Demisitifikacija Protokola u književnim radovima
Ukazali smo već da književna dijela o događajima koji su u vezi sa antisemitizmom, “Protokolima” posebno, djeluju realisitički imajuću u vidu da izvorno - činjenička građa djeluje fantastično.
Tako je Danilo Kiš u već citiranoj priči “Knjiga kraljeva i budala” sa svim prednostima književnog izraza, dakle legitimno kombinujući fakte i fikciju, dočarao likove iz priče, ali i opskuran ambijent u kojem je nastala knjiga pod naslovom “Protokoli sionskih mudraca”.
Među književnim izdanjima treba pomenuti i, na prvi pogled riskantan literarni pokušaj, međutim izvjesno uspješan, djelo u obliki stripa Zavjera - Tajna priča o Protokolima sionskih mudraca Vila Ajznera, za koje je Umberto Eko napisao predgovor.
Zadržaćemo se na djelu Umberta Eka o našoj temi.
U svom romanu Praško groblje, koji za kratko vrijeme postao svjetski bestseler, Umberto Eko je opisao čudovišni lavirint likova i društvenu atmosferu u periodu pretežno druge polovine 19. vijeka koji će doprinijeti nastajanju antisemitskog falsifikata.
Umberto Eko smješta radnju romana u, bez sumnje, konkretan istorijski ambijent. To je kraj 19. i početak 20. vjeka u Evropi koji je označen i kao period Belle époque. Dakle, vrijeme određenog progresa, ekonomskog i drugog, nastavak industrijske revolucije, osvajanje novih emancipatorskih formi individualnog i kolektivnog života, pojava filma, café chantants…
Eko u svom djelu otkriva i jedan potpuno paralelan i kontradiktoran svijet.
U tipičnom roman-feuilleton devetnaestog vijeka Umberto Eko hladnom, ironičnom, na momenat ciničnom pričom o nastanku “Protokola” popisuje i jedan užasan ambijent tajnih agenata, atentatora, propalica, konspiratora, lažnih pisaca, anarhista, revolucionara, nacionalista, antisemita, masona… Zanimljivo je da su uprkos izmišljenoj priči, Ekovi likovi iz romana stvarno postojali, izuzev glavnog junaka Simona Simoninija, italijanskog konspiratora koji živi u Parizu, bezkrupulozne osobe, plaćenog saradnika raznih obavještajnih službi, u jednoj fazi i ruske carske tajne policije.
Glavni junak Ekovog romana “Praško groblje” Simonini, dakle jedini izmišljeni lik u romanu, je prikazan kao unuk kapetana Simoninija koji je stvarno postojao i bio zabilježen u istoriji kao autor pisma žestoke antisemitske sadržine koji je uputio opatu Baruelu poznatom autoru petotomnog djela Memoire pour servir a l’histoire du jacobinisme, u kome je tvrdio da je Francuska revolucija događaj iza kojeg stoje tajni zavjerenici.
Zanimljivo je da su jednako detaljno opisani, kako u knjigama istorije tako u Ekovom romanu, lik i djelovanje ruskog obavještajca sa zadacima u Parizu generala Račkovskog, “jednog odličnog, vrlo aktivnog čovjeka koji je utrošio ogroman trud boreći se protiv Hristovih nepijatelja.”
Umberto Eko je bravuroznim literarnim umijećem, posebno humorom koji naginje jakoj ironiji, popisao, zapravo čitaocima sasvim približio likove koji su, uz beskrajne zaplete, radili na oblikovanju Protokola sa Praškog groblja.
Simonini se u jednom momentu, tačnije u 19. poglavlju romana, žali na oštru konkurenciju u svojoj sredini negativaca i falsifikatora, ovim rječima: “Budući da me ni Žoli niti Gadše više nisu ucjenjivali mogao sam da se sasvim posvetim radu na novim Praškim protokolima (kako sam ih tada nazivao)… Gospode bože, kako opstati u ovom svijetu falsifikatora?”
A nakon što je konačno predao rukopis “Protokola” ruskom agentu koji je rekao da će na kraju “tekst ispasti veoma lijep”, antisemita Simonini se osjetio po malo usamljenim, gotovo sentimentalano se ispovjedajući na ovaj način: “Baš čudno, ali kao da osjećam žal za Jevrejima. Nedostaju mi. Od mladalačkih dana gradio sam svoje praško groblje, kamen po kamen, a sada kao da mi ga je Golovski ukrao.
Ko zna što će uraditi sa njim u Moskvi. Možda će moje protokole sjediniti u jedan suvoparan i birokratski dokumenat… pa niko neće htjeti da ga pročita… A možda će ideje mojih rabina (oni su i dalje moji rabini) pročuti po svijetu, pa će uslijediti konačno rješenje”. (Umberto Eko, “Praško groblje”)
Znamo - kasnije će se materijom “konačnog rješenja” baviti lično Adolf Hitler sa nacistima Trećeg Rajha.
Dug život falsifikata
Dugo i brižljivo pripremani Protokoli sionskih mudraca su imali dug život koji traje i danas.
Potrebne su čitave knjige da bi opisali život “Protokola”. I sve one posljedice koje taj rukopis proizveo u mnogim zemljama - u Rusiji prije i poslije revolucije, u Njemačkoj od Vajmarske republike, vjerovatno prve žrtve “Protokola”, do Hitlera zaljubljenika te knjige, u Francuskoj gdje su u pariskim radionicama falsifikatora “Protokoli” upravo sastavljani da bi se kasnija ponovo vratili, u Italiji poznatih antisemita Preciozija i Musolinija, Amerike Henri Forda, u državama srednje Evrope, sve do zemalja Bliskog Istoka gdje se našlo novo plodno tlo za nastavak produkcije falsifikata o jevrejskoj zavjeri.
Istorijski kontekst dugog i složenog arapsko-izraelskog konflikta, pa i u određenoj mjeri hrišćansko - jevrejski rivaliteti religiozno teološkog i drugog karaktera na istom području donosili su talase antisemitskog raspoloženja.
Poznati engleski islamista Bernard Levis u knjizi “Semiti i antisemiti” podsjeća da je prvi prevod “Protokola” na arapski jezik publikovan u katoličkoj zajednici u Jerusalimu.
U arapskom svijetu nisu tako usamljeni propagandni stavovi da je nastanak države Izrael zapravo jedna etapa realizacije projekta sionskih mudraca.
Francuski istraživač Taguief u već pomenutoj studiji podsjeća da je arapski lider Gamal Abdel Naser bio uvjeren u autentičnost “Protokola”.
Duh, pa i po neki konkretni element “Protokola” se može naći u statutu Hamasa, palestinske organizacije u Gazi. U članu 22 statuta Hamasa postoje i ovi djelovi: “U dužem periodu neprijatelj se pripremao za događaje koje će i ostvariti... Akumulirao je ogromna bogatstva, izvore uticaja koji su posvećeni realizaciji njihovih snova. Novcem se kontrolišu sredstva informisanja u svijetu, novinske agencije, izdavačke kuće, radio televizijski kanali... Ovi naši neprijatelji stoje iza Francuske revolucije, Ruske revolucije i mnogih drugih... Novcem naš neprijatelj kontroliše imperijalističke države koje su ubijedili da kolonizuju mnoge zemlje kako bi koristili njihove resurse i širili korupciju...”
Ne tako davno egipatska televizija je prikazala tv. seriju (“Vitez bez konja”) od 41 emisije koja je inspirisana Protokolima. Slična serija (“Dijaspora”) je prikazana i na televiziji političkog pokreta Hezbolah.
Ili, kako se navodi u predgovoru autora u već citiranoj knjizi “Zavjera” - u junu 2003. u Kuala Lampuru pristalice premijera besplatno su djelili primjerke “Protokola”.
Ipak, ostaje pitanje - kako objasniti dug život “Protokola”, antisemitske knjige, dokazano falsifikovane? Nastavak teme iznova postavlja pitanje - da li je falsifikovana knjiga proizvela duh netolerancije i mržnje ili je stanje duha u specifičnim istorijskim trenucima i mjestima proizvelo i tražilo ovu knjigu?
Ako bismo opet pozvali u pomoć Umberta Eka, onda možemo citirati njegovu napomenu na kraju romana “Praško groblje” kojom sumira glavni lik svog romana. “A kada dobro razmislim, i Simone Simonini, premda je djelo jednog kolaža, pa su mu pripisane stvari koje su uradili različiti ljudi, na neki način jeste postojao. A da budem iskren, on je i dalje među nama.”
Ako bismo nastavili sličnim tonom ostaje konstatacija da savremeni Simonini vjerovatno nisu zarobljenici starih tema već su pilagođeni novim, uvjek spremni za konspirativne borbe protiv aktera novih Velikih zavjera. Militantni antisemiti su i dalje spremni za zadatke, recimo otkriti ko stoji iza novih promjena koje neko čak i vrlo provokativno naziva revolucionarnim, kao što su pojave interneta, fejsbuka, nešto ranije teorije relativiteta, psihoanalize itd.
Pomenute naučne discipline bi mogle biti višestruko sumnjive, ne samo zbog njenih rodonačelnika, već i zbog opasnosti da ova posljednja može, makar dijelom, demisitifikovati individualne i kolektivne psihološke potrebe za antisemitsko fabrikovanje novih otrovnih laži u navodnoj borbi protiv Velike đavolske zavjere i Novog poretka.
Bonus video:
