U državama, poput Crne Gore, koje traže svoju društvenu stabilnost mediji nijesu samo javno ogledalo, oni su i svijeća čija svjetlost daje nadu i pouku u dugom tranzicionom tunelu.
Povodom 3. maja, Svjetskog dana slobode medija nijesmo samo trebali čitati, slušati i gledati ono što nam je očigledno i poznato!
Obilježavanje Dana slobode medija u svakom društvu trebao bi biti jedan od značajnijih i sveobuhvatnijih događaja. U Crnoj Gori vjerovatno bi najvaljanije bilo da se tokom mjeseca maja organizuju brojni i strukovni i laički događaji koji bi svojom sistematizovanom sadržinom obuhvatali sve socijalne aspekte medijskog rada. Naravno, u organizaciji ovih događaja trebalo bi da prednjače nadležne institucije, a ne samo nevladine organizacije i udruženja novinara, odnosno Sindikat medija Crne Gore. Pored oficijalne analize angažovanosti institucija na ostvarivanju medijskih sloboda (Skupštine i Vlade Crne Gore, nadležnih agencija i regulatornih tijela, sudskih i tužilački organa, Centralne banke CG i jedinica lokalne samouprave) i naš obrazovni sistem trebalo bi da sprovodi plansko promovisanje medijske pismenosti.
Kvalitetno medijsko izvještavanja i uslovi koji to omogućavaju nikada, kao do sada, nijesu bili izloženiji brojnijim izazovima. I bez nezavidnog socio-ekonomskog statusa novinara i ugrožavanja njihove bezbjednosti, i bez hibridne opasnosti ruske agresije u Ukrajini, i bez infodemije, profesionalno novinarstvo odavno je na ivici egzistencijalnog žileta. Tehnološki napredak današnjice omogućio je svakom, digitalno pismenom pojedincu da bude kreator medijskog prostora i, uglavnom zbog ove okolnosti, objektivno izvještavanje javnosti odveć je postalo upitno. Zapravo, istina nikada nije bila dostupnija, ali ujedno i veoma zbunjujuća zbog viška informacija o njoj!
Ova civilizacijska zbilja neodoljivo podsjeća na Kurosavin „Rašomon“ i fenomen različitih interpretacija istog događaja od strane njegovih aktera. Ovaj informativni apsurdizam opasno se nadovezuje na nedavnu izjavu Aleksandra Dugina, Putinovog savjetnika, da „u postmodernom dobu svaka takozvana istina je stvar uvjerenja“. Reklo bi se da je razum, taj čovjekov blagoslov, odbačen i da prosječan konzument društvenih mreža ili režimski podanik ne moraju da teže traženju rješenja za bilo koji društveni problem, jer dovoljno je samo da surfuju, lajkuju, šeruju, prate određene informativne emisije i sl. I zato je danas, u ovom civilizacijskom trenutku, važnije nego ikada ukazati i na profesionalno ponašanje novinara i na ustaljene propuste u njihovom radu!
Iako treba pohvaliti domete istraživačkog novinarstva u Crnoj Gori i čestitati na uređivačkoj istrajnosti onim medijima kojima je bespotrebno suđeno, ostaje gorčina zbog senzacionalnih naslovnica kojima se grubo krši pretpostavka nevinosti ili se neosnovano prozivaju lica čija se demantovanja često mogu pronaći samo po „ćoškovima od novina“. Nerijetko, medijski izvještaji nijesu cjelokupne interpretacije događaja ili bar ne ukazuju na njegovu suštinu, odnosno uzrok. Nekako uz ovo ide i Spinozin stav da „mudar čovjek ne misli na smrt nego na život“, ali građani u Crnoj Gori često tako i ne razmišljaju, jer ih na takav odnos prema svom postojanju moguće podstiču i teme koje dominiraju u našim medijima.
Poput ulaska na mala vrata, ali u Crnoj Gori uveliko su odomaćeni i štetni medijski trendovi. Stidljivo se novinarska analitika u Crnoj Gori prisjeća destruktivnog uticaja medija iz 90-ih! Taj fenomen nije potpuno obrađen, pa su neki od tadašnjih huškača i danas veoma uticajni. Zaboga, zar nije najlakše lustrirati autore TV priloga i novinarskih kolumni koje su sijale etničku mržnju sa kraja XX vijeka na ovim prostorima?
Nakon gorkog iskustva iz krvavog jugoslovenskog raspada, postreferendumski period obilježila je agresivna kampanja Pink televizije i brojne radijske promocijama turbo-folka, a sve je egzaltiralo emitovanjem reality i talk show emisijama kojima je izbombardovano kritičko mišljenje prema medijskim sadržajima. Ubrzo zatim, na društvenim mrežama uslijedila je opšta, i dalje trajuća, ofanziva govora mržnje. „Ćirilizacija“ regionalne medijske scene, zbog nepostojanja odgovarajuće zakonske regulative i naknadne institucionalne pameti, zadala je razoran udarac slobodnom, raznovrsnom i odgovornom novinarstvu u Crnoj Gori!
Da situacija dobije na tragičnosti, pobrinuli su se i crnogorski mediji svojim uređivačkim politikama! Naime, nakon međunarodnih izvještaja urednici medija u Crnoj Gori otpočeli su sa prigovorima političkom establišmentu zbog tematike njihovih javnih nastupa. Ipak, iako kritikovani zbog svojih konfliktnih, retrogradnih i neobjektivnih stanovišta, ti isti političari i dalje su najomiljeniji gosti i učesnici u medijskim programima. Valja konstatovati da su pored poznatih lica sa političke estrade rijetke prilike da u udarnim medijskim terminima možemo gledati i slušati sportiste, umjetnike, mlade naučnike ili penzionere čije biografije sliče filmskim scenarijima. Naprosto, čini se veoma izvjesnim da će Evropska komisija i Stejt department u budućim izvještajima istaći da neki mediji u Crnoj Gori protežiraju određene političare i nezavisne analitičare. Ne bi začudilo da u predstojećim međunarodnim osvrtima budu navedeni principi po kojima se urednička sloboda mora rukovoditi kada bira medijske teme značajne za građanstvo.
Na kraju, ako bi neko u kratkim crtama opisivao aktuelnu situaciju u crnogorskim medijima dovoljno bi bilo da kaže - političari, pjevaljke i popovi!
Bonus video:
