Crnogorski poslovni portal bankar.me u aprilu 2022. objavio je analizu poslovanja političkih partija u Crnoj Gori za period 2017. do 2020. godine. Prema njegovim podacima u registru je bilo upisano 65 političkih partija i pokreta. Ministarstvo javne uprave je kasnije brisalo neke neaktivne političke subjekte, pa je taj broj nešto manji, ali je odavno Crna Gora lider u regionu po proju političkih partija i funkcionera u odnosu na broj stanovnika. “U jednom izbornom ciklusu od četiri godine država i lokalne uprave prenijele su političkim subjektima preko 30 miliona eura.” Ukupni prihodi analiziranih partija u 2017, 2018. i 2019. godini kreću se od 7,4 do 7,9 miliona po godini, da bi, u izbornoj 2020. ta cifra iznosila 11,2 miliona eura, od kojih je to najvećim dijelom novac svih građana Crne Gore. Ta sredstva političke partije troše na sopstveno reklamiranje, zakup poslovnih prostora, troškove reprezentacije, gorivo, transport i zarade zaposlenih.
Sve političke partije su manje ili veće firme. Njih 12 zapošljava oko 240 ljudi pa za bruto zarade izdvajaju 2,6 miliona eura, dok partijska imovina vrijedi 2,5 miliona eura. Od državnog i lokalnih budžeta za redovan rad i izborne kampanje u 2020. godini primile su skoro 10 miliona eura, od kojih su na reklamu i skupove potrošili oko 3,4 miliona, a za reprezentaciju 600 hiljada eura. (bankar.me)
Ogroman broj građana se učlanjuje u partije, a mali broj njih postaju politički aktivisti. Političke partije funkcionišu na principu “piramida”. U praksi, uži izvršno-politički organi (naročito partijski vođa), presudno utiču na sadržaj partijskih odluka, dok se uloga viših partijskih foruma najčešće svodi na ratifikaciju. Proces donošenja odluka u partijama odvija se često mimo, pa i nasuprot stavova zvaničnih dokumenata. U vrhu hijerarhijske piramide smješteni su “birani” kadrovi, koji koordiniraju rad partije do nivoa opštinskih odbora, dok se u podnožju nalazi članstvo, kojeg se rukovodstvo sjeti u toku predizborne kampanje i, selektivno, pred održavanje kongresa, odnosno konferencija. Priče da su ova ili ona partija “pažljive” prema sopstvenim članovima su, uglavnom, netačne, ako izuzmemo unapređenja pojedinih kadrova, po više kriterijuma. Nije pažnja napraviti koktel u osnovnoj organizaciji, ili slavlje nakon uspjeha na izborima. Nijesu pažnja ni osmomartovske ruže za članice. Ni "maltretiranje" teških bolesnika i staraca na umoru, na dan izbora, ne može se pravdati biračkim pravom. Pažnja je cijeniti svoje članove, biti u stalnom kontaktu sa njima, saslušati njihove stavove i najboljima pružiti šansu da napreduju u karijeri. Najveće razočarenje za vjernog člana je kada vrh njegove partije ne ispunjava programska opredjeljenja i vodi partiju u sunovrat. Bolje je tiho i dostojanstveno napustiti podnožje stranačke “piramide”, nego se sa vrha strmoglaviti u provaliju.
Odnos organa partije prema članstvu i “proizvodnja” kadrova po izboru monolitnog vrha, najčešće ima za posljedicu da isti ljudi više mandata provedu u Skupštini, Vladi i na drugim visokim funkcijama u partijama, državi i lokalnim upravama. Dok mnogoljudne partije forsiraju svoje nezamjenjive “multipraktik” kadrove, manje, često, nemaju dovoljno kvalifikovanih ljudi. Političari, naravno, vole da doživotno budu na funkcijama, makar ne bili “dorasli” poslovima koje obavljaju. Poređenja radi, univerzitetski profesori podliježu periodičnom reizboru u zvanje, doktori medicine ne smiju da pogriješe,… radniku/ci u trgovini se, eventualno, oprosti jedna greška, a političarima je skoro sve dozvoljeno.
Za kraj priče o kadrovskoj politici političkih partija, kao primjer navodim sastav 43. Vlade Crne Gore, uz dužno poštovanje prema instituciji i svim ljudima koji je čine: predsjednici partija - 7 (od kojih jedan počasni), potpredsjednici - 3 (svi iz jedne stranke), generalni sekretari - 2, politički direktori - 2, bivši poslanici, državni ili lokalni funkcioneri - 4, univerzitetska profesorka - 1, nestranačka ličnost - 1, advokat - 1.
Novca i vlasti nikad dovoljno.
Bonus video:
