Prvi voz u Nikšić stigao je iz pravca Bileće i Trebinja davne 1938. godine. O značaju tog događaja govori proglas nikšićkih uglednika, koji počinje ovako: “Naš dični i čuveni Onogošt, naš dragi i divni Nikšić, sjutra na Petrovdan, 12. jula, ima da proslavi jedan od najznačajnijih dana, od svog postanka do danas. Sjutra ulazi u našu varoš, u stari tvrdi bedem, prvi željeznički voz, koji nas spaja, za vječita vremena, sa ostalim krajevima naše moćne i velike Jugoslavije, a preko nje sa čitavim svijetom...” (novinenikšića.me) Pruga je zvanično otvorena 11. septembra 1938. godine.
Legendarni “ćiro”, za krajeve kroz koje je prolazio, značio je život. U periodu poslijeratne industrijalizacije Nikšića, njime su pristizali stanovnici nerazvijenih banjskih i, dijelom, hercegovačkih sela, slijedeći sopstvene potrebe i politiku države, da rade u nikšićkim fabrikama. Njime se odlazilo u druge republike i države Evrope. “Ćirom” sam, kao srednjoškolka, mnogo puta putovala iz Nikšića da posjetim roditelje u rodnim Banjanima, njime sam, prije 50 godina, otputovala na privremeni rad u Sarajevo.
Dok je, krajem maja 1976. godine, novom željezničkom prugom, iz Beograda prema Baru putovao plavi voz, sa predsjednikom Titom i rukovodstvima jugoslovenskih republika, na svim stanicama dočekan pjesmom i posut cvijećem, nekoliko hiljada građana Nikšića ispratilo je svog dragog “ćira” na njegovo posljednje putovanje. Svuda kuda je mali voz zadnji put prošao, potekle su suze crnogorskih i hercegovačkih gorštaka. Iako je mali voz, bez prava na odbranu, na smrt osuđen, srećan je što nije dočekao vrijeme u kome su njegovo i naše kameno carstvo na države izdijelili. Inače je preživio jedan veliki, strašni, rat! Bjelosvjetski i lokalni lešinari demontirali su željezničke šine, pragove i, čak, prelijepe zgrade željezničkih stanica. Možda bi bilo uputno formirati anketni odbor da se ispita ova, neviđena, pljačka naroda i države?! Danas, nakon 50 godina, Nikšić i Trebinje su povezani jednom autobuskom linijom.
Iz Nikšića prema Titogradu se putovalo željezničkom prugom, koja je za saobraćaj otvorena 13. jula 1948. godine. Izgrađena je rukama 50.000 vrijednih brigadira, iz svih krajeva FNRJ, za samo 15 mjeseci. Nakon 50 godina (1998.) zatvorena je za putničke, a 2000. godine i za teretne vozove. Rekonstruisana je i ponovo otvorena za saobraćaj 13. jula 2013. godine, kada je, iz Podgorice u Nikšić, stigao novi, španski, voz. Mnogi građani Nikšića, koji svakodnevno putuju u Podgoricu, na posao, fakultete, u škole i zdravstvene ustanove, obradovali su se ponovnom uspostavljanju željezničkog saobraćaja. Novi vozovi su najavljivali novo vrijeme, uključujući mogućnost jednodnevnog odmora na sutomorskim i barskim plažama.
Iako željeznički saobraćaj svuda u svijetu predstavlja najpouzdaniji vid prevoza, i koji je, u razvijenim zemljama, jako modernizovan, kod nas je, kako piše Dan, “ostao u 80-im godinama prošlog vijeka”. Lokomotive su nam stare više od 50 godina (iz 1976. godine), elektromotorni vozovi 40 godina, dok su tri najnovija voza stara 12 godina, i nijedan nije ispravan. Rezervnih djelova nema na tržištu, loša željeznička pruga, zastarjela kontaktna mreža... sve je u kvaru što čini željezničku infrastrukturu, “pokvareni” su i nesposobni svi, često mijenjani, menadžmenti, radnika na održavanju voznih sredstava nema dovoljno ili su nekvalifikovani... Godinama je poremećena redovnost saobraćanja lokalnih vozova kroz Crnu Goru, a vozovi prema Beogradu često kasne satima, zbog loše kontaktne mreže i drugih razloga. Nijedna vlada, od 90-ih godina do danas, nije imala strategiju za zadovoljavajuće održavanje, a kamoli modernizaciju, željezničkog saobraćaja u Crnoj Gori! Krajem januara tekuće godine, više portala je objavilo naslov “U 2024. godini otkazano 396 polazaka vozova, samo u decembru 161”. Trećeg decembra su otkazani svi vozovi iz Podgorice za Bar i Nikšić, što ide u prilog činjenici da svaki od njih nije bio nepokretan! Razloga za otkazivanje je mnogo. U 2025. godini je nastavljeno sa istom praksom.
IZ ŽPCG kažu da planiraju nabavku novih vozova, koji treba da stignu najranije 2027. godine. Svi građani Crne Gore ne voze automobile, da bi se država ovako odnosila prema željezničkom saobraćaju. Oslanjamo se na autobuse, kojih, u međugradskom saobraćaju, ima neuslovnih i ne garantuju bezbjednost.
Koliko je izgubljenih dragocjenih sati putnika zbog kašnjenja i otkazivanja vozova, neobavljenih planiranih obaveza, koliko vanredno utrošenog novca za taksi usluge ili autobuski prevoz do odredišta! Koliko stresnih doživljaja pogađa putnike ŽPCG, bilo da se obezbijedi ili ne obezbijedi alternativni prevoz! Očigledno je da crnogorske vlasti ne žele da se bave nevoljama građana, a još manje državnim dobrima, koja smo naslijedili iz vremena SFRJ, poput željezničkih pruga Nikšić-Podgorica i Beograd-Bar, koje preživljavaju sudbinu crnogorskih fabrika?! Ništa nam nije sveto!
Bonus video:
