Uz 9. avgust, Međunarodni dan siromašnih UN
Sveopšte siromaštvo se, u kopenhaškoj deklaraciji UN o društvenom razvoju, definiše kao “nedovoljan dohodak i sredstva za održivo preživljavanje, glad i neuhranjenost, loše zdravstveno stanje, ograničena dostupnost drugim osnovnim uslugama, povećan morbiditet i mortalitet usljed bolesti, neadekvatni stambeni uslovi i beskućništvo, nesigurno životno okruženje i socijalna diskriminacija i isključenost. Sveopšte siromaštvo takođe karakteriše i nedovoljna participacija u donošenju odluka i neučestvovanje u građanskom, socijalnom i kulturnom životu”.
Ujedinjene nacije su odlučile da se 9. avgust proglasi za Međunarodni dan siromašnih, kako bi se svjetskoj javnosti skrenula pažnja na nepodnošljiv život skoro polovine čovječanstva. Milenijumskom deklaracijom iz 2000, a potom Agendom održivog razvoja od 2015. do 2030, UN su za prvi cilj postavile “iskorjenjivanje ekstremnog siromaštva i gladi”, odnosno “okončanje siromaštva svuda i u svim oblicima”. Ove deklaracije nijesu dale rezultate, jer je siromaštvo u svijetu u stalnom porastu, nakon 2015, a posebno u vrijeme pandemije kovida-19 i galopirajuće inflacije, koje su u toku.
Prema Globalnom indeksu siromaštva za 2021, skoro milijarda ljudi u svijetu gladuje, a posljedice rata u Ukrajini tek će da se osjete. “Najnoviji dostupni podaci sugerišu da je broj ljudi, koji nijesu u mogućnosti da priušte zdravu ishranu, širom svijeta porastao na skoro 3,1 milijardu”, navodi se u izvještaju UN, koji prenosi portal slobodnaevropa.org. Prema podacima Oksfama, svakog minuta u svijetu od gladi umre jedanaest ljudi.
U Monstatovoj Anketi o dohotku za 2020. stoji da je stopa rizika od siromaštva u CG iznosila 22,6 odsto, dok je Eurostat objavio da je “u 2020. godini oko 40 odsto stanovnika Crne Gore bilo u riziku od siromaštva ili od socijalne isključenosti”. (bankar.me) (Ako se iz dohotka isključe penzije i socijalni transferi, stopa rizika od siromaštva, po Monstatu, iznosila je 41,4%.) Prag rizika od siromaštva u 2020. iznosio je 2.347 eura, za jednočlano domaćinstvo, odnosno 4.928 eura, za dvije odrasle osobe i dvoje djece ispod 14 godina. Najviše su ugrožene porodice sa troje i više djece, po stopi od 45,4 odsto. Slijede nezaposleni (42,8%), samohrani roditelji (36,6%), djeca ispod 17 godina (32,6%). Dvadeset procenata stanovnika sa najvećim dohotkom, prihodovalo je 6 puta više nego 20% sa najnižim dohotkom. Prema podacima UNICEF-a iz februara 2022, trećina crnogorske djece živi u riziku od siromaštva.
U vrijeme SFRJ, ruralna Crna Gora je pretvorena u industrijsku, gdje smo razvijali fabrike i gradove, a iseljavali sela i uništavali poljoprivredu. Tako su nastala siromašna seoska i siromašna gradska domaćinastva. Došle su kobne devedete godine, koje su donijele raspad SFRJ, rat, izbjeglice, sankcije, SRJ hiperinflaciju, tranziciju, privatizaciju... itd.
Za crnogorsku trodecenijsku vlast kvalitet života građana nikada nije bio prioritet. Tranzicija, tajkunska privatizacija i lojalnost građana vladajućim elitama, pogodovali su organizovanom bogaćenju određenog, nemalog, broja stanovnika, na čelu i uz pomoć kreatora ekonomskog razvoja Crne Gore. Crnogorske fabrike pretvorene su u industrijsko groblje, a na desetine hiljada radnika ostalo je na ulici, lišeni mogućnosti da obezbijede egzistenciju za sebe i svoje potomke. Ulagalo se samo u turizam, pa je, osim sezonskih poslova, bilo vrlo malo radnih mjesta, što je dovelo do drastičnog rasta broja nezaposlenih, korisnika socijalnih naknada, penzionera sa malim penzijama i radno nesposobnih ljudi bez ikakvih primanja. Minimalne zarade rasle su nedozvoljeno sporo, do programa “Evropa sad”. Penzioneri su čak potkradani, a prosječna penzija za deset godina (2011-2020) porasla je za 21,54 eura, dok se socijalne naknade skoro ne povećavaju. Nadležni organi i institucije nemaju tačne evidencije o pojedinim kategorijama siromašnih ljudi, kao ni o desetinama hiljada građana, koji su se odselili iz Crne Gore, trbuhom za kruhom, dok svakodnevno broje turiste sa mora do Durmitora. Od početka pandemije korona virusa i aktuelne galopirajuće inflacije, broj siromašnih ubrzano raste i sve više ih je u zoni ekstremnog siromaštva.
Lično sam preživjela napuštanje, sada skoro pustog, zavičaja, izbjeglištvo, hiperinflaciju i preko dvije decenije na birou rada. Sada uživam najnižu penziju i živim u stanu koji prokišnjava 35 godina. Nevolja nevolju stiže!
”Lakše je trpjeti siromaštvo i bijedu, nego oholost i bezobzirnost bogatih”. (Ezop)
Bonus video:
