Dr Milo Lompar, profesor na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, održao je predavanje o čuvenom slikaru Petru Lubardi, dajući kulturološki pregled njegovog slikarstva. On je kazao da se Lubardin slikarski razvoj može posmatrati kroz dvije putanje - jedne koja vodi od crnogorskih tema, koje su bile inicijalni motiv i njegov najintimniji unutrašnji impuls, preko srpske tradicije, šireg pojma gdje se konstituiše doživljaj, do univerzalizacije, “kao najopštiji kosmički artikulisani oblik primarnog doživljaja”. Druga putanja bi vodila od univerzalizacije ka crnogorskim temama.
”Crnogorske teme su ključni unutrašnji momenat koji se i slikarski oblikuje u Lubardinom djelu, što je kritika u više navrata snažno naglasila, srpska tradicija određuje slikara koji je u nekim od svojih najznačajnijih djele reprezent srpske tradicije u kretanju od realizma, preko impresionizma, ka jednoj vrsti modernizma, i univerzalnost, kako motiva tako i tema, koja otkriva jedan potpuno novi, autentični i dotad nepoznati momenat u našem slikarstvu koji ga je učinio, budući da je on bio slikar koji se formirao unutar državne formacije Jugoslavije, po mišljenjima reprezentativnih kritičara posle Drugog svjetskog rata, kako naših tako i međunarodnih, najznačajnijim jugoslovenskim slikarom u tom periodu, kada je na tom prostoru bilo dosta izuzetnih slikara”, kazao je Lompar koji je 2019. godine objavio “Knjigu o Lubardi” koja sadrži 25 ogleda iz pera vrhunskih istoričara umjetnosti, kritičara, pisaca, slikara.
Upravo citatima iz pomenutih ogleda, profesor Lompar je publici približio kako Lubardina djela, tako i samog slikara, ali i umjetničke pravce koji su prožeti u njegovom stvaralaštvu - realizam, modernizam i apstraktnost.
Prema riječima Lompara, râni Lubarda koji slika crnogorske teme još uvijek se bavi realističkim slikarstvom, “gdje se pojavljuju predjeli koji određuju njegovu ličnost i njegovu tematiku”.
”Jedna od fascinacija Lubardine umjetnosti, koja je vezana za crnogorsku tematiku, je kamen. Trebalo je izraziti dvije dimenzije vremena - što je inače bio paradoks moderne, moderni izraz sa jedne strane, a sa druge to odakle dolazi. To je ono što je činilo njegovu specifičnost kao slikara”, kazao je Lompar i dodao da jedan od fenomena Lubardinog slikarstva je i buđenje svjetlosti.
”Njegovo slikarstvo, razvijanjem apstraktnog oblika se depredmetizuje - predmet prestaje da bude on sam i postaje priča, naznaka, nagovještaj nečega što nadilazi puku predmetnost. U tome je značaj njegovog slikarskog izraza”, istakao je Lompar.
Kako su godine išle, a Lubarda umjetnički sazrijevao, tako i njegovo slikarstvo ide od socijalističkog realizma u ekspresionističku apstraknost.
Drugi dio njegovog stvaralaštva vezan je za srpsku tradiciju i on, prema riječima Lompara, pristupa stilizaciji tradicije na “intelektualan način, provlači je kroz opnu modernističke krize tradicije”.
”U svom modernističkom izrazu Lubarda aktivira oba formativna momenta srpske tradicije - srpsko srednjovjekovlje i narodnu tradiciju. To su dvije osnovne smjernice koje će se pojaviti u srpskoj književnosti i umjetnosti. Poseban je kvalitet kod Lubardinog slikarstva osamostaljivanje određenih bojenih površina, kao recimo zelene ili crvene, kada površine napuštaju figuraciju i počinju same da simbolizuju, To je momenat kada materija prelazi u simboliku”, istakao je Lompar.
Lubarda je, uz nesporan vanserijski talenat i emocionalnu ekspresiju, bio, kaže Lompar, i miljenik vremena - njegova izložba iz 1951. godine je organizovana u trenutku kada se osjećala snažna umjetnička potreba odvajanja od socijalističkog realizma. Njoj je pogodovao i politički trenutak - tri godine ranije se desio sukob Jugoslavije i Informbiroa i Titovo ”otvaranje” ka Zapadu.
”Međutim, Lubarda je bio čovjek autonomnog umjetničkog kretanja. Bio je neuporediv i u vremenu kada je slikao realističke predjele, jer se razvijao, ne u skladu sa vremenom, već po svom unutrašnjem temperamentu, po svom egzistencijalnom impulsu, a vjetar epohalnog očekivanja duva u njegova jedra i vodi ga ka svjetskoj sceni”, kazao je Lompar.
Treća faza Lubardinog stvaralaštva je univerzalizacija, afirmacija kolorističkog slikarstva, gdje svjetlost i materija dolaze u prvi plan, a predmet iščezava, ali ostavlja trag. Lubarda je uspio da spoji nacionalno sa univerzalnim, mada njegove teme i motivi prelaze granice nacionalnog.
Veče je otvorila direktorica JU Muzeji i galerije, Vesna Todorović, koja je pročitala biografske podatke Lompara koji predaje na Filološkom fakultetu u Beogradu i predsjednik je Zadužbine Miloša Crnjanskog.
Bonus video:
