Čini se da bi se gotovo sveukupna umjetnost Petra Lubarde mogla sublimirati u dvije njegove izjave: “Ja sam ja i svijet slikam po vlastitoj volji...” i “...Ako bi me neko pitao ko mi je bio učitelj u umjetnosti, morao bih da odgovorim - to je jedino bila Crna Gora...”, istakla je direktorica Narodnog muzeja Crne Gore, dr Anastazija Miranović otvarajući “Omaž izložbi ‘zaokreta’ Petra Lubarde”, povodom Međunarodnog dana muzeja i 70 godina od čuvene izložbe održane u Beogradu, 1951. godine.
Pored rekonstrukcije čuvene izložbe, koja je otvorena u Crnogorskoj galeriji umjetnosti „Miodrag Dado Đurić“ na Cetinju, a koja je predstavljala prekretnicu u jugoslovenskoj likovnoj umjetnosti polovine 20. vijeka, upriličena je i promocija knjige mr Maše Jovović “Petar Lubarda u Crnoj Gori 1946-1951”. Pored toga, predstavljen je i film o Lubardi u kojem o djelu velikog umjetnika govori poznati istoričar umjetnosti Lazar Trifunović.
“Ako bi slikom trebalo ispričati priču o Crnoj Gori, njenoj istoriji, prirodi, mistici i ljepoti, ovdašnjim ljudima i sveukupnom njenom habitusu, neprikosnoveni vodič kroz taj čudesni mentalni i fizički predio bilo bi umjetničko djelo Petra Lubarde”, naglasila je Miranovićeva.
Ona je istakla i da je vanvremensko Lubardino djelo izniklo iz crnogorskog genius loci i da nosi osobeni potencijal istovremenog modernizma i tradicionalizma, univerzalnog i nacionalnog, demokratičnosti i stvaralačke slobode i stoga je najbolji reprezent naše kulture i umjetnosti.
U ime porodice i Fondacije “Petar Lubarda” govorio je slikar Đuro Lubarda koji je kazao da je Lubardina umjetnost, pored filozofije, duhovni izraz svakog vremena, svake kulture i civilizacije.
“Tako je Petar Lubarda kao stvaralac - slobodni vizionar, istinski umjetnik i tvorac autentičnog umjetničkog djela. Umjetnička djela Petra Lubarde nisu stvarana u transu, niti afektu, već u traženju umjetničkog izraza, uz izuzetno poznavanje forme kao i svih elemenata umjetničkog (likovnog) jezika. Tako je umjetničko djelo Petra Lubarde prelazilo veliki put - od umjetnikove zamisli do uobičajnog i doživljenog izraza i iskaza. U taj izraz i iskaz utkana je sva njegova ličnost, bol, radost, moralni principi, smisao i misao o životu”, kazao je Đuro Lubarda i zahvalio se Narodnom muzeju Crne Gore na organizovanju izložbe naglasivši da je ova postavka lijepo podsjećanje na 70 godina od izložbe u Galeriji Udruženja likovnih umjetnika Srbije u Beogradu 1951. godine.
Za realizaciju izložbe dio radova je obezbijeđen iz fondova Umjetničkog muzeja NMCG, a dio pozajmljen od relevantnih beogradskih i novosadskih instiucija, galerija i muzeja, kao i privatnih lica i kolekcionara, a kao zamjena nekoliko nedostajućih radova rađene su reprodukcije na platnu. Autorke i kustoskinje izložbe su istoričarke umjetnosti dr Anastazoja Miranović i Snežana Ivović, a postavka se može pogledati do 18. juna.
Knjiga mr Maše Jovović “Petar Lubarda u Crnoj Gori 1946-1951” objavljena je u suizdavaštvu Narodnog muzeja i Fondacije “Ćano Koprivica”, a bavi se prvim poratnim godinama u stvaralaštvu Petra Lubarde, koje je kulminiralo upravo u radovima prvi put izloženim na kultnoj, tzv. izložbi preloma, zaokreta 1951. O knjizi su govorili istoričari umjetnosti dr Aleksandar Čilikov, dr Anastazija Miranović i autorka.
Jovovićeva se zahvalila svima koji su pomogli da se knjiga publikuje i kazala da je polazna tačka njenog istraživanja sama klasifikacija izložbe iz 1951. godine kao prelomne tačke u razvoju jugoslovenske umjetnosti, nazivane “konačni rez”, “udarac pragmatizmu”, “revolucionarni potez”.
“Želja mi je bila da otkrijem kako, zašto i na koji način se to desilo, a desilo se u Crnoj Gori. Odgovori na ta pitanja nalaze se u knjizi”, zaključila je Jovovićeva.
Čilikov je istakao da je rad Maše Jovović izuzetno važan za razumijevanje poetike Petra Lubarde.
“Kada je Petar Lubarda došao u Crnu Goru, suočio sa nečim što mu je zavičaj, sa nečim iskonskim, prije svega, suočio sa samim sobom. Godine 1951, poslije Informbiroa, u komunističkoj Jugoslaviji, sa radikalnom promjenom sistema, napraviti izložbu kakvu je napravio Petar Lubarda u Beogradu kada je razbijen socijalistički realizam, napraviti takav preokret, to samo može veliki umjetnik”, istakao je Čilikov i dodao da se njegova poetika gradila u Crnoj Gori i da je zbog toga knjiga Maše Jovović veoma važna.
Bonus video:
