Pred Crnom Gorom je i dalje obaveza da postigne potpuno usklađivanje s praksom Evropskog suda za ljudska prava. Tako je pisalo i još uvijek piše u Izvještaju Evropske komisije o (napretku) Crne Gore, objavljenom u novembru 2016.
Siguran sam da autori ovog izvještaja nisu mislili kako Crna Gora treba da uči od Azerbejdžana.
A desilo se baš tako. U saopštenju iz kabineta Predsjednice Vrhovnog suda Vesne Medenice kaže se doslovce ovako:
”Delegacija Vrhovnog suda Crne Gore koju predvodi predsjednica Vesna Medenica 26-28. septembra boraviće u zvaničnoj posjeti Vrhovnom sudu Republike Azerbejdžan, na poziv predsjednika tog suda Ramiza Rzajeva. Tokom trodnevne posjete crnogorske sudije će s azerbejdžanskim kolegama razmijeniti iskustva o rezultatima i izazovima u radu nacionalnih sudskih sistema, sa posebnim osvrtom na saradnju sa Evropskim sudom za ljudska prava i upotrebi informacionih tehnologija u pružanju sudskih usluga. Crnogorsku delegaciju u odvojenim posjetama primiće i Predsjednik Azerbejdžana, Ilham Alijev, kao i ministar pravde, Fikrat Mamadov. Posjeta Vrhovnom sudu Republike Azerbejdžan nastavak je interaktivnog dijaloga i uspješne saradnje uspostavljene 2016. godine, kada je predsjednik Rzajev boravio u zvaničnoj posjeti Vrhovnom sudu Crne Gore.”
Naime, u saopštenju izričito piše ”sa posebnim osvrtom na saradnju sa Evropskim sudom za ljudska prava”. Što se može naučiti iz Azerbejdžana? Kako zadržati aktiviste za ljudska prava u zatvoru, uprkos presudama Evropskog suda za ljudska prava da je njihov pritvor nezakonit?
U Izvještaju o slobodi u svijetu za 2017. godinu, Freedom House napominje da Azerbejdžan krši odluku Evropskog suda za ljudska prava iz 2014. godine, politički motivisanim zadržavanjem iza rešetki, Ilgara Mamadova, lidera opozicionog pokreta REAL.
Takođe, u Izvještaju Freedom House-a, “Nacije u tranziciji“, navodi se da uslijed neuspjeha nacionalnih sudova da obezbijede pravdu, Evropski sud za ljudska prava ima veliki broj slučajeva protiv Azerbejdžana. Do kraja 2016, Evropski sud za ljudska prava je donio sedam presuda protiv države, uključujući tri presude povodom kršenja ljudskih prava političkih zatvorenika.
Možda je bilo poštenije kazati da se otišlo učiti o “nesaradnji” Azerbejdžana sa Evropskim sudom za ljudska prava?
Podsjetimo, Azerbejdžan je zemlja koja se nalazi na dnu liste poštovalaca ljudskih prava, na dnu liste demokratija. Kvalitetne istraživačke priče o korupciji, pod nazivom “Kavijar diplomatija“, objavila je Evropska inicijativa za stabilnost (ESI), renomirana međunarodna nevladina organizacija. Kao rezultat izvještaja pokrenuta je istraga u Italiji i drugim zemljama, kao i parlamentarnoj skupštini Savjeta Evrope u kojoj je nekoliko poslanika manipulisalo u korist promovisanja Azerbejdžana kao ”lidera u regionu”, na štetu objektivne i sumorne slike o stanju ljudskih prava u ovoj diktaturi.
Istraga Projekta izvještavanja o organizovanom kriminalu i korupciji (OCRRP) ukazuje se da su ”od 2012. do 2014. godine, dok je azerbejdžanska vlada masovno hapsila aktiviste i novinare, članovi vladajuće elite u zemlji koristili tajni fond za plaćanje evropskih političara, kupovinu luksuzne robe, pranje novca i ostvarivanje drugih koristi. Bankarski dokumenti otkrivaju da je taj fond bio vrijedan oko 2,5 milijardi eura. Ovaj fond je, tvrdi se, zloupotrijebljen za kupovinu tišine. Najmanje tri evropska političara, novinar koji je pisao priče prijateljima režima, i privrednici koji su hvalili vladu, bili su među primaocima azerbejdžanskog novca. U nekim slučajevima, ove istaknute osobe su mogle da mobilišu važne međunarodne organizacije, kao što su UNESCO i Parlamentarna skupština Savjeta Evrope, da postignu PR pobjede za režim Azerbejdžana. Tokom ovog perioda, azerbejdžanska vlada je zatvorila više od 90 aktivista za ljudska prava, opozicionih političara i novinara (kao što je novinarka OCCRP Khadija Ismayilova), pod političkim optužbama.
Izgleda zaista da crnogorska vlast, sklona promovisanju koruptivnih praksi, ima priličan broj zajedničkih tema sa kolegama iz Azerbejdžana.
Preciznosti radi, Vesna Medenica u Azerbejdžanu nije bila sama, već joj je društvo pravila i supruga Predsjednika Crne Gore, Filipa Vujanovića, sudija Vrhovnog suda Svetlana Vujanović. Ko je još bio u delegaciji i koliko su dana proveli na upoznavanju sa junačkom borbom naroda i rukovodstva Azerbejdžana protiv mrskog, okupatorskog Evropskog suda za ljudska prava nije poznato, a i manje je važno. Umjesto da postave ova i druga pitanja povodom posjete Azerbejdžanu, mediji su, u crnogorskom proevropskom društvu, ostali nijemi.
Nekako istog dana kad je delegacija Vrhovnog suda otišla na ”interaktivni dijalog” sa drugovima iz Azerbejdžana, Apelacioni sud je objavio presudu da Duško Šarić i društvo nisu krivi za pranje novca - nekih 19,3 miliona eura za koje ih naše pravosuđe goni od 2010. godine naovamo.
Odmah po povratku iz Azerbejdžana, Vesna Medenica je komentarisala zastaru slučaja protiv bivšeg ministra i sadašnjeg poslanika DPS-a. Na pitanje novinara, hoće li potencirati odgovornost sudija zbog zastare slučaja, ona odgovara: "Zakon ne predviđa da, i ukoliko je napravljena neka greška, a ja ne želim da kažem da je napravljena, ne može samo u jednom slučaju, sudija koji je odlučio, da zbog toga odgovara, nego trebaju da se ispune neki kumulativni uslovi." Koji su to kumulativni uslovi ona nije kazala, ali je izjavu završila nekim neobjašnjivim (o)smijehom. Novinari je nisu pitali koji su to uslovi. Može joj se.
Nasmijao se posve sigurno svemu ovome i vladar iz sjenke, Đukanović Milo, namignuo njegov dobri drug Aleksandar Vučić, a korektni momak iz Pljevalja, Filip Vuković otvorio šampanjac.
Da se vratimo na početak i pogledamo kako u datom kontekstu tragikomično zvuči preporuka iz Izvještaja Evropske komisije o Crnoj Gori - ”da nastavi da pruža smjernice pravosuđu radi usklađivanja odluka sa sudskom praksom Evropskog suda za ljudska prava u oblasti slobode izražavanja, naročito uspostavljanjem grupe specijalizovanih sudija u prvom stepenu”. Ako nastavimo ovim putem, uskoro će i sudije osnovnih sudova masovno početi da posjećuju Azerbejdžan.
Autor je predsjednik Upravnog odbora Instituta Alternativa
Bonus video:
