditelja svojih obožavalaca. Ostalo je zabilježeno da je Bouvi za kratko vrijeme prekinuo uspješnu turneju da bi prisustvovao koncertu Elvisa Prislija u Nujorku.
Mada je živio sa suprugom Andželom i sa njom imao sina, Bouvi se u jednom intervjuu izjasnio kao gej. Kako god, on je postao ikona glam roka, pravca koji je prvi označio kraj hipijevskog imidža na binama. Mark Bolan, Geri Gliter, i bendovi kao što su Slejd, T-Reks, Roksi Mjuzik, i Kvin, ili kasnije Kis i Lu Rid u Americi imali su svoju glamuroznu, često rodno ambivalentu inscenaciju. Dejvid Bouvi je u tom društvu bio vjerovatno najsmjeliji i najkreativniji.
Bouvi u ljeto 1973. na jednom koncertu naprosto ukida svoj koncept Zigija Stardasta, raspušta bend. Seli se u Nujork, tamo se vraća mladalačkim sklonostima ka bluzu i soulu. Svoju muziku naziva ironično „plastični soul”.
Berlinske godine
Od 1976. Do 1978. Bouvi živi u Zapadnom Berlinu. U Bavarskoj četvrti se odvikava od tvrdih droga. Potom iznajmljuje ogroman stan u mondenskoj četvrti Šeneberg. Docnije će Berlin označiti kao „svjetsku prestonicu heroina”. U njegovom stanu povremeno borave tipovi kao što je Mik Džeger, a Igi Pop mu je komšija. Zli berlinski jezici su tvrdili da su Bouvi, njegova žena Endži i Mik Džeger u ljubavnoj „trojci”, ali to niko od aktera nikada nije potvrdio. Do danas se nagađa da li je hit Rolingstonsa „Endži” posvećen toj dami.
Bouvi u Berlinu upoznaje njemačku rok elitu - na njega utiču njemački bendovi kao što su Tangerine Dream, Kraftwerk ili Can. Tri albuma koja su nastala u tom periodu Bouvi je označio kao eksperiment. Ali i u eksperimenatlnoj fazi on ima nekoliko hitova. Od njih je verovatno najveći „Heroes” sa istoimenog albuma, za koji mnogi fanovi tvrde da je najbolja stvar koju je Bouvi ikada snimio.
Posle Berlina, Bouvi se seli u Švajcarsku, gdje će živjeti 14 godina. Godine 1980. razvodi se od svoje supruge Endži, sin ostaje s njim. Kada se vjenčava sa Iman Abdulmadžid, Somalijkom koja je postala američki top-model, seli se u Njujork. Sa Iman će dobiti jednu ćerku.
Pauk zvani Bouvi
Tamo ponovo mijenja svoj zvuk. Nazivaju ga “kameleonom popa” na šta on uzvraća da se kameleon prilagođava okolini, dok on obično radi potpuno suprotnu stvar. I zaista, kada je početkom osamdesetih naumio da promijeni imidž avangardnog umjetnika u imidž međunarodne zvijezde nije imao nikakvih problema da izjavi kako više - nije gej.
Američki časopis Roling stoun (Rolling Stone) svrstao je Bouvija na mjesto 39 među 100 najvećih muzičara i autora pjesama i na mjesto 23 među 100 najboljih pjevača svih vremena. Američki biznis magazine Forbs (Forbes) procjenjuje da je Bouvi, kada je umro 10. januara 2016. u Njujorku, iza sebe ostavio imetak vrijedan 230 miliona dolara. Imao je vremena da razmisli o pravednoj raspodjeli nasljeđa - bolovao je 18 mjeseci od raka jetre, a da ta informacija nije napustila njegov porodični krug u njujorškom Sohou. Ostavio je svoje bogatstvo ženi, djeci, jednoj asistentkinji i jednoj guvernanti.
Po njemu je nazvana novootkrivena vrsta pauka, Spintharus davidbowiei, jedan asteroid, u Berlinu su obilježili mjesto gdje je živio, tabla je jednom ukradena, pa su morali da naprave novu. Njemačka pošta je u januaru 2022. izdala marku njemu u čast.
Njegov muzički uticaj je još uvijek veliki, njegova umjetnička igra sa našim perceptivnim predrasudama inteligentna, a njegova ukupna pojava, inventivnost, spremnost da misli na neustaljen način, može da opravda nadimak - Tesla pop-roka.
Možda je zato i logično što ovaj umjetnik na srpskom jeziku postoji u najmanje tri jezička oblika - kao Bovi, Boui i Bouvi. Ne ulazim u to šta preporučuje ovaj ili onaj ovlašćeni tumač jezika - oni se slažu da se u tome ne slažu. Kao što rekoh, s njegovom muzikom sam se sreo početkom osamdesetih. Tada je za sve nas bio samo - Dejvid Bouvi.
Bonus video:
