Muzej Jugoslavije obilježio je 25 godina postojanja otvaranjem izložbe “O fabrikama i radnicima”, koja je posvećena istoriji industrijalizacije na teritoriji današnje Srbije, a organizovana je u saradnji sa Muzejem nauke i tehnike (MNT).
Ta složena tema predstavljena je iz različitih perspektiva - od društveno-političke, kulturne i istorijske, do tehničko-tehnološke. Prvi dio izložbe u Muzeju Jugoslavije otvoren je 1. decembra, a drugi dio postavke u MNT publika će moći da vidi od 7. decembra.
Izložbu je pripremio kustoski tim dva muzeja - Ada Vlajić i Rifat Kulenović iz MNT i Jovana Nedeljković i Radovan Cukić iz Muzeja Jugoslavije.
Dvije muzejske institucije povezala je želja da istražuju i prikažu javnosti industrijsko nasljeđe koje je važan dio aktuelnog naučno-tehničkog i kulturnog nasljeđa. Tim fenomenom bave se oba muzeja - MNT je matičan za istoriju nauke, tehnike i tehnologije, a Muzej Jugoslavije za društvenu istoriju i jugoslovensko nasljeđe. Polja istraživanja tih ustanova preklapaju se i međusobno obogaćuju, istakli su direktorka Muzeja Jugoslavije Neda Кnežević i muzejski savjetnik MNT Rifat Кulenović povodom otvaranja izložbe.
Izložba može da se prati kroz pet industrijskih lokaliteta koji na paradigmatičan način predstavljaju razvoj i funkcionisanje industrije na ovim prostorima u različitim istorijskim, političkim i društvenim okolnostima. Prezentovana je raznovrsna građa koju čine industrijski proizvodi, brojne fotografije koje svjedoče o različitim aspektima fabričkog života i video-materijal, dok drugi predmeti i dokumentacija prikazuju rudnike u Boru i Majdanpeku, tekstilnu industriju u Leskovcu, Elektronsku industriju Niš, Kombinat Servo Mihalj u Zrenjaninu i Vojno-tehnički zavod u Kragujevcu.
Prema navodima kustosa, lokaliteti su ciljano odabrani kako bi se kroz specifičnosti njihovog razvoja prikazali brojni fenomeni koji se vezuju za proces industrijalizacije: uloga kapitala (privatnog/trgovačkog, državnog, stranog), položaj radničke klase, radnički standard i (prinudni) rad, prirodna uslovljenost industrije i promjene u prirodnoj sredini koje nastaju industrijskim djelovanjem, kao i veza industrije i nauke. Odabrani lokaliteti vjerodostojno odslikavaju društvene promjene, jer su u procesima privatizacije i deindustrijalizacije uglavnom svi prestali da postoje ili su opstali u značajno izmijenjenom obliku.
”Institucionalna briga da se ovo nasljeđe sačuva u najvećem broju slučajeva je izostala i, nažalost, postoji mali broj dobrih primjera zaštite. To nas je i motivisalo da se bavimo ovim nasljeđem”, dodali su.
Dok je postavka u Muzeju Jugoslavije fokusirana na industriju posmatranu kroz prelamanje složenih, prije svega, društvenih i političkih odnosa, na izložbi u MNT akcenat je stavljen na tehnologiju i procese proizvodnje.
U pripremi izložbe učestvovali su i Mira Luković, Mira Ninošević, Dragan Stojmenović i Stevan Golubović. Autorka postavke u oba muzeja je Breda Bizjak, a za grafičko oblikovanje bio je zadužen Saša Pančić.
Realizaciju izložbe omogućilo je Ministarstvo kulture i informisanja Srbije, a autorski tim zahvaljuje na pomoći u pripremi izložbe i na pozajmljenoj građi: Narodnom muzeju Leskovac, Muzeju rudarstva i metalurgije Bor, Narodnoj biblioteci Bor, Muzeju Stara livnica u Kragujevcu, Arhivu Jugoslavije, Narodnom muzeju Zrenjanin, Narodnoj biblioteci Srbije, Filmskim novostima, Programskom arhivu RTS-a, Rudarsko-geološkom fakultetu u Beogradu, te Mariji Milošević, Aleni Zdravković, Rastku Stefanoviću, Gordani Stojanović, Draganu Pavloviću, Branislavu Markušu, Tomislavu Đurinu i Veliboru Ikodinoviću.
Bonus video:
