Poštovani gradonačelniče GG PG, gospodine Vukoviću,
svjestan sam da nijesam izabrao najzgodniji trenutak da vam se obratim - s obzirom na aktuelne turbulencije na političkoj sceni - te na prepostavku, s tim u vezi, da ste vi - kao jedna od uzdanica gospodina Đukanovića, predsjednika DPS-a, ujedno i predsjednika Crne Gore, majke naše - zauzeti potonjih dana. Unatoč svemu - stvar je vrlo kompleksna i nadasve neodložna.
Naime, na srcu mi leži rana kojoj nema drugog lijeka do li sitne intervencije koja je, uvaženi gospodine Vukoviću - upravo u vašoj nadležnosti - a to je stavljanje van snage Urbanističkog projekta “Stara Varoš - dio Zone A”.
Dakle, nije mi lako, gospodine Vukoviću, da nađem riječi kojima bih opisao užase koje sam vidio u prošli utorak, 17. januara, kad sam - podstaknut prilogom koji je dan ranije emitovan na TV Vijesti - riješio da (lično) ovjerim dešavanja u starovaroškoj Ulici Ljubović.
Gospodine Vukoviću, molim vas - nije to ulica - to je starovaroški sokak - jedan od najljepših i meni najdražih. Odvaja se kod Osmanagića džamije od Ulice Petra Prlje - koja je takođe sokak, par metara širi - i teče u pravcu jugoistoka, do bunara - zadužbine Arsa J. Nenezića - gdje se u nju uliva drugi sokak - istoga naziva - koji se takođe odvaja od Ulice Petra Prlje, samo nekih stotinjak metara dalje od Osmanagića džamije u pravcu zapada, i teče, kao i prvi krak, u pravcu jugoistoka. Riječ je, gospodine Vukoviću, o svojevrsnoj bifurkaciji - o dva sokaka, odnosno o dva kraka trougla kojim je - uz dio Ulice Petra Prlje kao trećim krakom - definisana jedna podgorička mahala - rijetki biser originalne podgoričke, odnosno starovaroške urbane matrice.
Od bunara Arsa J. Nenezića sokak nastavlja - opet u pravcu jugoistoka - ka raskrsnici Bulevara crnogorskih serdara, odnosno Bulevara Srđana Aleksića, i Ulice Kralja Nikole - ali ne stiže do raskrsnice jer ga siječe - isijeca - upravo pomenuti Bulevar crnogorskih serdara - i to nekih 60 metara prije raskrsnice - što će reći da je stotinama godina Ljubovićki sokak veselo tekao ka jugu, sve dok ga gradonačelnik Mugoša početkom dvijehiljaditih nije posjekao i oslijepio. I još je, da bi zaokružio svoj nesuvisli potez, postavio kontejnere Gradske čistoće na kraju slijepog Ljubovićkog sokaka.
A onda je Skupština GG PG, na sjednici održanoj 27. i 28. decembra 2018. godine - za vašega mandata gospodine Vukoviću - donijela Odluku o donošenju pomenutog UP “Stara Varoš - dio Zone A” - koji nije ništa drugo do li prvi formalni korak ka ostvarivanju vizija gospode investitora kojima je palo na pamet da grade zgrade - višespratnice - baš u obuhvatu tog planskog dokumenta, odnosno u zoni ograničenoj zapadnim krakom Ljubovićke ulice, Ulicom Petra Prlje i Bulevarom crnogorskih serdara. Kad te zgrade budu završene - kada postanu neoborive prostorne činjenice - moći ćemo da konstatujemo, s bolom u našim srcima, da je nestao još jedan komad Stare Varoši - pjesmom opjevane i proslavljene - te da se talas višespratnica koji guta sve pred sobom primiče Osmanagića džamiji i Satkuli.
Gospodine Vukoviću, molim vas, ljudi koji žive u Ulici Ljubović - i njihove kuće - na udaru su talasa koji će - izostane li vaša intervencija - pregaziti još i to malo što je ostalo od naše i vaše Stare Varoši. Tim ljudima puca sa svih strana. U ovom trenutku se odvijaju radovi na tri gradilišta u obuhvatu UP “Stara Varoš - dio zone A”. Grade se tri višespratnice na tri pozicije - a nema nikoga ko bi tim ljudima, Starovarošanima, starosjediocima, pritekao u pomoć.
Vapaj za pomoć je uslijedio nakon što su se pojavile građevinske mašine na južnom kraju Ulice Ljubović - uz Bulevar crnogorskih serdara, baš u blizini pomenutih kontejnera. U međuvremenu je iskopana temeljna jama budućeg objekta - čemu je, naravno, prethodilo Rješenje o davanju saglasnosti na Idejno rješenje objekta mješovite namjene na Urbanističkoj parceli 32, u obuhvatu UP “Stara Varoš - dio A” - koje je potpisao gospodin Aleksić, prvi među podgoričkim arhitektima, 15. jula 2021. godine.
Žalosna je činjenica, gospodine Vukoviću, da ljudi reaguju tek kad se pojave građevinske mašine. Još su svježa sjećanja na epizodu o temeljnoj jami podno Ljubovića - sa druge strane brda. Da li je moguće, gospodine Vukoviću, da se učešće javnosti u procesima izrade planske dokumentacije u našoj državi - koja, barem deklarativno, neuzaustavljivo hrli ka Evropi - svodi na zakonom propisane tzv. javne rasprave - koje su, ruku na srce, tek formalnost.
Ono što me iznenadilo u ovom konkretnom slučaju - ako uopšte imam pravo da budem iznenađen - nije činjenica da (i) vi, gospodine Vukoviću, ubijate Staru Varoš poput vaših prethodnika. Iznenadila me vaša duboka nezainteresovanost po pitanju planiranja istorijskog nukleusa našeg i vašeg grada. Nisam vjerovao da ćete se prema žalosnim ostacima otomanske kasabe na lijevoj obali Ribnice odnositi s jednakom arogancijom kao i vaši prethodnici.
Svi su gradonačelnici Podgorice redom ubijali Staru Varoš - i to još od 14. januara (27. januara po starom kalendaru) 1879. godine, kada je u Glasu Crnogorca (listu za politiku i književnost) objavljena “Proklamacija narodu u Podgorici i Zeti”, kojom knjaz Nikola obavještava podanike da su “Velike sile jevropske”... riješile “da se Podgorica sa Zetom prisajedini Knjaževini Crnoj Gori”, te da “Od ovoga časa vi postajete slobodni državljani Crnogorski i sudovi i sve vlasti Moje stupaju u život u mjestima vašijem”.
Uspostava crnogorske vlasti u Podgorici je podrazumijevala - htjeli mi to danas priznati ili ne - jasan ideološki otklon od svega što se vezivalo za period otomanske uprave. U trenutku kad je na desnoj obali Ribnice počela da niče Mirkova Varoš - ili Nova Varoš - bivša pogranična kasaba koja se četiri vijeka razvijala na lijevoj obali Ribnice svedena je na dio novog grada - nove aglomeracije - i krštena je, prigodno - Stara Varoš.
Sa jedne strane Ribnice smo, dakle, imali viziju svijetle budućnosti, uz podrazumijevajući imperativ hvatanja koraka sa civilizovanim svijetom - a sve sa druge strane Ribnice bio je antipod - nešto nazadno, ružno, prljavo, trulo, bolesno... I, kao takvo, osuđeno na brisanje. Jedini je problem, u suštini, što nikada nije akumulirano dovoljno kapaciteta - u prvom redu ekonomskih - da se izbriše sve što postoji na lijevoj obali Ribnice - izuzimajući Satkulu i još par tačaka - i da se na oslobođenom terenu grade nove zgrade. Tako da danas imamo groteskne ostatke izmrcvarene otomanske kasabe - uz našu omiljenu priču o multietničnosti, multikulturalnosti, multikonfesionalnosti... I o savezničkim avionima, svakako, koji su, u više navrata, nemilice zasipali naš grad bombama tokom Drugog svjetskog rata - uz opasku da je dio grada na desnoj obali Ribnice, nakon perioda obnove i izgradnje, zasjao dotad neviđenim sjajem - dok dijelu grada na lijevoj obali Ribnice nije bio suđen sjaj, uoravo suprotno...
Izgleda da sam ispucao za danas gospodine Vukoviću - a da nijesam ni osjetio...
I što još da vam kažem osim - hvala na pažnji - nastavak u narednom broju.
Bonus video:
