Smuti-šejk je napitak, koji se pravi namjerno da bi izazvalo senzaciju gađenja. Smisao mu je u prostoj djetinjastoj zabavi, pa je prema tome, lišen svakog drugačijeg tumačenja. Zato su takve pojave nepodložne kritičkoj analizi, jer “ispod” ne skrivaju nikakakav smisao, uzvišenu poruku, namjenu ili cilj. To što vidiš, to i jeste.
Kačamak smočan kikiriki-puterom, iako tako možda djeluje na prvi pogled, u suštini nije loša kombinacija; to je smoki u kašastom hardkor izdanju. Nisam još uvijek probao, ali vjerujem da ima smisla.
Fuzija crnogorske tradicionalne muzike i džeza ili rokenrola, dozlaboga je loša ideja, koja se kao i sve ostale ničim oplemenjenim podstaknute ideje, napaja sa izvorišta iste one pogrešne motivacije, kojom su se služili i oni famozni Sterijini likovi, kao tipični izdanci atmosfere opšte pogubljenosti, na raskršćima starog i novog poretka.
Crnogorska tradicionalna muzika, izvirući iz jedne autarkične sredine, svojom lirikom, metrikom i melodijom opisuje život i stanje duha čovjeka koji ni za šta van svog vidokruga ne mari. Nizovi tonova gore-dolje, lijevo-desno, pa opet tako, zbrajaju se poput zvižduka zanatlije, kao ultimativnog sredstva za razbijanje neprijatne tišine. Ovu muziku proizvodi žudnja, više po nekoj biološkoj inerciji ili neartikulisanoj slutnji da je život vrijedan gladi za njim, nego po zovu drugačijeg i boljeg iskustva bitisanja. Njena ljepota je upravo u tome. U njenoj smisaonoj višeslojnosti i nespornoj autentičnosti. Tradicionalna crnogorska muzika, u tom smislu, predstavlja dragocjen izvor razumijevanja našeg kulturnog obrasca i mentaliteta. To je umjetnička estetika koja samom svojom formom, pruža posmatraču, u ovom slučaju slušaocu, cjeloviti uvid u “crnogorski kontekst”. Zbog toga je postojanost te njene forme u isto vrijeme i preduslov njene umjetničke egzistencije, imajući u vidu da ona ne komunicira sa drugim vremenima i prostorima; barem ne na način koji dovodi u pitanje njenu naviku da bude sama sa sobom.
Crpiti inspiraciju iz narodne muzičke tradicije, na način kako su to činili mnogi autori klasične, džez, pa i pop muzike predstavlja legitimno sredstvo kompozitora. Štaviše, čitava umjetnička epoha romantizma, motivisana idejama borbe za nacionalno oslobođenje i osvješćenje duha narodnog zajedništva u tom smislu, ciljano “izrabljuje” folklor. Ipak, narodni motivi predstavljaju samo povod kojem se pristupa s pažnom i poštovanjem, kako se ne bi narušio njihov izvorni integritet ili, još gore, stvari izvrnule ruglu, kako to često biva kod sinkretičkih spajanja prošlosti i sadašnjosti, geografskih širina i dužina.
“World music”, u tom smislu, predstavlja čitav jedan muzički pravac koji se bazira na kič-ideji upotrebe etno muzičkih sadržaja, kroz savremeno aranžmansko preživanje. Slatko od dunja uz koka-kolu obesmišljava jedno od to dvoje. U stvari, obesmišljava oboje.
* * *
“Mrka kapa zla prilika” je crnogorski hardkor-treš bend, i to autentični crnogorski hardkor-treš bend. Ne mora, dakle, biti autentičan crnogorski samo sir, skorup, cicvara, pejzaž, mentalitet, govor i sl. Crna Gora, nasuprot uvriježenom shvatanju i dominantnim asocijacijama na nju, pojam je koji ne opisuje samo tekovine njene prošlosti, nego valjda i život njenih ljudi u sadašnjici, upućenih na ekonomske, političke, kulturne, umjetničke i druge tokove savremene i po suštini karaktera, globalne civilizacije. M.K.Z.P. je grupa koja pjesmama objavljenim na svom prvom albumu govori o nejednakosti, elitizmu, partiotizmu, patološkom konzumerizmu i drugim povratno-refleksnim silama proizašlim iz manifestacija ćudljive ljudske prirode suočene sa njenim društvenim bićem. Pa, iako ove teme same po sebi ne određuju veličinu nečijeg djela, kao što to uostalom ne čini nijedna tema sama po sebi, lirika M.K.Z.P. primjer je kako se na pametan i odmjeren način razrađuje psiholo-socijalna tematika, koja već po prirodi stvari predstavlja hod po tankoj žici ispod koje je provalija patetike i kritizerstva. Oni, demonstrirajući kao rijetko ko na ovim prostorima, istinsko poznavanje žanra u kom se izražavaju, postavljaju visoke standarde muzičke pismenosti. Tako, kao Gilgamešov vapaj, glas Velimira Grbovića stvara onaj prethodni utisak koji nas didaktički uredno upućuje u samu srž teme. Suva ispošćena gitara Nemanje Grbovića, odražava zrelost ovog sjajnog mladog muzičara, koji zvuk sopstvenog instrumenta upodobljuje njegovoj interpretativnoj misiji, ne ulazeći u zamku nekritičke upotrebe gitarskih efekata i njihovog neodoljivog šarma. Takođe, Nemanjin prateći vokal zvuči svemirski; preciznije - kao da ga je iz dubine one unutrašnje hilti-vilice pjevao lično “Osmi putnik” (Ne mislim na Džibonija naravno.). Bas gitara, kao sveprisutna, ali većini, nažalost, nevidljiva sila, potvrđuje se u svoj svojoj veličini često onda kada je najmanje ima. Ovdje je ima taman kol’ko treba. Bubnjevi Zarije Pavićevića, slika su čiste ljubavi prema instrumentu kao oruđu sopstvene radosti, ali i istančanog, brižljivo vaspitanog respekta prema žanru hardkora, kao permanentnoj beskompromisnoj svrsishodnoj pobuni i težnji ka nesputanoj, ali svakako humanizovanoj slobodi.
Ovakve impresije namjerno nisam kvario navođenjem loših primjera aktuelnog crnogorskog muzičkog stvaralaštva u svjetlu zloupotrebe tradicionalne crnogorske muzike, kao kontratega onome što simbolizuje rad benda M.K.Z.P. Pritom, ne mislim na ona opskurna pojavna obličja iz domena “ad-hoc pop-patriotskog žanra”. To mi je skoro okej, jer je neskriveni kič, a kič zna da bude simpatičan. Mislim, dakle, na snobovske džezerice “oplemenjene” nekom tradicionalkom i na rokerske prinudne radove na “crnogorskim obradama”. M.K.Z.P, siguran sam, neće obrađivati crnogorski melos, jer ga oni stvaraju sada - ovoga trenutka. Možda ne zvuči “crnogorski” na prvi pogled, ali prvi pogled često zna da zavara, pa preporučujem svima kad se užele rodne grude ili kad putuju kroz njene “pustinje i prašume” da poslušaju njihov album, kreativnog naziva “1”.
Autentični crnogorski rokenrol ili bilo koji drugi autentični crnogorski duhovni ili materijalni produkt, bez obzira na to da li je samo njen ili je istovremeno zavrijedio status planetarne tekovine, nužno ne mora nositi pečat tradicionalnog. Važno je da bude autohton - da zaista sadrži nešto karakeristično za ovaj prostor, ove ljude i ovu kulturu.
Džez i rok muzika i njeni derivati, s jedne i tradicionalna crnogorska muzika, s druge strane, nemaju dodirnih osnova i elemenata, koji bi opravdavale njihovu fuziju. To je kao skorup i žvake. Mogu jedno poslije drugoga, ali ne zajedno.
Bonus video:
