”Škrčka jezera - rijeka Sušica - Idejna projekcija integralne valorizacije” je naslov naučne studije/publikacije iza koje stoji Radosav Rako Nikčević - i to u trostrukoj ulozi: i kao pokretačka snaga iza projekta koji je rezultirao ovom studijom, i kao prvi među članovima istraživačkog/autorskog tima, i kao izdavač publikacije u kojoj je predstavljena studija.
Dakle, pitanje je čime se to ova studija izdvaja u moru planskih i drugih dokumenata, te (vrlo rijetkih) naučnih radova i studija (vrijednih pomena) u kojima je tretiran prostor naše države? Ili, drugim riječima, kad ste zadnji put čuli da se neko ko, bez sumnje, posjeduje dovoljno stručnog integriteta, samopouzdanja i volje - volje, nadasve - upustio, na svoju ruku, u metodološki vrlo složenu operaciju koja je rezultirala idejnom projekcijom integralne valorizacije nekog (šireg) prostora? Kad je to planerska struka sa ovih prostora pokušala da progovori iz registra koji nije direktno uslovljen i određen diktatom političkih struktura i grupacija koje nastupaju ispred interesa “pojedinih subjekata”?
Što se mene tiče, pod tabanima sam osjetio veličanstveni prostorni potez koji je predmet pomenute studije - i cijelo vrijeme su mi oči bile širom otvorene - što i vama toplo preporučujem, svakako, prije no što donesete/iznesete sud o ovoj studiji/ideji/viziji.
Radosava Nikčevića nije potrebno posebno predstavljati - riječ je o svestranoj ličnosti, dokazanoj na brojnim poljima - ali radi mlađih čitalaca treba reći da je rođen 1941. godine, da je po vokaciji diplomirani inženjer šumarstva, da je bio direktor ŠIK “Javorak”, Nikšić, te predsjednik Upravnog odbora ŠIK “Crna Gora”, Podgorica, a u jednom periodu je bio i pomoćnik ministra ekonomije u Vladi Crne Gore. Uz to je bio i tehnički vođa crnogorske ekspedicije na Ande (Akonkagva) i vođa jugoslovenske ekspedicije na Mont Everest 1996. godine, a kao planinar je osvojio Mont Blan i Ararat. Bio je predsjednik nadaleko poznatog i priznatog Planinarsko-smučarskog društva “Javorak”, Nikšić, i predsjednik Planinarsko-smučarskog saveza Crne Gore, a uz to i međunarodni smučarski sudija (sudio je, primjera radi, na XIV Zimskim olimpijskim igrama u Sarajevu, 1984. godine), te predsjednik crnogorske i član jugoslovenske komisije za homologaciju smučarskih staza. Danas je predsjednik NVO Zeleni Crne Gore - i, što je u kontekstu priče o pomenutoj studiji posebno interesantno, učestvovao je, kao prostorni planer sa licencom, u izradi brojnih planskih dokumenata.
Iako je načeo devetu deceniju, Rako Nikčević ničim ne pokazuje da je naredan da se prepusti blagodetima penzionerskog života - upravo suprotno - i te kako je aktivan na stručnom planu i spreman je da svoja bogata iskustva - stručna, profesionalna i životna - podijeli sa najširom publikom - čemu je najbolji dokaz upravo studija o kojoj govorimo.
”Veliko Škrčko jezero i Malo Škrčko jezero”, stoji u rezimeu studije, “smještena su u amfiteatru koji čine durmitorski vrhovi: Presjeka - Rakije - Krečmani - Prutaš - Škrčko Ždrijelo - Štit - Samar - Bobotov Kuk - Planinica - Suvi Klek”.
Rijeka Sušica izvire iz Velikog Škrčkog jezera - njegova je istoka, sa sjeverozapadne strane, na nadmorskoj visini oko 1.300 m - da bi se nakon 15 kilometara toka kroz impresivnu klisuru, koja je visoka i do 700 metara, ulila u Taru, na nadmorskoj visini 519 metara. Sušica je, kao što joj i ime kaže, nestalna - pojavljuje se sa kišama i u vrijeme otapanja snijega, a ljeti je uglavnom suva. Uz to je i ponornica - do ušća u Taru nekoliko puta uvire i izvire.
Uži obuhvat studije, odnosno predmet studije - ovog par excellence razvojnog projekta - Škrčki je amfiteatar sa Sušičkom klisurom (i uskom dolinom), sve do rijeke Tare - uključujući i dva sela: Mala Crna Gora i Nedajno. Ideja se temelji na “otkriću strukture, obima i vrijednosnog ranga jedne od najvrijednijih turističkih lokacija planine Durmitor” - riječ je o “divljoj ljepoti” koja je u ovom trenutku dostupna samo planinarima - a uključuje i viziju, kao što kaže naslov - “projektovanja njene integralne valorizacije” - što uključuje i 7.000 turističkih ležaja - ranga pet i više zvjezdica - uz sve ostale infrastrukturne, sportske, kulturne i druge sadržaje.
U recenziji rukopisa “Škrčka jezera - rijeka Sušica - Idejna projekcija integralne valorizacije”, recenzenti dr Ratko Ristić, redovni profesor na Šumarskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, i dr Nevena Vasiljević, vanredna profesorica na istom fakultetu - kažu da rukopis, “pored uvodnog dela, obuhvata dve glavne celine: A - prirodna i stvorena razvojna osnova i B - projekcija razvoja”. Nakon detaljnog prikaza obje cjeline, recenzenti konstatuju da “rukopis obuhvata optimalan obim informacija neophodnih za kreiranje idejnog rješenja za razvoj područja”, te da publikacija “u značajnoj meri obogaćuje postojeći fond naslova koji se bave prirodnim potencijalima Crne Gore i prikladnim vizijama razvoja”. Recenzenti stoga “stumulišu ovakvu vrstu istraživanja i publikovanja dobijenih rezultata, svesni da takav vid stvaralaštva doprinosi boljem upoznavanju prostora u kome živimo, a budućim generacijama ostavlja u zalog da se s dužnim poštovanjem odnose prema nasleđenoj prirodnoj baštini”.
”U skladu sa navedenim”, zaključuju recenzenati, “može se zaključiti da rukopis “Škrčka jezera - rijeka Sušica - Idejna projekcija integralne valorizacije”, autora Radosava Nikčevića i saradnika, predstavlja potrebnu i korisnu publikaciju za brojne stručnjake iz oblasti održivog razvoja, gdje su integrisani principi zaštite životne sredine i mogućih razvojno-ekonomskih aktivnosti”.
Podrazumijeva se, naravno, da se u krugovima vladajućih političkih elita - i bivših i aktuelnih - ne osjeća zainteresovanost za zahtjevnije razvojne projekte iza kojih stoji - ili bi stala, u slučaju da se država pojavi u ulozi inicijatora - ovdašnja struka, odnosno pamet, u najširem smislu. Što je posebno interesantna činjenica u kontekstu napora koji se u ovom trenutku - ako je vjerovati oficijelnim informacijama - ulažu na izradi novog Prostornog plana Crne Gore. Sa druge strane, imamo nestabilnu vlast na državnom nivou - što rezultira apsolutnom inhibiranošću državne uprave i zarobljenošću lokalnih samouprava - i što za jednu od posljedica ima ambijent koji nikako ne odgovara planiranju u funkciji razvoja (opet u najširem smislu) - što nikako ne sprječava Nikčevića i njegov tim da djeluju - i što je za svaku pohvalu.
Uzmimo, primjera radi, hipotetički scenario: potencijalni investitor - bogati naftni magnat iz Dubija - pojavio se iznebuha u kabinetu ministra Džejkoba Milatovića - i predložio projekat koji bi se odnosio na razvoj sportsko-rekreativnog turizma na Durmitoru - i to baš na netaknutom potezu Veliko Škrčko jezero - rijeka Sušica - rijeka Tara - projekat koji bi se realizovao kroz tzv. javno-privatno partnerstvo: CG bi preuzela na sebe infrastrukturno opremanje lokacije, a investitor bi na sebe preuzeo izgradnju tzv. smještajnih kapaciteta...
Vjerujem da bi kompletna Vlada skočila na noge lagane i da bi dala sve od sebe da ta stvar profunkcioniše...
A što se tiče predloga iza kojega stoji Rako Nikčević i njegov tim - a odnosi se na sveobuhvatno aktiviranje istog tog prostora - mrka kapa...
Pitanje je zapravo: kako da kreiramo atmosferu - društveni ambijent - u kojem bi crnogorski planeri i vizionari konačno imali prostora da rašire krila...
Bonus video:
