Prijatno je u januarsko jutro prošetati Kotorom, makar samo zarad konstatacije da je užasna, nakaradna gvožđurija za skupe honorare i bučne izvedbe uklonjena sa lica dostojanstvenih pjaca. Kičerajske instalacije i novogodišnji ukrasi pomalo olinjalo još stoje za slučajne prolaznike i strpljivo čekaju komunalnu službu. Spokojno je u osunčanom Kotoru. Saobraćajni lavirint, “vrhunsko” dostignuće saobraćajnih stručnjaka u maltretiranju građanstva tokom kruzer sezone, potpuno je funkcionalno zimi jer saobraćaja skoro da nema. Treba početi ovu godinu sa više optimizma i povjerenja.
Odlazak do Kuće slobodne misli u Kavču garantuje dodatnu dozu prijatnog vazduha i ljepote.
Dočekuju me razrovane livade i ivičnjaci oko kuće. Prvi put u životu vidim tako nešto, “pjege” razrovane zemlje po livadama. Sumnjam na divlje svinje. Ima ih na Vrmcu i ponekad se, za gladnih godina, dešavalo da uđu u nečiju baštu i unište usjeve, a ponekad su ih lovili lovci. Pašnjake nisu uništavale. Slutim glad životinja.
Razmotavam film. 2008. godina je početak Animinih aktivnosti u Kući slobodne misli u Kavču. Prelijep ambijent, more zelenila sa vidikom na Tivatski zaliv i Jadransko more kada su vedri dani i kada je proširen vidik. Kuća na samštini, okružena livadama, šibljem, lovorikom, ogromnim hrastovima i borovima, tišinom i intimnošću. Tu se vrijedno učilo o onome što je nedostupno u zvaničnom obrazovanju (feminizam, suočavanje sa prošlošću, sloboda), razmjenjivalo se znanje i iskustvo. Tu su ljudi niz godina zajedno boravili, zabavljali se, plesali, plakali i smijali se. Uglavnom žene. Bilo je to vrijeme nade u razvoj države, demokratije, ravnopravnosti i evropejstva. Izgledalo je vrlo dostupno. Kratko je trajalo. Brzo smo prepoznale institucionalne prevare vezane za ljudska prava i rodnu ravnopravnost. O tome smo više znale i ubjeđivanje da ima “važnijih stvari” u Animi nije prihvatano. Plaćale smo cijenu kritičnosti.
“Važnije stvari” su postajale vidljivije - tri puta je urušavan put ka Kući slobodne misli, a onda dugo renoviran. Uz dozvole opštinskih struktura bezobzirni investitori su mašinerijom razbijali selo da bi gradili “stambene jedinice” sa što više spratova na što manjem prostoru. Selo, idealno za seoski turizam je nestajalo, obezbjeđivane su pogodnosti svojima u raznim strukturama vlasti. I ne samo to.
Kavač je smješten između Tivta i Kotora, u njemu su se miješale vjere i nacije, tolerancija i poštovanje tuđeg, miran suživot. Referendumom su odlučili da umjesto Tivtu selo pripada Kotoru i osudili ga da bude “iza leđa Kotoru”, nevidljivo za Kotor. To je godinama definisalo nebrigu za to selo, a u ovovjekovnom vremenu investicionog buma i buma kriminala dobilo je novu ulogu. Po njemu je kriminalni klan prepoznat širom svijeta, iako žitelji sela, realno, ni na koji način nisu uključeni u ove aktivnosti i nisu imali životne neugodnosti. Kotorske strukture su se “prale” uznapredovanim zanemarivanjem sela (bez puta, bez vode, bez plana...). Raprodaja prostora se podrazumijevala. Počelo je vrijeme divljih krava. Sa tom pojavom su se mnoge opštine uhvatile u koštac, kotorska opština nije htjela. Kavač je prepušten kravama. Krave su se množile, uništavale imovinu seljana, a opštinski oci trljali ruke. Investitorima se “pružala prilika” da kupe predivne prostore, a žiteljima da se oslobode nasilja, što od stoke, što od institucija.
Investitori su isčistili teren, isjekli šiblje, posjekli stabla, slijedi betoniranje i kamene ograde za povlašćene. Životinje gube prirodno stanište. Da li je iko u Opštini Kotor uradio analizu zaštite ovog sela, kad već nisu mislili o ljudima, da li su osmislili zaštitu biljaka i životinja? Gdje će orlovi koji su nadlijetali Kuću slobode i misli i stvarali potomstvo u obližnjoj šumi, koje više nema. Gdje će ptice, miševi, šakali, vukovi? Gdje će sada divlje svinje? Ima još malo pašnjaka, voćnjaka što je ostalo za hranu, dok se ne betoniraju. Mislim da njiva više i nema.
Znam da kroz slične procese prolaze mnoga sela u Crnoj Gori i da vlast za to nije briga. Znam i to da su dali ogroman novac za popis da bi dobili odgovor na četiri pitanja temeljna za buduće ratne planove i niti jedno pitanje nisu postavili o navedenoj gladi i pohlepi jer bi odgovori mogli biti temelj za politike razvoja, ravnopravnosti i mira. Kao što glad životinja nadvladava strah od ljudi tako i pohlepa ljudi nadvladava svaki društveni i etički odnos. Jasno je da i novoj vlasti više odgovara permanentno ratno stanje nego izgradnja mira.
Razumijem glad divljih svinja i kao ljudsko biće prihvatam “kaznu” razrovane livade, ali nikada neću prihvatiti neodgovornost svih onih koji rade u državnim (opštinskim) organima koji su do ovog doveli i još se time ponose.
Autorka je aktivistkinja Anime
Bonus video:
